اقتصادیخبر اولدیدگاهسیاسیمقالاتنگاه خاورمیانه

رقابت یوآن چین با دلار امریکا در کشورهای منطقه

اگرچه یوآن اکنون به یک ارز پرکاربردتر در صحنه بین المللی تبدیل شده است، اما با توجه به نبود جایگزین مناسب و حجم قابل توجه استفاده از دلار امریکا در تجارت جهانی، این ارز در آینده نزدیک همچنان ارز غالب باقی خواهد ماند.

نویسنده: سابینا صدیقی

میدل ایست نیوز: در شرایطی که عربستان به عضویت در گروه کشورهای بریکس چشم دوخته، برخی نگران این مساله هستند که ذخایر عظیم نفتی پادشاهی سعودی در کنار قدرت اقتصادی چین به تهدیدی برای دلار امریکا تبدیل شوند. با این حال، تجربیات گذشته در رابطه با پاکستان و نوع ارتباط یوآن با دلار نشان می دهد که این نگرانی ها بی مورد هستند.

در اواخر ماه مارس و بلافاصله پس از آنکه عربستان به طور رسمی به عنوان عضو مذاکراتی به سازمان همکاری شانگهای پیوست، گمانه زنی ها درباره احتمال شرکت کردن این کشور در اجلاس آتی بریکس که در ماه اوت برگزار می شود، آغاز شد. باور بر این است که عربستان می خواهد به حضور خود در بلوک اقتصادی شکل رسمی بخشد.

در گروه کشورهای بریکس که از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده، پذیرش اعضای جدید منوط اجماع اعضای فعلی است. این کنسرسیوم که نظر کشورهایی مانند ترکیه، مصر، ایران، امارات متحده عربی و عربستان را جلب کرده، ظاهرا در حال تبدیل شدن به یک قطب جهانی است.

از ماه گذشته که خبرهایی درباره برنامه ریاض برای استفاده از یوآن به عنوان ارز تسویه بخشی از حساب های مربوط به فروش نفت به پکن منتشر شد، تصورات درباره اینکه عضویت عربستان در بریکس می تواند یک تغییر دهنده بازی در نظام اقتصادی موجود باشد، پررنگ تر شدند.

آشوک سواین، استاد تحقیقات صلح و درگیری در دانشگاه اوپسالا در سوئد، به المانیتور گفت که تجارت نفت با یوآن (رنمینبی) یک «گام بزرگ» برای چین است و همچنین، «یک ضربه قابل توجه» به جایگاه دلار قلمداد می شود: «شکی نیست که عضویت عربستان سعودی در سازمان همکاری شانگهای تحت سلطه چین و بریکس پلاس، انجام معاملات دوجانبه با استفاده از یوآن به عنوان ارز تجاری را تسریع خواهد کرد.»

روسیه نیز استفاده از یوآن به عنوان ارز تسویه حساب را آغاز کرده است. چین و برزیل نیز توافقنامه ای برای استفاده از یوآن در معاملات فرامرزی امضا کرده اند. همه این نشانه ها حاکی از آن هستند که اعضای بریکس درباره توسعه شکل جدیدی از ارز گفت و گو می کنند.

الکساندر باباکوف، معاون رئیس دومای روسیه، در حاشیه همایش تجاری هند و روسیه در اواخر ماه مارس در دهلی نو گفت: «انتقال به روش تسویه حساب به ارزهای ملی اولین گام است. گام بعدی، فراهم آوردن شرایط گردش ارزی دیجیتال یا هر شکل دیگری از یک ارز اساسا جدید در آینده نزدیک، خواهد بود.»

به رغم این گمانه زنی ها، یوآن چین همچنان یک بازیگر نسبتا کوچکتر ارز جهانی باقی مانده است.

تورک فرهادی، تحلیلگر مالی مستقر در ژنو، به المانیتور گفت: «روند استفاده از یوان یک خطر بزرگ برای دلار امریکا به حساب نمی آید. هنوز حدود 58 درصد تجارت جهانی به دلار امریکا صورت می گیرد؛ اگرچه این درصد در 15 سال گذشته از بیش از 75 درصد به این میزان کاهش یافته است. اما دلیلش بیشتر افزایش تجارت به یورو است.»

در عمل، 95 درصد از پرداخت های دلاری جهان با استفاده از سوئیفت (انجمن ارتباطات مالی بین بانکی در سراسر جهان) و حدود 11000 موسسه عضو آن در 200 کشور و منطقه انجام می شود که روزانه نزدیک به 42 میلیون تراکنش به میانگین مبلغ 5 تریلیون دلار انجام می دهند.

در همین حال، یوآن برای حفظ ارزش خود یا ممانعت از آسیب پذیری در برابر نیروهای بازار، به دلار وابسته است. مقامات پولی چین ارزش ارز را به نفع صادرات چین تنظیم می کنند. حساب سرمایه چین نیز بسته است و امکان خارج شدن سرمایه بدون تاییدیه وجود ندارد.

با توجه به محدودیت های یوان، این سوال مطرح می شود که چه عامل یا عواملی به پیش بینی دلارزدایی انجامیده اند؟ به نظر می رسد قدرت های مختلف جهانی با آرزوی اجتناب از وابستگی کامل به دلار و همچنین یافتن راهی برای مقابله با تهدید تحریم های ایالات متحده، برنامه های اضطراری را به اجرا درآورده اند.

سال گذشته تحریم های غرب علیه روسیه پس از حمله این کشور به اوکراین، به قطع دسترسی آن به ذخایر ارز خارجی غربی منجر شد و در نتیجه، یوان به عنوان ارز اصلی در معاملات در روسیه از دلار پیشی گرفت.

استراتژی ژئواکونومیک پکن در ماه دسامبر گذشته و پس از سفر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، به عربستان برای شرکت در اولین اجلاس سران چین و شورای همکاری، وارد مرحله عملی شد. اقدام بیشتر متحدان نزدیک پکن به شروع به استفاده از یوان به عنوان ارز تسویه حساب، نشان دهنده نفوذ فزاینده چین است. چین در خاورمیانه خیلی راحت می تواند بر استفاده از یوان برای پرداخت پافشاری کند، زیرا مصرف کننده اصلی نفت منطقه است.

زبیر فیصل عباسی، کارشناس سیاست توسعه و مدیریت مستقر در اسلام آباد، به المانیتور گفت که با افزایش تجارت چین با کشورهای شورای همکاری، به ویژه عربستان و امارات، پرداخت ها و تسویه حساب به یوان امکان پذیر است، اگرچه قیمت گذاری همچنان به دلار خواهد بود.

کاهش ارزش و اهمیت دلار از نظر نمادین می تواند به یک ضرورت برای چین تبدیل شود. سواین گفت: «دلار این امکان را برای ایالات متحده فراهم می آورد تا سلطه جهانی خود را حفظ کند. به همین دلیل است که چین تمایل دارد در این دنیا که به طور فزاینده در حال دو قطبی شدن است، با برتری دلار مقابله و یوان را جایگزین آن کند. نگهداری یوان در ذخایر ارزی در بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی در یک روند ثابت در حال افزایش است.»

اگرچه نگرانی ها درباره به خطر افتادن جایگاه دلار توسط یوان به عنوان ارز ذخایر ارزی وجود دارد، اما بیشتر مبادلات نفتی همچنان به دلار انجام می شوند و تا زمانی که یوان با دلار مرتبط باشد، نمی توان ارزش واقعی آن در بازار را برآورد کرد.

فرهادی گفت: «چین هنوز ترجیح می دهد که دلار امریکا جایگاه خود را حفظ کند، چون مشتری های آن در امریکا برای واردات چینی دلار پرداخت می کنند. چین همچنین مالک میزان قابل توجهی از اوراق قرضه امریکاست و تضعیف دلار به کاهش ارزش بدهی امریکا می انجامد.»

در پاکستان در سال 2018 یک نظام تسویه حساب به یوان برای تجارت دوجانبه راه اندازی شد؛ اما این اتفاق هرگز کاهش مصرف و تقاضای دلار در پاکستان را به دنبال نداشت.

اگرچه یوان اکنون به یک ارز پرکاربردتر در صحنه بین المللی تبدیل شده است، نبود جایگزین مناسب و حجم قابل توجه استفاده از دلار امریکا در تجارت جهانی به این معناست که این ارز، دست کم در آینده نزدیک همچنان ارز غالب باقی خواهد ماند.

منبع
المونیتور

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا