میدل ایست نیوز: مرکز جهانی مطالعات توسعه در گزارشی بر اهمیت روزافزون پروژه خط لوله قطر به ترکیه برای انتقال گاز طبیعی از قطر به قاره اروپا را بررسی کرد.
به گزارش «العربی الجدید»، در این گزارش که «صادق الرکابی» مدیر دپارتمان تحقیقات اقتصادی این مرکز آن را تنظیم کرده، آمده که این پروژه با چالش‌های امنیتی و سیاسی و فنی و مالی بسیاری مواجه است ضمن اینکه موضوع نزاع ترکیه با یونان و قبرس و اسرائیل درباره حقوق حفاری گاز در شرق دریای مدیترانه را هم باید در نظر گرفت.
امضای توافق میان ترکیه و لیبی برای تعیین منطقه اقتصادی مشترک میان آنها در سال 2019 خشم کشورهای شرق مدیترانه به خصوص رقبای ترکیه در تولید و صادرات گاز را برانگیخت.
با وجود همه اینها، بهترین گزینه اروپا واردات گاز خاورمیانه از خط لوله قطر ـ ترکیه است که از عراق می‌گذرد. اتحادیه اروپا نیازمند تأمین سالانه 150 میلیارد متر مکعب برای پرکردن مخازن خود از میانه سال آینده میلادی هستند. علت این نیاز فوری، کاهش عرضه گاز با توقف واردات از روسیه است.
دعوا در شرق مدیترانه بر سر چیست؟ آیا این نزاع به جنگ می انجامد؟
پیش از این اتحادیه اروپا شماری از خط لوله‌ها با ظرفیت 100 میلیارد متر مکعب در سال را فراهم کرده بود که فقط 20 درصد مصرف سالانه گاز اروپا را تأمین می‌کند.
در این میان خط گاز عربی برای انتقال سالانه 10 میلیارد متر مکعب از مصر به ترکیه با عبور از اردن و سوریه، و «خط دوستی» برای انتقال گاز ایران از طریق عراق و سوریه و لبنان با ظرفیت 40 میلیارد متر مکعب در سال، با توجه به تحریم‌ها علیه سوریه و ایران عملا پروژه‌های غیر قابل تحقق هستند.
در عوض، خط لوله «ایست مد» از شرق دریای مدیترانه به اروپا از طریق یونان و جنوب ایتالیا با ظرفیت 20 میلیارد متر مکعب در سال و خط گاز قطر ـ ترکیه با عبور از عراق با ظرفیت 31.5 میلیارد متر مکعب دو گزینه عملی برای تأمین نیازهای گازی اروپا هستند.
بر اساس گزارش مرکز جهانی مطالعات توسعه، عراق بهترین گزینه برای دستیابی اروپا به گاز کشورهای شورای همکاری است به خصوص که عربستان و قطر و خود عراق سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای برای افزایش تولید گاز انجام داده‌اند.
در این راستا، «توتال انرژی» فرانسه و شرکت «قطر للطاقه» قرارداد 27 میلیارد دلاری با شرکت نفت بصره را امضا کردند. ضمن اینکه عراق با شرکت آرامکوی عربستان درباره توسعه میدان گازی عکاز در استان انبار به توافقاتی رسیده است.
البته مصرف بالای داخلی امکانات عراق برای صادرات گاز را محدود می‌کند هرچند این کشور تا 3 سال آینده توان تولید بیش از 2 هزار میلیارد فوت مکعب گاز را دارد.
بدین ترتیب، ناظران معتقدند که عراق به عنوان یک گذرگاه مهم گاز از میدان گازی پارس جنوبی (مشترک میان قطر و ایران) به اروپا به یک بازیگر اصلی در بازارهای جهانی گاز تبدیل خواهد شد. این در حالی است که امریکا و ایران نیز به یک میزان از این موضوع استقبال می‌کنند.
وزارت نفت ایران اخیرا دفتری را در بغداد افتتاح کرده و قرار است به‌زودی دفاتری را هم در بصره و اربیل افتتاح کند ضمن اینکه قراردادی به ارزش 4 میلیارد دلار برای ارائه خدمات فنی و مهندسی در عرصه انرژی با عراق امضا کرده است.
از سوی دیگر، لازم است که بغداد و اربیل درباره عبور خط لوله گاز قطر و عوارض و خدماتی که شرکت‌ها ارائه می‌دهند با یکدیگر به توافق برسند.
همچنین باید عراق قانون نفت و گاز را برای روشن کردن سازوکارهای تقسیم ثروت و چارچوب قانونی روابط بغداد و اربیل تصویب کنند تا نگرانی سرمایه‌گذاران درباره اختلافات آنان برطرف شود.
هزینه پروژه خط لوله قطر به ترکیه حدود 20 میلیارد دلار است. این خط از خاک عربستان و کویت به عراق و از آنجا به ترکیه و در نهایت به اتحادیه اروپا می‌رسد.
در این میان، تحرکات گسترده دیپلماتیکی که خاورمیانه شاهد آن است در راستای همین تلاش برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها به خصوص در بخش‌های انرژی و زیربنایی است. عراق نیز در این رابطه از پروژه راهبردی «جاده توسعه» رونمایی کرده که هزینه آن 17 میلیارد دلار برآورد می‌شود.
مسیر این پروژه نیز تا حد زیادی شبیه خط لوله قطر ترکیه است جز اینکه این مسیر از بندر فاو آغاز می‌شود. در این پروژه یک جاده و یک مسیر ریلی و یک خط لوله در نظر گرفته شده است.
در نهایت باید گفت که اجرای خط لوله گاز قطر به ترکیه 3-5 سال طول می‌کشد و می‌تواند نیاز اروپا به گاز را تأمین کند. این در حالی است که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که قیمت گاز ظرف دو سال آینده در بازارهای جهانی افزایش خواهد یافت.
بدین ترتیب، انتظار می‌رود که امریکا و اتحادیه اروپا برای پیشبرد این پروژه مهم و تسریع در اجرای آن تلاش کنند و این همه بی تردید عاملی مهم برای کاهش تنش در منطقه و ترسیم چارچوب‌های همکاری میان کشورهای منطقه به منظور توسعه پایدار خواهد بود.
همچنین بخوانید:
تشکیل کمیته مشترک عراق و قطر درباره مشارکت دوحه در پروژه «جاده توسعه»
