دگرگونی نقشه صادرات نفت منطقه

خط لوله عراق که بر همه تولیدکنندگان نفت تاثیر می‌گذارد

میدل ایست نیوز: عراق در قالب بودجه سال ۲۰۲۴ خود مبلغی بالغ بر 4.9 میلیارد دلار را برای احداث خط لوله نفت از بصره در جنوبی‌ترین ناحیه عراق و بر روی آب‌های منطقه تا شهر حدیثه در غربی‌ترین منطقه این کشور در استان مرزی الانبار در مرز اردن و سوریه اختصاص داده است. این امر به معنای احیای پروژه خط لوله عراق – اردن خواهد بود که سال‌ها شاهد مخالفت‌های سیاسی در داخل بغداد بوده است.

به گزارش العربی الجدید، این طرح ناظر بر صادرات نفت عراق از طریق اردن به دیگر کشورهای جهان است به این اعتبار که این پروژه با کشیدن این خط لوله در فاز دو اجرا خواهد شد: فاز اول آن تا منطقه الحدیثه امتداد خواهد داشت و طولانی‌ترین مرحله به شمار می‌آید و فاز دوم نیز شامل امتداد و انتقال این خط لوله به اراضی کشور اردن همسایه عراق خواهد بود.

سال‌هاست که این پروژه و فواید و امکان‌سنجی اقتصادی آن با بحث‌های بسیاری در عراق همراه بوده و نیروهای سیاسی داخل عراق و گروه‌های مسلح با آن مخالفت می‌کنند به این اعتبار که این پروژه امکان دستیابی رژیم صهیونیستی به نفت عراق را ممکن می‌سازد.

در همین حال اظهار نظرهای کارشناسان حکایت از آن دارد که گشایش سومین گذرگاه صادراتی نفت برای عراق از منطقه‌ای غیر از تنگه هرمز و همچنین غیر از ترکیه، به عراق به لحاظ تنوع منافذ صادرات نفت در برابر ایران و عربستان دست بالا را خواهد داد به خصوص در هنگامه تنش‌های نظامی و سیاسی در خاورمیانه.

در همین ارتباط احمد العمر مشاور وزارت نفت عراق تصریح کرد: ورود این خط لوله به الحدیثه در غرب عراق به معنای امکان انتقال نفت عراق نه تنها از طریق خاک اردن و سپس بندر العقبه خواهد بود بلکه امکان انتقال از طریق بندر بانیاس سوریه نیز فراهم خواهد شد.

وی می‌افزاید: این پروژه نقشه صنعت نفت و تولید این ماده حیاتی را در منطقه دستخوش تغییرات اساسی خواهد کرد و به عراق برتری زیادی نسبت به سایر همسایگان نفتی خویش خواهد داد. بنابراین با تصویب مبلغ اختصاص یافته برای آغاز به کار این پروژه، دولت عراق مراحل اجرایی آن را کلید خواهد زد ضمن آنکه شرکت‌های عراقی کار روی این پروژه را بر عهده خواهند داشت و و متولی اجرای این خط لوله، وزارت صنعت عراق خواهد بود.

پروژه راهبردی

«علی وارد حمود» مدیر کل شرکت طرح‌های نفتی عراق در این خصوص تصریح کرد: پروژه خط لوله نفت بصره- الحدیثه یکی از مهم‌ترین پروژه‌های راهبردی برای نهضت نفتی عراق به شمار می‌آید و با توانمندسازی کشور برای صادرات نفت از طریق بنادر جدید، اقتصاد عراق را تقویت خواهد کرد.

وی خاطر نشان کرد، نفت تولیدی از میادین جنوبی از طریق بنادر و نقاط بارگیری بر آب‌های جنوبی عراق صادر می‌شود که در حال حاضر تنها خروجی بخش اعظم نفت عراق است و با وجود چالش‌های ژئوپلیتیک در منطقه، وزارت نفت این کشور، تنوع بخشی به گذرگاه‌های صادرات نفت عراق را برعهده گرفته است به طوری که در دهه گذشته، پژوهشی را در خصوص سیستم صادرات نفت از شمال با بهره‌گیری از مهم‌ترین شرکت‌های مشاوره بین‌المللی آماده کرد. این در حالی است که خط لوله بصره – الحدیثه که اندازه آن ۵۶ گره است، در این مسیر قرار دارد و ظرفیت صادرات آن دو میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه در روز است و به دست عراقی‌ها ساخته خواهد شد.

بخش عمده‌ای از این طرح توسط شرکت آهن و فولاد وابسته به وزارت صنعت ساخته می‌شود و زمینه‌های صادرات جدید نفت عراق به کشورهای اروپایی و امریکای شمالی را متناسب با پروژه جاده توسعه و تلاش دولت عراق برای تبدیل آن به یک کریدور انرژی جهانی و همچنین ایفای نقش در زمینه حمل و نقل کالا بین شرق و غرب فراهم خواهد آورد.

وی تاکید کرد، عراق قصد دارد پس از حصول شرایط امنیتی مناسب در سوریه، این خط لوله را در آینده از طریق خط لوله‌ای که برای این منظور ایجاد شده و انبارهای نفت شهر الحدیثه را به بندر طرطوس وصل کند، به بندر طرطوس در دریای مدیترانه هم متصل نماید.

نگاه عراق به بازارهای جدید

به گفته منابع سیاسی عراق، آغاز این پروژه در سال ۱۹۸۳ یعنی در زمانی بود که طرف‌های عراقی و اردنی توافق کردند خط لوله‌ای را از بصره تا بندر عقبه در دریای سرخ گسترش دهند که از خاک اردن عبور نماید اما در عین حال در آن هنگام، دو طرف ضمانت‌هایی از امریکا خواستند مبنی بر اینکه اسرائیل این خط لوله را هدف قرار ندهد.

با این حال منابع عراقی معتقدند دولت محمد شیاع السودانی در پی آن است که این پروژه را در اسرع وقت کلید زند چرا که این خط لوله نشان دهنده نوع جدیدی از گذرگاه‌های صادرات انرژی عراق، به ویژه نفت خواهد بود ضمن آنکه فرصتی برای عرضه نفت عراق در بازارهای جدید در اروپا فراهم خواهد کرد.

این پروژه دستاورد‌های اقتصادی و بازده اقتصادی و مالی پایدار و متنوعی برای عراق محقق خواهد کرد و مشارکت و سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی بین‌المللی را نیز به همراه خواهد داشت.

اگرچه بودجه مالی عراق برای سال جاری شامل پروژه خط لوله جدید به مبلغ تقریبی 4.5 میلیارد دلار امریکا است، اما نمایندگان استان بصره و همچنین گروه‌های مسلح عراقی، تأیید کرده‌اند مانع اجرای این پروژه خواهند شد.

هادی السلامی، نماینده پارلمان عراق، در این باره می‌گوید: نکته عجیب در مورد این پروژه این است که اکثر احزاب عراقی در دوره دولت مصطفی الکاظمی آن را رد کردند، اما همین احزاب در حال حاضر موافق اجرای آن هستند و ما نمی‌دانیم دلایل این مسأله چیست، به خصوص که اطلاعات در مورد آن اندک است و از علل پنهان‌کاری دولت را در این خصوص چیزی نمی‌دانیم.

وی تصریح می‌کند: سیاستمداران و برخی از نمایندگان در عراق اطلاعات کافی در مورد پروژه این خط لوله ندارند در حالی که ما خواستار آن هستیم که فواید اقتصادی این پروژه را از دیدگاه دولت بدانیم.

در همین زمینه زیاد الهاشمی، مشاور اقتصاد حمل‌و نقل بین‌الملل، خاطرنشان کرد: پروژه خط لوله بصره – العقبه یک پروژه استراتژیک برای ارتقای سطح همکاری‌های عراق، اردن و مصر و تقویت و ارتقای سطح روابط متقابل سیاسی، امنیتی و اقتصادی است و اینکه عبور خط لوله نفت از کشورهای منطقه نظیر اردن مانع سوء استفاده برای اعمال فشار به عراق در آینده خواهد شد و این امر جریان روان و بدون مانع نفت عراق را تضمین می‌کند. البته نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد که بعدها از نفت عراق برای پشتیبانی و تامین نفت رژیم صهیونیستی در نتیجه درخواست‌ها و فشارهای احتمالی غرب سوء استفاده شود.

وی افزود: شاید یکی دیگر از مشکلاتی که این طرح با آن مواجه است، مخالفت برخی از کشورهای محوری در منطقه و مانع‌تراشی‌های آن‌ها در برابر متنوع‌سازی کریدور‌ها و گذرگاهای صادرات نفت عراق به سوی غرب باشد علاوه بر آنکه فشارهای امنیتی و مشکلات مربوط به ثبات همچنان مانعی بر سر راه تکمیل و موفقیت هر پروژه‌ای در عراق محسوب می‌شود و ناگفته نماند که در کنار همه این‌ها به دلیل وجود زمینه‌های فساد در داخل و خارج، هزینه‌هایی ساخت و ایجاد چنین طرح‌هایی بسیار بالا خواهد بود.

کووند شیروانی کارشناس نفتی در این خصوص تصریح کرد: پروژه خط لوله نفت بصره- الحدیثه در چارچوب فاز اول پروژه امتدادی به بندر العقبه اردن در دریای مدیترانه است که یک گذرگاه جدید صادراتی برای عراق به ارمغان خواهد آورد. ما البته بر این باوریم که احیای خط لوله کرکوک – جیهان با ظرفیت جابجایی ۴۰۰ هزار بشکه در روز، علاوه بر امکان سرمایه‌گذاری در انتقال نفت نینوا و صلاح‌الدین و دارا بودن پتانسیل صادرات یک میلیون بشکه در روز، می‌تواند گذرگاه‌های صادراتی مهمی را برای عراق فراهم سازند.