چالش‌ها و چشم‌اندازهای تکمیل خط لوله نفتی بصره – حدیثه

میدل ایست نیوز: اگرچه خط لوله انتقال نفت عراق از بصره در جنوبی‌ترین نقطه عراق به بندر عقبه اردن بیش از 40 سال قدمت دارد، اما اخیرا پس از تلاش‌های دولت کنونی برای احیای مجدد این خط لوله، بحث و جدل‌ها بر سر آن، بار دیگر به عرصه سیاست و اقتصاد عراق بازگشته است.

به گزارش الشرق الاوسط، هدف از گسترش این خط لوله در دوران رژیم گذشته در دهه هشتاد، با هدف تنوع بخشی به منابع صادرات نفت عراق در دوران جنگ با ایران و بسته شدن احتمالی تنگه هرمز و همچنین بستن خط لوله انتقال نفت عراق از طریق بندر بانیاس سوریه در آن زمان بود.

این منبع افزود: با وجود تکمیل طرح‌ها و نقشه‌های این پروژه، اما افق روشنی برای آن متصور نشد و این طرح صرفا یک جوهر روی کاغذ باقی ماند.

پس از سقوط رژیم صدام در سال 2003، این پروژه خط لوله بار دیگر در زمان دولت نوری المالکی نخست وزیر سابق، از سر گرفته شد، اما اجرایی نشد.

الشرق الاوسط در ادامه نوشت: در سایه پیامدهای جنگ اسرائیل در نوار غزه و با توجه به قطب‌بندی‌های شدید سیاسی در عراق، خواه در پی مخالفت طرف‌های گوناگون با صادرات نفت به اردن با قیمت‌های ترجیحی و خواه به علت طرح این ادعا که احداث خط لوله جدید نفتی می‌تواند به معنای زمینه‌سازی برای آغاز روند عادی‌سازی با اسرائیل باشد؛ بحث و جدل و مناقشات کنونی در باره این پروژه به شدت بالا گرفته چرا که این خط لوله قرار است به بندر العقبه در دریای سرخ برسد و این منطقه به بنادر اسرائیلی بسیار نزدیک است.

در همین ارتباط، وزارت نفت عراق که در دوره گذشته تلاش کرده است خود را از جنجال‌های سیاسی درباره این موضوع دور نگه دارد، به اظهارات عامر عبدالجبار نماینده پارلمان عراق درباره خطرات آینده ناشی از احیای این خط لوله واکنش نشان داد و اینگونه اظهار نظرها را درباره خط لوله نفت خام (بصره – حدیثه) نادرست و گمراه کننده توصیف کرد.

وزارت نفت عراق اعلام کرد اطلاعات خامی که او در سخنانش از طریق رسانه‌ها منتشر کرده چه در مورد هزینه، چه در زمینه مالکیت و چه به کارگیری نیروی کار از کشورهای همسایه یا طرح‌های مرتبط با این پروژه و سایر سخنان غیرمسئولانه نسبت به وزارتخانه، فاقد دقت و عینیت است.

این وزارتخانه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: پروژه خط لوله نفت خام (بصره – حدیثه) با هدف دستیابی به انعطاف‌پذیری بالا در فرآیند انتقال نفت خام، تجهیز پالایشگاه‌ها، انبارها و نیروگاه‌های برق در داخل عراق است و از جمله طرح های اولویت دار و برنامه‌های دولت عراق، در کنار پروژه‌های آتی با هدف تقویت گذرگاههای صادراتی از طریق کشورهای همسایه نظیر ترکیه، سوریه و اردن و همچنین مرتبط با طرح جاده توسعه است که در حال حاضر در مرحله آماده‌سازی و مطالعه قرار دارد.

وزارت نفت عراق با اشاره به اینکه پروژه خط لوله انتقال نفت خام با کوشش و همت ملی در شرکت پروژه‌های نفتی و با همکاری شرکت جنرال آهن و فولاد در وزارت صنعت و معدن اجرا خواهد شد، هرگونه اخبار و اطلاعات مربوط به هزینه، مالکیت یا امتیازاتی که عراق به کشورهای همسایه از نفت خام خواهد داد؛ تکذیب و آنها را آسیب به منافع عمومی قلمداد کرد و حق قانونی برای پاسخگویی به این گونه سوء استفاده‌ها را برای خود محفوظ دانست.

دولت فعلی عراق به ریاست محمد شیاع السودانی از چندی پیش به دنبال حل اختلافات بر سر این خط لوله نفتی بوده است که به عنوان بخشی از برنامه پیشنهادی دولت و مصوب پارلمان این کشور بود به این معنی که اکثریت سیاسیون حامی دولت فعلی متجلی در تشکلی به نام «ائتلاف اداره کشور» همگی جزو نیروهایی هستند که از جهت‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی دولت، به ویژه با توجه به تنوع بخشیدن به صادرات نفت عراق حمایت کنند.

فادی الشمری مشاور سیاسی نخست وزیر عراق، طی اظهاراتی در این زمینه تاکید کرد عراق اکنون دارای یک گذرگاه برای صادرات نفت و همچنین خط لوله بندر جیهان بوده که در حال حاضر بسته است و بنابراین هر مشکلی در حیطه کشورهای عربی شورای همکاری به وجود آید، بر صادرات نفت عراق تأثیر خواهد گذاشت زیرا نفت عراق تنها از این منطقه به جهان صادر می شود.

وی افزود: تکمیل خط لوله (بصره – حدیثه) بخش مهم و اساسی برنامه‌های سیستم توزیع و صادرات زیرساخت‌های وزارت نفت به شمار می آید به‌ویژه که پالایشگاه‌های جدیدی در استان‌های جنوبی مانند ناصریه ،سماوه، نجف، کربلا و بابل ایجاد شده است و علاوه برآن پالایشگاه‌های شمال نیاز به نفت خام دارند که این نفت باید از طریق خط لوله بصره – حدیثه به این پالایشگاه‌ها برسد.

این مقام دولت عراق می‌افزاید: پروژه خط لوله بصره-حدیثه در زمان دولت نوری المالکی نخست وزیر اسبق عراق در سفر او به اردن پیشنهاد شد و در دولت حیدر العبادی وارد آمادگی فنی شد و در دولت عادل عبدالمهدی نیز پروژه خط لوله با سرعت به جلو برده شد بگونه‌ای که می‌توان گفت اعتراض به پروژه خط لوله بصره – حدیثه مربوط به مدل پروژه و نه خود پروژه بوده است.

الشرق الاوسط در ادامه نوشت: کارشناسان نفت به نوبه خود با وجود جنجال‌های سیاسی درباره این خط لوله نفتی از آن دفاع می‌کنند به طوری که نبیل المرسومی کارشناس اقتصادی عراق در صفحه فیسبوک خود نوشت این پروژه عظیم در صورت تکمیل، امکان صادرات همزمان نفت به سه کشور اردن، سوریه و ترکیه را فراهم خواهد کرد.

دولت عراق بر این باور است که فاز اول این پروژه از بصره در جنوب تا حدیثه در غرب در داخل عراق باقی خواهد ماند، بدون اینکه طرح‌ها و برنامه‌هایی در حال حاضر برای گسترش آن به سمت بندر العقبه اردن وجود داشته باشد. اما مخالفان محمد شیاع السودانی معتقدند صرف وجود طرحی در این زمینه از دهه هشتاد قرن گذشته حتی در روی نقشه‌ها با هدف رساندن نفت عراق به اردن از طریق این بندر، به این معناست که در آینده هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که نفت عراق به دست رژیم صهیونیستی نرسد.