آیا نتانیاهو از آتش‌بس جان سالم به در خواهد برد؟
هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب امریکا در دسامبر گذشته هشدار داد که اگر گروگان‌های اسرائیلی تا روز تحلیف آزاد نشوند، «جهنم تمام‌عیار بر پا خواهد شد»، به نظر می‌رسید که این سخنان متوجه حماس باشد، اما اکنون که آتش‌بس و قرارداد استرداد اسیران امضا شده و به مرحله اجرا درآمده است، این بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است که ضربه را احساس می‌کند.
منبع: المجله
نویسنده: دیوید روزنبرگ
میدل ایست نیوز: هنگامی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب امریکا در دسامبر گذشته هشدار داد که اگر گروگان‌های اسرائیلی تا روز تحلیف آزاد نشوند، «جهنم تمام‌عیار بر پا خواهد شد»، به نظر می‌رسید که این سخنان متوجه حماس باشد، اما اکنون که آتش‌بس و قرارداد استرداد اسیران امضا شده و به مرحله اجرا درآمده است، این بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است که ضربه را احساس می‌کند.
این توافق در سراسر جهان مورد ستایش قرار گرفته، در غزه جشن گرفته شده و اکثریت اسرائیلی‌ها از آن حمایت کرده‌اند. اما تهدیدی برای سرنگونی دولت نتانیاهو است چرا که وی با یک جنگ بی‌پایان و وعده «پیروزی کامل» را هم داده بود.
یک روز پس از اینکه کابینه اسرائیل توافق را تأیید کرد، ایتامار بن‌غفیر، وزیر امنیت ملی و رئیس حزب راست‌گرای افراطی «اوتزما یهودیت» (قدرت یهود)، از دولت کناره‌گیری کرد. 6 کرسی کنست که حزب او کنترل می‌کند، اکثریت ائتلاف را در پارلمان 120 نفره به 61 یا شاید 62 کرسی کاهش داد. دیگر رهبر راست‌گرای افراطی، وزیر دارایی بزالل اسموتریچ، با احتیاط بیشتری صحبت کرد: او گفت که در دولت باقی خواهد ماند مشروط بر اینکه اسرائیل تنها 6 هفته پس از آغاز بخش اول توافق سه‌مرحله‌ای، حملات خود به غزه را از سر بگیرد. اگر اسموتریچ در نهایت با هفت کرسی کنست خود کناره‌گیری کند، ائتلاف اکثریت خود را از دست خواهد داد.
اگر موضوع محاسبات سیاسی داخلی بود، نتانیاهو به‌احتمال زیاد هرگز با آتش‌بس موافقت نمی‌کرد. سال گذشته، او پیشنهادهای جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده را که تفاوت چندانی با پیشنهادی که اخیراً با آن موافقت کرده بود، رد کرد چرا که نتانیاهو بیم از آن داشت که آن توافق باعث شود اسموتریچ و بن‌غفیر ائتلاف را بر هم بزنند.
تفاوت این بار این است که ترامپ وارد این قاب شده و تا چهار سال آینده در آن حضور خواهد داشت. نتانیاهو از توهین به ترامپ به خاطر بیم از انتقام می‌ترسد. اما درعین‌حال او می‌خواهد که رئیس‌جمهور ایالات متحده برای برنامه بزرگ‌تر اسرائیل، یعنی رویارویی با ایران هسته‌ای و عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با عربستان، همراه تل‌آویو باشد.
سؤال این است که آیا ملاحظات سیاسی داخلی دوباره چالش‌برانگیز می‌شوند و نتانیاهو از تعهد خود به آتش‌بس که به ترامپ داده بود، عقب‌نشینی می‌کند یا خیر. نتانیاهو در چند بیانیه که درباره این توافق داشته، به این موضوع اشاره کرده و مرحله اول را «آتش‌بس موقت» نامیده و قول داده که اسرائیل تا زمانی که «تمام اهداف جنگی‌اش محقق نشود»، آرام نخواهد نشست.
مورد دوم شامل حذف حماس می‌شود که رعایت آتش‌بس به طور طبیعی مانع از آن می‌شود.
هیچ‌کس به‌طورقطع نمی‌داند که آیا نتانیاهو قصد دارد از این توافق خارج شود یا خیر؛ در واقع، خود نخست‌وزیر نیز ممکن است از این موضوع بی‌خبر باشد. زمانی که او تحت‌فشار قرار می‌گیرد، مانند روزهای منتهی به توافق آتش‌بس، معمولاً وقت‌کشی می‌کند و به همه طرف‌های درگیر آنچه را که می‌خواهند بشنوند می‌گوید. اینکه نخست‌وزیر خود را بین فشارهای ترامپ و راست‌گرایان افراطی قرار داده، عمدتاً تقصیر خودش است. در طول جنگ، او به مردم اسرائیل اطمینان داد که تا «پیروزی کامل» مبارزه خواهد کرد که یکی از اهداف آن حذف حماس و نجات اسیران با استفاده از روش نظامی بود.
بسیاری از اسرائیلی‌ها مدت‌هاست که به این پیام باور ندارند، اما پایگاه اصلی حامیان او در میان طیف راست و راست افراطی به آن ایمان داشتند. اینکه اسموتی و بن‌غفیر نیز به نتانیاهو باور داشتند یا نه، اهمیتی نداشت—تهدید آن‌ها به ترک ائتلاف برای کنترل نخست‌وزیر کافی بود.
چرا ادامه جنگ برای آن‌ها مهم است؟ راست افراطی و نتانیاهو هر دو از این ترس دارند که پس از پایان جنگ، ممکن است کابینه از سوی یک کمیسیون دولتی مسئول بررسی ناکامی‌ها، مورد سؤال قرار بگیرد. همچنین، احتمال برگزاری انتخابات زودهنگام که ممکن است دولت نتانیاهو در آن شکست بخورد هم وجود دارد. اما راست‌گرایان افراطی دلایل خاص خود را دارند. بسیاری از حامیان بن‌غفیر از خشونت جنگ، انتقام و پیروزی لذت می‌برند. برای بخش وسیعی از راست‌گرایان افراطی، این جنگ ابزاری است برای تحقق رویای معکوس کردن خروج اسرائیل از غزه که در سال 2005 رخ داد و بازگشت دوباره به این منطقه.
راست‌گرایان در اسرائیل مطمئن بودند که با حضور ترامپ در کاخ سفید، اسرائیل می‌تواند فهرست خواسته‌های آن‌ها را شامل؛ الحاق کرانه باختری، حمله مجدد به استقلال قضایی، حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، و حمله مداوم به غزه دنبال کند.
توافق آتش‌بس، حداقل برای حال حاضر، آخرین مورد در فهرست را به حالت تعلیق درآورده و راست‌گرایان را متعجب کرده است. بسیاری امیدوارند که این توافق نوعی ترفند باشد و راه را، این بار بدون محدودیت‌های دوران بایدن، برای ازسرگیری حملات اسرائیل به غزه هموار کند.
در واقع، بسیاری از افراد در دایره ترامپ به راست‌گرایان امیدهایی داده‌اند. در یک جلسه تأیید، پیت هگست، نامزد وزیر دفاع، گفت: «من از نابود کردن و کشتن آخرین عضو حماس توسط اسرائیل حمایت می‌کنم.» مشاور امنیت ملی، مایک والتز، نیز در یک پادکست اخیر این موضوع را تکرار کرد و اظهار داشت که حماس «باید به حدی نابود شود که نتواند دوباره احیا شود.» اما این ممکن است فقط نوعی شعار باشد که در آن بازیگران کلیدی دولت جدید در تلاش‌اند تا خطوط سیاست آینده را تعیین کنند. سیگنال‌های دریافتی از خود ترامپ و فرستاده او به خاورمیانه، استیو ویتکوف، که نظارت بر آتش‌بس را بر عهده دارد، نشان می‌دهد که آن‌ها قصد دارند توافق آتش‌بس را به مرحله اجرا درآورند.
بنابراین، اگر نتانیاهو همان بازی‌هایی را که در زمان بایدن انجام داد، خرابکاری در مذاکرات آتش‌بس و عبور از خطوط قرمز واشنگتن در مورد مسائل بشردوستانه، در زمان ترامپ هم انجام دهد خطر بزرگی مرتکب خواهد شد.
بن‌غفیر قول داد که دستی در سرنگونی دولت نخواهد داشت و اگر اسرائیل در پایان مرحله اول به جنگ بازگردد، خوشحال خواهد شد که دوباره به آن بپیوندد. اما اگر دولت ترامپ اصرار داشته باشد که نتانیاهو آتش‌بس را رعایت کند، بن‌غفیر کنار خواهد ماند و اسموتریچ به او خواهد پیوست.
در همین حال، دولت نتانیاهو در تلاش است تا قوانینی برای خدمت سربازی یهودیان افراطی ارتدوکس (حاردی)، که تاکنون معاف بوده‌اند، تدوین کند. افراطیون مخالف هستند اما اکثریت قریب به اتفاق مردم به ادامه معافیت آن‌ها از سربازی نتانیاهو را در مخمصه قرار داده است. اکنون که وضعیت ائتلاف در کنست برهم خورده احزاب حریدی تهدید می‌کنند که در صورت تدوین قانونی برای سربازی اجباری، آن‌ها از بودجه 2025 در پایان ماه مارس حمایت نخواهند کرد و اگر دولت نتواند موافقت کنست را برای بودجه جلب کند، منحل می‌شود.
مهارت‌های نتانیاهو به مهارت در بقای سیاسی شهرت دارد، اما این بار، ترامپ، راست‌گرایان افراطی و حریدی‌ها او را محکم می‌گیرند. ماه مارس ماه جالبی خواهد بود.
