آیا می‌توان درگیری‌های پس از اسد در سوریه را متوقف کرد؟
امنیت در شمال شرق سوریه همچنان رو به وخامت است زیرا درگیری‌های مداوم دوره گذار در کشور را تهدید می‌کند و افزایش فعالیت نظامی، همراه با موجی از اقدامات دیپلماتیک سریع در داخل و خارج از کشور، موازنه قدرتی را که عملا مدت‌ها در سوریه برقرار بود بر هم می‌زند.
منبع: نشنال اینترست
تاریخ: 10 فوریه
نویسنده : الکساندر لنگلوی
امنیت در شمال شرق سوریه همچنان رو به وخامت است زیرا درگیری‌های مداوم دوره گذار در کشور را تهدید می‌کند. افزایش فعالیت نظامی، همراه با موجی از اقدامات دیپلماتیک سریع در داخل و خارج از کشور، موازنه قدرتی را که عملا مدت‌ها در سوریه برقرار بود بر هم می‌زند.
با ادامه جنگ در شمال شرق، آنکارا و واشنگتن در حال تقویت مواضع خود در سوریه هستند. ترکیه با شرکای محلی خود برای تحت فشار گذاشتن نیروهای مورد حمایت آمریکا یعنی نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) برای اخراج حزب کارگران کردستان (PKK) همکاری می کند. در نهایت، این گفت‌وگوها برای تامین امنیت مرحله گذار در سوریه، به طور بالقوه حل مسئله کردها و زمینه‌سازی برای عقب‌نشینی نظامی ایالات متحده، حیاتی است.
عملیات طلوع آزادی
در 30 نوامبر، در سایه تهاجم نظامی که منجر به سرنگونی اسد شد، ارتش ملی سوریه (SNA) تحت حمایت ترکیه عملیات طلوع آزادی را برای بیرون راندن گروه‌های مسلح غیردولتی خارجی و متحد کردن سوریه آغاز کرد. با این حال، این عملیات عمدتاً بر جداسازی پ.ک.ک. از شاخه سوری آنها، یگان‌های مدافع خلق (YPG) و نیروهای دموکراتیک سوری متمرکز بود.
نیروهای اسد در حین فرار از حلب، مناطق استراتژیک را به نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) تحویل دادند که این نیروها هم به خرابکاری در زیرساخت‌ها و گلوله‌باران توپخانه‌ای کور متهم شدند. منابع محلی اشاره می‌کنند که ارتش ملی سوریه، اگرچه خود مسئول فهرست بلندبالایی از نقض حقوق بشر است، اما پس از ۸ دسامبر استفاده از چنین تاکتیک‌هایی را در نبرد خود با SDF محدود کرده است. با این وجود، این گروه همچنان حقوق بشر را به طور جد نقش می کند. بنا به گفته منابع آگاه، عملیات SNA به سه مرحله تقسیم می‌شود؛ مرحله اول پاکسازی حلب از SDF ، مرحله دوم، عبور از رودخانه فرات و بیرون راندن SDF از رقه و دیرالزور (با اکثریت عرب) به سمت قامشلی (با اکثریت کرد)، مرحله سوم، انحلال SDF و YPG، حذف هژمونی آنها بر سیاست کردهای سوریه و اخراج عناصر خارجی جدایی‌طلب به ویژه پ‌ک‌ک.
برای مقابله با این عملیات، نیروهای دموکراتیک سوریه اقداماتی فوری انجام دادند تا فرات را به یک مرز طبیعی تبدیل کنند و از نگرانی‌های مشروع کردها در مورد اقدامات قبلی ارتش ملی سوریه استفاده کردند تا کنترل خود را حفظ کنند. مظلوم عبدی (فرهاد شاهین ) فرمانده نظامی نیروهای دموکراتیک هم مذاکراتی را آغاز کرد. در همین حال، ایلهم احمد، یکی از مقامات برجسته شورای دموکراتیک سوریه، در حال رفت و آمد دیپلماتیک به غرب است و نگرانی‌هایی را درباره حقوق اقلیت‌ها، ظهور مجدد داعش و تفسیری نادرست از اصلاحات قانون اساسی بر اساس کنفدرالیسم-نه فدرالیسم-مطرح می‌کند.
ایالات متحده، نیروهای دموکراتیک سوریه و پ.ک.ک
یگان‌های مدافع خلق (YPG) از زمان تاسیس تا حدی با نیروهای خود اما عمدتاً از طریق PKK بر رهبری نیروهای دموکراتیک سوریه تسلط داشته است. دولت ایالات متحده در سال 1997 پ.ک.ک را در فهرست سازمان های تروریستی خارجی قرار داد و در سال 2001 تحت فرمان اجرایی 13224 آن را در فهرست (سازمان) تروریستی خاص قرار داد. این سازمان عمدتاً از طریق شاخه های محلی در سوریه، ترکیه و عراق فعالیت می کند.
با وجود سابقه طولانی بمب‌گذاری‌های تروریستی، دولت اوباما تصمیم گرفت YPG را آموزش و تجهیز کند که در سال 2015 SDF را تشکیل داد.
برت مک‌گورک به دلیل تجربه قبلی خود در عراق، به عنوان نماینده ویژه این تلاش را رهبری کرد. او بر خلاف نگرانی‌های امنیتی عراق و ترکیه از بودجه ای که ایالات متحده برای شکست داعش اختصاص داده بود، برای ایجاد ساختارهای اداری SDF استفاده کرد.
ترامپ در دور اول خود تلاش کرد عدم توازن منطقه ای را اصلاح کند و سیاست‌های پراکنده مک‌گورک را افشا و را مجبور به استعفا کرد و برای کاهش حضور نیروهای آمریکایی و رسمی کردن آن تحت یک پیمان دوجانبه، جیمز جفریز را به جای او منصوب کرد و از حمایت مستقیم از گروه‌های مسلح غیردولتی دست کشید. جفریز قول داد کمک‌ها به نیروهای دموکراتیک سوریه را محدود کرده و مانع از تاسیس مسیر زمینی از سوی ایران شود که به طور مداوم سوریه را بی‌ثبات و نیروهای آمریکایی را تهدید می‌کند. این تلاش “تا حدودی” محقق شد چرا که جفریز تعداد نیروهای مستقر و سایر جزئیات را از رئیس‌جمهور پنهان می‌کرد.
منافع ترکیه و تغییرات سیاست ایالات متحده
تلاش های دیپلماتیک اخیر از سوی SDF شامل تلاش برای مذاکره با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (PKK)، به منظور خروج منظم عناصر گروه از سوریه است. این موضوع همزمان با مذاکرات آنکارا برای پایان دادن به جنگ گسترده‌تر خود با این گروه در حال انجام است. نمایندگان ترکیه و امریکا تماس های خود را با رهبران اتحادیه میهن‌پرستان کردستان (PUK) در عراق بیشتر کرده‌اند تا در آخرین تلاش‌ها برای حل مشکل PKK و پایان دادن به محور مقاومت تحت حمایت ایران، اقدام کنند.
سرویس اطلاعاتی ترکیه در سال‌های اخیر رهبری PKK را در حسکه سوریه و سلیمانیه عراق از بین برده است که این امر موقعیت آنها را در مذاکره تضعیف کرده است. تضعیف PKK فرصتی را برای کردهای سوری غیر وابسته به SDF، از جمله شورای ملی کرد (KNC)، فراهم کرده تا خود را سازماندهی کنند اما تلاش‌های آنها با موانعی مواجه شده است، زیرا SDF فعالیت‌های آنها را ممنوع ، رهبرانشان را زندانی و حرکاتشان را محدود کرده است.
شایعات درباره حل و فصل منازعه ترکیه-پ.ک.ک لزوماً به معنای انحلال کامل این گروه نیست. وضعیت شکننده است. واشنگتن نیز نهایتاً نقشی دارد که باید ایفا کند به همین دلیل آنها با حمایت قاطع کنگره از SDF، در دوره بایدن به طور مخفیانه حضور نظامی خود را در سوریه گسترش دادند اما تلاش آنها نتوانست ثبات ایجاد کند زیرا سعی کردند تا حد امکان گروه‌های مسلح حاشیه ای را مدیریت و با بزرگنمایی تهدیدها حضور نظامی خود را توجیه کنند.
در حالی که داعش همچنان یک خطر امنیتی محسوب می‌شود، اما این تهدید بزرگنمایی شده و از آن به عنوان یک توجیه قانونی نادرست برای حفظ و افزایش نیروهای آمریکایی در آنجا استفاده می‌شود.
بنابراین، دولت جدید امریکا با چالش انتقال قدرت به صورت مسالمت آمیز در سوریه مواجه خواهد شد و حل این مشکل منوط به یافتن زمینه مشترک با ترکیه است. این رویکرد می‌تواند پیروزی نسبتاً آسان و حیاتی برای سیاست خارجی ایالات متحده و ترامپ فراهم کند.
بنابراین عاقلانه آن است که دولت ترامپ یک دیپلماسی برق‌آسا را به کار گیرد تا از وضع موجود عبور کند، در مورد دوره انتقال در سوریه آینده‌نگر و روشن‌بین باشد و عقب‌نشینی نظامی را در اولویت قرار دهد.
