چرا عربستان سعودی در برابر برنامه ترامپ برای غزه ایستاده است؟
مقامات عربستان مجبور هستند مانع اجرای طرح ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه شوند، چرا که در صورت اجرا شدن این طرح ممکن است عربستان ناچار شود شماری از ساکنان غزه را در خاک خود بپذیرد یا هزینه اسکان آنان در مکانی دیگر را بپردازد.
میدل ایست نیوز: مقامات عربستان سعودی برای یافتن راه حلی واقعی و قابل قبول که مانع اجرای طرح ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه و تقسیم کردن آنان بین کشورهای منطقه شود، مجبور هستند در موضوع غزه مداخله کنند چرا که در صورت اجرا شدن این طرح ممکن است عربستان ناچار شود شماری از ساکنان غزه را در خاک خود بپذیرد یا هزینه اسکان آنان در مکانی دیگر را بپردازد.
به گزارش العرب، عربستان سعودی ظاهرا قصد دارد در برابر طرح «دونالد ترامپ» رئیس جمهور امریکا برای کوچاندن ساکنان نوار غزه بایستد و به این منظور قرار است میزبان نشست سران شماری از کشورهای عربی باشد. این موضع عربستان نشان دهنده بازگشت سریع این کشور برای جبران کم کاری سابق در تعامل با پرونده‌های منطقه‌ای است اما این بازگشت دیرهنگام، با موانع بسیاری مواجه خواهد شد که شاید برجسته‌ترین آنها، ظهور بازیگران منطقه‌ای دیگری است که کنار زدن آنها و نشستن بر جای آنها دست کم در شرایط کنونی دشوار به نظر می‌رسد.
پیامدهای کم‌کاری در منطقه
ناظران سیاسی معتقدند عربستان سعودی در کنار کشیدن خود از پرونده‌های مهم منطقه‌ای مثل غزه و لبنان و سوریه زیاده‌روی کرد تا جایی که به نظر می‌رسید این کشور به منطقه هیچ توجهی ندارد و نمی‌خواهد تاثیری مثبت یا منفی بر تحولات آن بگذارد. همین مسئله بازگشت عربستان را به مأموریتی دشوار تبدیل می‌کند به ویژه که این بازگشت، مطلوب و ضروری است و هرگونه غیبت جدید، قابل پذیرش نیست؛ مثل شرایط غزه که رسیدگی به آن نیازمند إعمال نفوذ منطقه‌ای است که بتواند این تنش را به آرامش تبدیل کند نه این که صرفا آن را از دور دنبال کند.
مقامات عربستان سعودی در حال حاضر می‌دانند که برای یافتن راه حلی واقعی و قابل قبول که مانع اجرای طرح ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه و تقسیم کردن آنان بین کشورهای منطقه شود، مجبور هستند در موضوع غزه مداخله کنند چرا که در صورت اجرا شدن این طرح ممکن است عربستان ناچار شود شماری از ساکنان غزه را در خاک خود بپذیرد یا از این کشور درخواست شود سخاوتمندانه برای احداث اردوگاه‌ها یا شهرک‌هایی منزوی برای اسکان ساکنان غزه در دیگر کشورهای عربی و اسلامی، هزینه کند.
اما مقامات سعودی چگونه مداخله خواهند کرد و با چه کسی همکاری خواهند کرد تا به عنوان شرط ضروری برای خنثی کردن طرح ترامپ، حماس را متقاعد یا مجبور کنند حاکم شدن شرایطی را بر غزه بپذیرد که در اداره آن هیچ تاثیر یا مشارکتی نداشته باشد؟
مواجه شدن با رقبا
احتمال زیادی وجود دارد که عربستان در برابر خود کشورهای دیگری –مثل قطر یا مصر- را ببیند که بر کنترل پرونده غزه اصرار دارند. در این صورت آیا ریاض که خود را قدرت منطقه‌ای فراتر از دیگران از نظر مالی و دیپلماتیک می‌داند، حاضر خواهد شد دنباله‌رو طرحی باشد که قاهره می‌گوید در حال آماده کردن آن است تا به تصویب کشورهای عربی برساند و سپس آن را به عنوان مبنای مذاکره برای جلوگیری از کوچاندن فلسطینی‌ها و تقسیم کردن آنها بین کشورهای عربی، به ترامپ ارائه کند؟ به خصوص که در نهایت هم این طرح به عنوان طرح مصر محسوب خواهد شد که عربستان آن را پذیرفته است.
معلوم نیست آیا ریاض به منظور فشار آوردن بر حماس برای قبول کناره‌گیری از قدرت، به قطر متوسل خواهد شد یا خیر ولی پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که چه چیز می‌تواند دوحه را متقاعد به ارائه چنین خدمتی به عربستان کند تا این کشور به عنوان طرف تصمیم گیرنده در موضوع فلسطین شناخته شود آن هم در شرایطی که حتی امریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها برای فشار آوردن بر حماس یا مذاکره با آن به سراغ قطر میروند؟
خروج عربستان سعودی از لبنان در واکنش به نفوذ ایران در این کشور، تاثیری منفی بر نقش آفرینی ریاض داشت به طوری که به عربستان به چشم کمک کننده سخاوتمند به لبنان نگاه می‌شود در حالی که فواید سیاسی آن نصیب طرف‌های دیگر مثل ایران، فرانسه و حتی قطر می‌شود. در سوریه نیز ترکیه و قطر به منظور اعطای مشروعیت در سطح کشورهای عربی و اسلامی به حاکمیت جدید طرفدار خودشان در سوریه، به سراغ عربستان رفتند در حالی که عربستان تاثیری مستقیم بر تحولات دمشق نداشته است.
به این ترتیب همه کشورها به اهمیت عربستان اذعان می‌کنند و سراغ این کشور میروند ولی هدفشان هدایت عربستان در جهت منافع خودشان است نه این که نفوذ عربستان در منطقه را نیاز ضروری بدانند. این رفتار تا زمانی که عربستان خودش تصمیم گرفته باشد به پرونده‌هایی که برایش دردسر آفرین است بی‌توجه باشد، توجیه‌پذیر است.
ناظران معتقدند خشم عربستان سعودی از سعد حریری ضعیف یا محمود عباس متردد یا سوریۀ تحت حکومت بشار اسد موجب شد ریاض، لبنان و فلسطین و سوریه را به حال خود رها کند که امروز بهای سنگین آن را با اوضاع پیچیده‌ای می‌پردازد که تاثیر اندکی بر آن دارد و برای إعمال نفوذ به میانجی نیاز پیدا می‌کند.
بازگشت به منطقه از دروازه غزه
اکنون قرار است عربستان سعودی روز بیستم فوریه میزبان نشستی با حضور سران کشورهای امارات، مصر، قطر، و اردن باشد تا «قواعد رویارویی» با طرح ترامپ درباره غزه در آن ترسیم شود و سپس کشورهای عربی در موضعی یکپارچه در اجلاس فوق العاده سران عرب در قاهره، از مصوبه اجلاس ریاض حمایت کنند.
نگرانی‌ها در عربستان در حال اوج گرفتن است چرا که طرح ترامپ در حکم رد درخواست عربستان است که ترسیم مسیری روشن برای تشکیل کشور فلسطین را به عنوان شرط عادی‌سازی روابط با اسرائیل مطرح کرده است. این عادی‌سازی روابط می‌تواند زمینه ساز دستیابی به توافق نظامی بلندپروازانه بین ریاض و واشنگتن باشد که سامانه دفاعی عربستان را در رویارویی با ایران تقویت خواهد کرد.
هم اکنون طرح پیشنهادی مصر به عنوان مبنای تلاش کشورهای عربی با هدف ارائه جایگزینی برای طرح ترامپ محسوب می‌شود. این طرح شامل تشکیل کمیته مستقل فلسطینی برای حکومت بر غزه بدون مشارکت حماس، و همکاری بین‌المللی برای بازسازی غزه بدون مهاجرت ساکنان آن و حرکت در جهت راه حل دو کشوری است.
در شرایطی قرار است پنج کشور عربی در ریاض پیشنهاد مصر را پیش از ارائه به اجلاس سران عرب در قاهره بررسی کنند که اسرائیل اعلام کرده است با هرگونه نقش آفرینی حماس یا تشکیلات خودگردان فلسطینی در حکومت آیندۀ غزه مخالف است و کشورهای عربی و امریکا نیز اعلام کرده‌اند حاضر نیستند در غزه نیرو مستقر کنند. کشورهای عضو شورای همکاری که همواره برای بازسازی غزه هزینه کرده‌اند هم این بار حاضر نیستند در آنجا هزینه کنند بدون دریافت این تضمین که اسرائیل بار دیگر آنچه را ساخته‌اند تخریب نخواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
تنش بی‌سابقه در روابط مصر و امریکا/لغو سفر السیسی به واشنگتن