گزارش/آیا قطر می‌تواند ۶ میلیارد دلار بلوکه شده ایران را بازگرداند؟
پس از گذشت حدود یک سال و نیم از آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی و انتقال آن به قطر، این کشور هنوز امکان دسترسی به اموال خود را نداشته و چشم انتظار گره‌گشایی از این امر پس از سفر امیر قطر به تهران است.
میدل ایست نیوز: چهارشنبه 19 فوریه «تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر در سفری به ایران با مقامات این کشور از جمله رهبر ایران دیدار کرد. مهم‌ترین رویداد این سفر مطالبه رهبر ایران از امیر قطر درخصوص دارایی‌های بلوکه شده این کشور بود.
آیت الله خامنه‌ای در این دیدار صراحتاً انتظار جمهوری اسلامی ایران را بیان کرد و گفت: ما کشور قطر را یک کشور دوست و برادر می‌دانیم اگرچه همچنان مسائل مبهم و حل نشده‌ای همچون بازگرداندن مطالبات ایران که از کره جنوبی به قطر منتقل شد، باقی است و هم اینکه می‌دانیم مانع اصلی عملی شدن توافقی که در این زمینه انجام شده بود، امریکا است.
وی خاطرنشان کرد: ما اگر جای قطر بودیم، به فشارهای امریکا اعتنا نمی‌کردیم و مطالبات طرف مقابل را باز می‌گرداندیم و همچنان انتظار چنین اقدامی را از جانب قطر داریم.
این اظهارات رهبر ایران در حالی بیان می‌شود که آزادسازی دارایی‌های ایران در قطر بارها از سوی مقامات ایرانی مورد تایید و تکذیب قرار گرفته است.
داستان دارایی‌های ایران؛ از بلوکه شدن در کره جنوبی تا انتقال به بانک‌های قطر
7 میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که در قالب پول ملی کره جنوبی (وون) در بانک‌های این کشور سپرده‌گذاری شده بود به دلیل تحریم‌های امریکا چند سال در این کشور بلوکه شد.
ایران طی چند سال اخیر بارها برای بازپس‌گیری دارایی‌های خود از کره جنوبی تلاش کرد و در ژانویه 2021 با توقیف یک فروند تانکر متعلق به کره جنوبی، خواستار آزادسازی اموال بلوکه شده خود در کره جنوبی شد.
چند ماه پس از این امر توافق میان مقامات ایرانی و کره‌ای برای آزادی خدمه و کشتی توقیفی به ازای آزادی 7 میلیارد دلار صورت گرفت اما مقامات کره‌ای به وعده خود عمل نکردند.
سرانجام در سپتامبر 2023 با میانجی‌گری دوحه قرار شد که منابع ارزی ایران در کره‌جنوبی پس از انتقال به حسابی در سوئیس و تبدیل شدن به یورو، به حساب متعلق به بانک مرکزی در قطر واریز شود تا در ازای این پول، پنج زندانی امریکایی آزاد شوند.
براساس اعلام مقامات ایرانی در آن مقطع تمام منابع غیرقابل دسترس ایران که در بانک‌های کره جنوبی و شعبه سئول بانک ملت نگهداری می‌شد به حساب بانک مرکزی سوئیس برای تبدیل به یورو منتقل شد.
بانک‌های ایرانی کشاورزی، سامان، پاسارگاد، گردشگری، شهر و کارآفرین در ۲ بانک قطری الدوخان و الاهلی حساب باز کردند و طبق توافقات انجام تمام پرداخت‌ها توسط کارگزاران بانک‌های قطری و همچنین سوئیفت صورت گرفت.
مشروط کردن دسترسی ایران به اموال خود
مقام‌های امریکایی از ابتدا درباره این دارایی‌ها اظهار می‌کردند که دلارهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی قرار نیست به ایران بازگردانده شود و تنها قرار است برای اهداف بشردوستانه در حساب بانک قطری برای ایران محفوظ بماند.
مقامات ایرانی نیز اعلام کردند که این منابع به صورت پرداخت بانکی برای خرید کالاهای غیرتحریمی استفاده می‌شود.
7 اکتبر و توقیف اموال ایران در قطر
چند روز بعد از گذشت حمله 7 اکتبر حماس به رژیم صهیونیستی رسانه‌های امریکایی از درخواست امریکا از قطر برای مسدود کردن دسترسی ایران به 6 میلیارد دلار از اموال خود در بانک‌های دوحه خبر دادند.
با وجود تکذیب این موضوع از سوی ایران، معاون وزیر خزانه‌داری امریکا به دموکرات‌های مجلس نمایندگان این کشور گفت ایران دیگر به این منابع مالی دسترسی نخواهد داشت.
امریکا بیم این را داشت که ایران از این اموال در راستای حمایت از گروه‌های مقاومت استفاده کند و در همین راستا تلاش کرد تا دسترسی این کشور به اموال خود را مسدود کند.
آنتونی بلینکن وزیر خارجه دولت بایدن نیز در آن مقطع اعلام کرد که تهران هنوز یک دلار از 6 میلیارد دلار را خرج نکرده است و سرانجام کنگره امریکا طرحی را برای توقیف اموال جمهوری اسلامی ایران در قطر تصویب کرد.
تلاش‌های دولت جدید ایران برای آزادسازی اموال
دولت جدید ایران از ابتدای آغاز به کار خود تلاش‌هایی را در راستای بازپس‌گیری دارایی‌های خود از قطر انجام داده است و «مسعود پزشکیان» رئیس جمهور ایران در آغاز به کار خود پس از بازگشت از سفر به دوحه اعلام کرد که رئیس کل بانک مرکزی ایران در این سفر در مورد ۶ میلیارد دلاری که ما درباره‌اش مشکلاتی داریم با همتای خود و امیر قطر گفت‌وگو کرده و به تفاهمات خوبی رسیده‌اند.
از سوی دیگر چندی پیش «مجید تخت روانچی» معاون سیاسی وزیر خارجه ایران اعلام کرد که ایران در ارتباط با این موضوع با دولت قطر در حال صحبت و گفت‌وگو است.
در همین راستا ایران بارها در محافل بین المللی اعلام کرده که این کشور از عملیات 7 اکتبر حماس بی‌اطلاع بوده است.
چندی پیش «محمدجواد ظریف»، معاون راهبردی رئیس‌جمهور ایران در اجلاس داووس در گفت‌وگویی با فرید زکریا در این خصوص عنوان کرد: «ما از هفتم اکتبر اطلاعی نداشتیم، ما نیز شوکه شدیم، زیرا قرار بود با امریکایی‌ها درباره برجام در نهم اکتبر دیدار داشته باشیم که به‌خاطر عملیات طوفان‌الاقصی، دیداری صورت نگرفت.»
چشم امید تهران به امیر قطر
پس از اظهارات ضد و نقیض مقامات ایرانی درباره دسترسی یا عدم دسترسی این کشور به اموال خود در قطر، حال سخنان صریح رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با امیر قطر نشان داد که این کشور تا کنون به دارایی خود در دوحه دسترسی پیدا نکرده است.
یک مقام ایرانی در گفت‌وگو با میدل ایست نیوز در خصوص امکان رفع مشکلات موجود پس از سفر امیر قطر به تهران، این امر را منوط به قدرت چانه‌زنی «تمیم بن حمد آل ثانی» با رئیس جمهور امریکا دانست و گفت: دولت جدید ایران طی ماه‌های اخیر سیاست خود را به صورت واضح اعلام و بارها عنوان کرده است که امریکا اگر خواستار مذاکره است باید این موضوع را در رفتار خود با ایران نشان دهد.
وی تصریح کرد که آزادسازی اموال ایران در دوحه فرصت مناسبی است تا ترامپ دست از عنادورزی بردارد و سرعقل بیاید.
پیش از سفر امیر قطر به تهران گمانه‌زنی‌هایی درباره اینکه «تمیم بن حمد آل ثانی» حامل پیام امریکا است مطرح شد که وزیر امور خارجه ایران این اخبار را رد کرد؛ اکنون با توجه سخنان مطرح شده از سوی رهبر ایران در دیدار با امیر قطر، این فرصت برای دوحه فراهم هست تا بار دیگر بتواند قدرت خود در میانجی‌گری را به رخ بکشد.
