چگونه فانوس به یک آیین رمضانی تبدیل شد؟

میدل ایست نیوز: مصر با حال و هوای منحصر به فرد خود در ماه رمضان از سایر کشورها متمایز است به گونه‌ای که خیابان‌ها و بازارهای محلی، به زیباترین وجه در این ماه مبارک تزیین می‌شوند و در راس این حال و هوای رمضانی، استفاده از انواع و اقسام فانوس در رنگ‌های مختلف است.

به گزارش العربیه، فانوس رمضان، از مشهورترین آیین‌هایی است که مسلمانان از گذشته به استفاده از آن در تزیین منازل و خیابان‌ها اهتمام دارند.

کلمه فانوس ریشه‌ای یونانی دارد و به معنای هر وسیله‌ای است که برای روشنایی استفاده می‌شود از جمله مشعل و چراغ.

ایده فانوس به زمان فاطمیان در مصر باز می‌گردد و پس از آن در سراسر کشورهای عربی منتشر شده است.

داستان فانوس رمضان از دوران دولت فاطمیان و بیش از هزار سال پیش آغاز شد. روایت‌های متعددی درباره منشأ این سنت وجود دارد.

بر اساس یکی از این روایت‌ها، زمانی که المعز لدین الله فاطمی در شب ماه رمضان از مغرب وارد قاهره شد، مردم مصر شامل مردان، زنان و کودکان برای استقبال از او در حاشیه صحرا موکبی باشکوه برپا کردند. آنان با مشعل‌ها و فانوس‌های رنگارنگ و تزئین‌شده مسیر او را روشن کردند.

از آن پس، فانوس‌ها تا پایان ماه رمضان در خیابان‌ها روشن ماندند و این سنت هر ساله تکرار شد تا به یکی از مهم‌ترین نمادهای رمضان در مصر تبدیل شود.

روایت دیگری برای استفاده از فانوس و ارتباط آن با ماه رمضان وجود دارد و آن این است که در زمان حکومت یکی از فاطمیان، خروج زنان از منزل به هنگام شب ممنوع بوده اما در ماه رمضان آنها اجازه خروج داشتند به شرط اینکه یک بچه کوچک که فانوس روشنی در دست دارد جلوی آن زن حرکت کند تا عابران متوجه شوند یکی از زنان در حال عبور است و راه را برای او باز کنند، پس از آن کودکان به حمل فانوس در ماه رمضان عادت کردند.

گفته شده است که ظهور فانوس رمضان با مسحراتی پیوند خورده است و در ابتدا در خانه‌ها روشن نمی‌شد، بلکه در مناره مسجد آویخته می‌شد تا زمان سحری را اعلام کند.

کودکان نیز با فانوس‌های خود، مسحراتی را در کوچه‌ها همراهی می‌کردند تا مردم را برای سحری بیدار کنند. به همین دلیل، فانوس به‌تدریج به نمادی از ماه رمضان و بخشی از بازی‌ها و ترانه‌های کودکانه در این ماه تبدیل شد.

روایت دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه یکی از خلفای فاطمی تصمیم گرفت تمام خیابان‌های قاهره را در شب‌های ماه رمضان روشن کند. به همین منظور، او به شیوخ مساجد دستور داد که فانوس‌هایی را آویزان کنند و درون آن‌ها شمع قرار دهند.

به‌مرور زمان، فانوس به یکی از رسوم ثابت ماه رمضان تبدیل شد، حتی پس از پایان حکومت فاطمیان. با وجود گذر زمان، جاذبه فانوس رمضان همچنان پابرجاست و احساسی متفاوت و خاص را به این ماه مبارک می‌بخشد، گویی هیچ چیز دیگری به اندازه آن، با رمضان گره نخورده است.

صنعت فانوس رمضان در دوران فاطمیان شکوفا و به یکی از ضروریات زندگی روزمره تبدیل شد. خلیفه فاطمی دستور داد که در مقابل هر خانه فانوسی آویخته شود و کسانی که از این فرمان سرپیچی می‌کردند، مجازات می‌شدند، زیرا روشنایی مسیرها در شب امری واجب شمرده می‌شد.

با این‌حال، فانوس‌ها به‌تدریج بیشترین ارتباط را با ماه مبارک رمضان پیدا کردند و زیبایی و معنویت خاصی به شب‌های این ماه افزودند.