فاصله گرفتن مصر از امریکا/السیسی سرگرم دیدار با دوستان جدید

میدل ایست نیوز: علی‌رغم تمرکز آشکار سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا در سفر به خاورمیانه، او احتمالاً این سفر را به‌عنوان اولین اقدام رسمی خود در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش انتخاب کرده تا پیامی را به‌وضوح منتقل کند: امریکا به این منطقه بازگشته است.

مهم‌ترین لحظه این سفر در ۱۵ مه اتفاق افتاد، زمانی که او از نیروهای امریکایی مستقر در پایگاه هوایی العدید قطر بازدید و آمادگی خود را برای استفاده از نیروی نظامی به منظور دفاع از همپیمانان کشورش در صورت لزوم، اعلام کرد. ترامپ در یک میزگرد تجاری در قطر با اشاره به نزدیکی جغرافیایی این کشور به ایران گفت: «ما از این کشور محافظت خواهیم کرد.»

در حال حاضر دیگر متحدان نزدیک واشنگتن در منطقه چه کسانی هستند؟ برای دهه‌ها، مصر ــ که یکی از دریافت‌کنندگان اصلی کمک‌های نظامی امریکا است ــ باید در صدر این فهرست قرار می‌گرفت، اما چند روز پیش، رهبران مصر در پایتخت روسیه بودند تا در برگزاری جشن پیروزی این کشور در میدان سرخ کنار ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه باشند. در کنار پوتین در این رویداد، شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین نیز حضور داشت.

دوستان جدید، جت‌های جدید

حضور مصر در این رویداد نمی‌تواند از نظر وزارت امور خارجه امریکا پنهان مانده باشد، زیرا تنها هیئت دیگر خاورمیانه‌ای که در این مراسم شرکت کرده بود، هیئت فلسطین بود. مدتی بعد، فرماندهان نیروی هوایی مصر ۴۵ سال رابطه خود را با یک شرکت دولتی چین در حوزه دفاعی و نظامی (CATIC) که به‌تازگی جت‌های جنگنده پیشرفته Chengdu J-10 را به مصر تحویل داده جشن گرفتند.

این جت‌ها در اوایل این ماه برای اولین‌بار در نبرد نشان دادند که چقدر قدرتمند هستند. بر اساس بیانیه‌های ارتش پاکستان، خلبانان نیروی هوایی پاکستان با استفاده از این جت‌ها، موشک‌های ساخت چین را شلیک کرده و چندین جنگنده هندی را در کشمیر سرنگون کردند.

جنگنده‌های J-10 در سپتامبر سال گذشته به مصر رسیدند تا در اولین نمایشگاه هوایی بین‌المللی مصر شرکت کنند. همین هواپیماها ماه گذشته به یک پایگاه هوایی در مرکز مصر رسیدند تا در یک تمرین هوایی بی‌سابقه با نیروی هوایی این کشور شرکت کنند.

هیچ‌یک از این اتفاقات در خلأ رخ نمی‌دهد. مصر در ژانویه ۲۰۲۴ به طور رسمی به گروه بریکس (به رهبری چین و روسیه) پیوست، همان‌طور که ایران نیز به این گروه ملحق شد. تمرینات نظامی با چین بخشی از یک تغییر وسیع و چشمگیر در اتحادهای منطقه‌ای است که پیامدهای آن احتمالاً برای دهه‌ها احساس خواهد شد.

پیگیری منابع مالی

مصر با جمعیتی حدود ۱۱۴ میلیون نفر، تقریباً یک‌سوم جمعیت کل کشورهای عربی را داراست. از زمان امضای توافق صلح قاهره با اسرائیل در سال ۱۹۷۹، این کشور به لطف کمک‌های نظامی امریکا، یکی از قدرتمندترین نیروهای نظامی در جهان عرب را دارد. اما اکنون به‌وضوح از مدار امریکایی فاصله می‌گیرد و به سمت روسیه و چین می‌رود.

در اصل، قاهره به دنبال هم‌پیمانی‌های جامع است که فراتر از تسلیحات باشد و در عوض درهای سرمایه و سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌های اقتصادی را باز کند.

مصر برای روسیه و چین غریبه نیست. نیروی هوایی مصر شامل جت‌های جنگنده و سیستم‌های دفاع هوایی روسی است و مسکو به مصر در ساخت یک نیروگاه هسته‌ای بزرگ و یک منطقه صنعتی جدید در منطقه کانال سوئز کمک می‌کند که چین نیز در آن مشارکت دارد.

چین همچنین در پایتخت اداری جدید مصر سرمایه‌گذاری می‌کند. از نظر تجارت، محصولات چینی و روسی در بازارهای مصری به فروش می‌رسند. از نظر فرهنگی، مصری‌ها در حال یادگیری زبان روسی هستند و دانشجویان مصری به دنبال تحصیل در دانشگاه‌های روسیه هستند.

یک شکوائیه قدیمی

نسل کنونی تصمیم‌گیرندگان در مصر احساس می‌کنند که امریکا دیگر یک متحد قابل‌اعتماد نیست. این دیدگاه به‌تازگی زمانی تقویت شد که ترامپ از مصر خواست پناهندگان فلسطینی را از نوار غزه بپذیرد و ازآنجاکه حملات حوثی‌ها به کشتی‌های غربی منجر به کاهش درآمد ناشی از عبورومرور کشتی‌های تجاری از کانال سوئز برای قاهره شده، رئیس‌جمهور ایالات متحده از مصری‌ها خواست هزینه حملات هوایی امریکا علیه حوثی‌ها در یمن را پرداخت کند.

در فوریه امسال، عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر، با رد دعوت کاخ سفید نارضایتی خود را از ترامپ نشان داد، اما در حقیقت، گرایش مصر به سمت شرق ناشی از خواسته‌های ترامپ یا تعصب امریکا به اسرائیل نیست؛ بلکه کینه السیسی از امریکا قدیمی است. در اوت ۲۰۱۳، زمانی که السیسی وزیر دفاع بود، به یک خبرنگار از روزنامه واشنگتن‌پست گفت که امریکا به مصری‌ها پشت کرده است. او با اشاره به استقبال انقلاب‌های بهار عربی از سوی باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین امریکا که منجر به سرنگونی حسنی‌مبارک و هرج‌ومرج و روی کار آمدن اخوان‌المسلمین شد، گفت: «مردم من این را فراموش نخواهند کرد.»

مصر در سال ۲۰۱۴، با یکی از شاخه‌های داعش در شبه‌جزیره سینا جنگید، اما به‌جای قدردانی، امریکا تجهیزات نظامی و کمک‌های مالی را متوقف کرد و حتی تهدید کرد که کمک‌های نظامی سالانه‌ای را که از زمان امضای توافق صلح با اسرائیل در سال ۱۹۷۹ به مصر می‌دهد، لغو خواهد کرد.

موضوع دیگر تنش‌آفرین در روابط امریکا و مصر، طرح جدید امریکا برای ایجاد یک مسیر تجاری جدید است که هند را به خاورمیانه و اروپا متصل می‌کند تا با برنامه زیرساخت جهانی چین به نام «ابتکار کمربند و جاده» مقابله کند. این موضوع قاهره را خشمگین کرد، زیرا از کانال سوئز مصر عبور می‌کند.

جهت‌گیری اخیر در سیاست مصر به دنبال قطع کامل روابط با امریکا نیست، بلکه هدف آن برقراری روابط خارجی متوازن است. یافتن گزینه‌های جایگزین برای امریکا می‌تواند به مصر کمک کند تا درجه‌ای از استقلال را حفظ کند. در این زمینه، روسیه و چین می‌توانند پیشنهادها زیادی ارائه دهند و با شرایط کمتری همراه باشند.

مصر به‌خوبی می‌داند که چین و روسیه در تلاش‌اند تا نفوذ خود را در منطقه گسترش دهند. مصر همچنین می‌داند که یک ایستگاه مهم در ابتکار کمربند و جاده چین است که به‌نوعی «جاده ابریشم» جدیدی است که چین را به مراکز تجاری جهان متصل می‌کند و شامل شبکه‌ای از بنادر، بزرگراه‌ها، مناطق صنعتی و مسیرهای حمل‌ونقل است. به طور خلاصه، مصر دروازه چین به آفریقا و جهان عرب است.

مصر همچنین، به‌ویژه از زمان سقوط بشار اسد در سوریه، برای روسیه یک پایگاه مهم در مدیترانه و شمال آفریقا است. کرملین می‌داند که یک پایگاه هوایی و دریایی روسی در سواحل مدیترانه سوریه ممکن است دیگر دارایی‌ بلندمدتی نباشد.

تمام این موارد ما را به سفر ترامپ به خاورمیانه و پیامی که مبنی بر بازگشت امریکا به منطقه دارد، بازمی‌گرداند. در این روند، ممکن است امریکا به مصر بازنگردد که در این صورت یک اشتباه از سوی واشنگتن خواهد بود.