اربیل در شوک؛ درگیری عشیره «هرکی» با نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان

میدل ایست نیوز: وقوع نزاع و درگیری مسلحانه‌ میان یکی از عشایر اربیل و نیروهای پیشمرگه به کشته و زخمی شدن شمار زیادی انجامید.

به گزارش خبرگزاری رسمی عراق(واع) به نقل از یک منبع محلی، نزاع مسلحانه‌ای بین عشیره «هِرکی» و نیروهای امنیتی در شهرستان خبات از توابع استان اربیل روی داد که در پی آن تعدادی کشته و زخمی شدند و چندین خودروی نیروهای امنیتی به آتش کشیده شد.

این منبع افزود: علت اصلی منازعه و درگیری بر سر آبیاری زمین‌های کشاورزی پس از تغییر مسیر یکی از شاخه‌های فرعی رود زاب بزرگ بوده است.

وی خاطر نشان کرد: رهبر عشیره «هرکی» از سایر عشایر استان اربیل درخواست کرد برای حمایت از آن‌ها وارد عمل شوند.

این در حالی است که تلاش های خبرنگار خبرگزاری عراق برای گفتگو با مقامات امنیتی برای روشن شدن جزئیات حادثه راه به جایی نبرد.

در همین ارتباط خبرگزاری کردپرس در تشریح وقایع درگیری های شب گذشته نوشت: درگیری‌های مسلحانه میان نیروهای حزب دموکرات کردستان و عشیره هرکی در منطقه «خبات» اربیل، که با تلاش ناکام برای دستگیری «خورشید هرکی»، چهره ارشد این عشیره، شعله‌ور شد، به بحرانی عمیق در اقلیم کردستان عراق تبدیل شده است.

این تنش‌ها، که ریشه در اختلافات ملکی با عشیره گوران، نارضایتی‌های معیشتی و شکاف‌های سیاسی دارد، وحدت داخلی اقلیم را به چالش کشیده و پیامدهای گسترده‌ای برای ثبات منطقه‌ای به همراه داشته است.

از سوی دیگر فراخوان جوهر محی‌الدین هرکی رئیس عشیرۀ هرکی برای بسیج هرکیان و تظاهرات ضدحکومتی در «قلادزی» (قلعه دیزه)، نشانه‌ای از تشدید شکاف میان جامعه محلی و حاکمیت حزب دموکرات کردستان است.

درگیری های روز گذشته در منطقه خبات اربیل زمانی آغاز شد که نیروهای امنیتی حزب دموکرات کردستان، به دستور مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم، برای اجرای حکم دستگیری «خورشید هرکی» اقدام کردند.

منابع رسانه‌ای کردی، گزارش دادند این حکم از سوی دادگاه اربیل به دلیل اختلافات ملکی با عشیره گوران در املاک «گردە رش» صادر شده بود.

با این حال، فقدان شفافیت در جزئیات این حکم، به اتهامات سیاسی علیه حزب دموکرات کردستان دامن زده است. برخی منابع محلی ادعا می‌کنند، خورشید هرکی، که پیش‌تر از حزب دموکرات کردستان جدا شده و با میانجی‌گری به آن بازگشته بود، به دلیل اختلافات داخلی و فشارهای سیاسی هدف قرار گرفته است.

در جریان درگیری‌های اولیه، طرفداران «هرکی» مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و دو تن از نیروهای زیروانی را به اسارت گرفتند. گزارش‌ها همچنین از انهدام دو دستگاه خودروی نظامی هامر متعلق به حزب دموکرات کردستان حکایت دارد.

جوهر محی‌الدین هرکی، رئیس عشیره، در پیامی علنی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، از تمام هرکیان در مناطق کردنشین، خواست تا برای دفاع از «خورشید هرکی» بسیج شوند. این فراخوان با استقبال هرکی های بادینان و موصل مواجە شد و بیش از ۴۰۰ تن از هواداران هرکی بە منطقه اعزام شدند. همچنین فشارهای تنش آلود اقلیم، به تجمعات گسترده و تظاهرات ضدحکومتی در شهر قلادزی منجر شد. شهروندان این شهر با حضور در خیابانها، با شعارهایی علیه فساد و سوءمدیریت حزب دموکرات کردستان، نارضایتی خود را ابراز کردند.

رسانه‌های وابسته به حزب دموکرات کردستان، از جمله تلویزیون روداو و کردستان ۲۴، رویکردی محتاطانه در پوشش این بحران اتخاذ کرده‌اند. روداو در گزارشی کوتاه، این درگیری‌ها را به‌عنوان «نزاع بین دو خانواده» توصیف و تمامی پست‌ها و ویدیوهای مرتبط را از خروجی خود حذف کرد.

کردستان ۲۴ نیز در زمان اوج درگیری‌ها به پوشش اخبار جنگ در لبنان پرداخت و از اطلاع‌رسانی درباره این بحران خودداری کرد. این سکوت رسانه‌ای، که به دستور مسرور بارزانی نسبت داده می‌شود، به گمانه‌زنی‌ها درباره تلاش حزب دموکرات کردستان برای کنترل روایت عمومی دامن زده است.

در مقابل، فضای مجازی شاهد انتشار گسترده ویدیوهایی از بسیج طرفداران هرکی بود که قدرت سازماندهی و نفوذ اجتماعی این عشیره را نشان می‌داد.

«خورشید هرکی» در یکی از این ویدیوها ادعا کرد تا ۲۰ هزار جنگجو در اختیار دارد و تسلیم نخواهد شد.

برخی فعالان فضای مجازی این درگیری‌ها را «شکست بزرگی» برای حزب دموکرات کردستان به‌ویژه به دلیل ناکامی نیروهای امنیتی در دستگیری هرکی و تخریب خودروهای زرهی توصیف کرده‌اند.

منابع محلی تصریح کردند این درگیری‌ها ریشه در اختلافات تاریخی میان عشیره هرکی و گوران بر سر زمین و املاک دارد اما برخی تحلیلگران معتقدند این بحران به‌ویژه با توجه به سابقه جدایی و بازگشت خورشید هرکی به این حزب نشان‌ از تعمیق شکاف‌های درون‌حزبی در حزب دموکرات کردستان است.

همچنین، نارضایتی‌های معیشتی ناشی از بحران پرداخت حقوق کارمندان و توقف صادرات نفت اقلیم از مارس ۲۰۲۳ به این تنش‌ها دامن زده است، که در تظاهرات قلادزی نیز مشهود است.

این درگیری‌ها مشروعیت حزب دموکرات کردستان را در مناطق تحت کنترل خود، به‌ویژه اربیل و قلادزی، به شدت تضعیف کرده است.

فراخوان «جوهر محی‌الدین هرکی» برای خیزش ملی و شتافتن برای کمک به خورشید هرکی نشان‌دهنده نارضایتی گسترده از سیاست‌های حزب دموکرات کردستان است که با اتهامات فساد مالی و سوءمدیریت تشدید شده است.

علیرغم تداوم و تشدید تنشها و درگیریها در کاخهای عشیرۀ هرکی تصاویر بزرگی از رهبران حزب دمکرات کردستان ازجمله ملا مصطفی بارزانی، ادریس بارزانی، مسعود بارزانی، نچیروان بارزانی و حتی مسرور بارزانی به چشم می خورد.

ویدیوهای رسیدە بە کردپرس نشان می دهد: پس از فراخوان جوهر هرکی، عشیرۀ سورچی کە متحد عشیرۀ هرکی هستند بە فراخوان پاسخ دادە و در منزل خورشید هرکی حضور یافتەاند.

همچنین تلویزیون کانال هشت در خبری اعلام کرد: هیأتی از حزب دمکرات کردستان به منظور مذاکره با خورشید هرکی به دیدار این شخصیت رفتەاند.

سایت تحلیلی پلتیک پرس نوشت خورشید هرکی در پیامی گفتە است:اکنون دیگر تصمیم در اختیار مسعود بارزانی خارج شدە است. اگر درگیری با این وضعیت تداوم یابد تا هزار نفر کشتە خواهد شد. آنچە دولت اقلیم کردستان بر سر عشیرۀ هرکی آورد، اسرائیل بر سر غزە نیاوردە است. هرگز خودم را تسلیم نخواهم کرد مگر جسدم بە دست حزب دمکرات کردستان بیفتد. ما بە عنوان عشیرۀ هرکی همە نوع سلاحی در اختیار داریم. باید این نیروها هر چە زودتر عقب نشینی کنند. ما مرد جنگ هستیم. عشیرۀ هرکی در نبرد با داعش ۵۰۰ شهید تقدیم کردە است. هرکی های ترکیە و ایران بە یاری ما خواهند آمد و خود را فدا خواهند کرد.

از سوی دیگر، وبسایت «هرکی پست» نوشت محمود آقا هرکی، دیگر رهبر عشیرۀ هرکی، بە قصد میانجیگری بە روستای «گردە رش» عازم شدە و نیروهای حزب دمکرات کردستان عقب نشینی خواهند کرد.

بسیج گسترده طرفداران عشیره هرکی، که ریشه در مناطق کردنشین ایران و عراق، از جمله ارومیه و اشنویه، دارد، قدرت هویت‌های قومی-عشیره‌ای را در برابر ساختارهای سیاسی اقلیم نشان می‌دهد. این درگیری‌ها خطر احیای تنش‌های قومی میان هرکیان و دیگر طوایف، مانند گوران، را افزایش داده و وحدت اجتماعی اقلیم را تهدید می‌کند.

تظاهرات قلادزی، که با شعارهای ضدحکومتی همراه بود، بیانگر نارضایتی عمومی از فساد مالی، بحران معیشتی، و نابرابری‌های اقتصادی است که از سال ۲۰۲۰ در سلیمانیه و دیگر مناطق نیز مشاهده شده بود.

حضور نیروهای متعدد حزب دموکرات کردستان، از جمله تیپ گولان، نیروهای زیروانی و نیروهای ویژه منصور بارزانی و ناکامی آن‌ها در دستگیری خورشید هرکی، ضعف عملیاتی نیروهای امنیتی اقلیم را برجسته کرده است.

ادعای هرکیان مبنی بر داشتن ۲۰ هزار جنگجو، اگرچه ممکن است اغراق‌آمیز باشد اما ظرفیت بالای این عشیره برای مقاومت را نشان می‌دهد. این درگیری‌ها به‌ویژه با توجه به سابقه تنش‌های قومی در این مناطق، خطر گسترش به مناطق دیگر، مانند سلیمانیه یا کرکوک، را افزایش داده است.