میدل ایست نیوز: تصمیم حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) برای زمین‌گذاشتن سلاح و اعلام انحلال، امید به پایان جنگی چندین دهه و آغاز دورانی تازه از ثبات، توسعه و روابط خارجی متوازن را در اقلیم کردستان عراق زنده کرده است اما همزمان، چالش‌های امنیتی، سیاسی و منطقه‌ای همچنان سایه سنگینی بر این خوش‌بینی افکنده‌اند.
به گزارش کردپرس، تصمیم حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) برای زمین‌گذاشتن سلاح و اعلام انحلال، موجی از امید را در سراسر اقلیم کردستان عراق به‌راه انداخته است. ارتش ترکیه ده‌ها سال است در شمال عراق عملیات نظامی انجام داده و پایگاه‌هایی را در مناطق کوهستانی این منطقه تأسیس کرده است. اقلیم کردستان، که منطقه‌ای خودگردان با حکومتی مجزا در شمال عراق است، از ثبات نسبی و منابع مالی غنی برخوردار است، دو فرودگاه بین‌المللی را اداره می‌کند و نیروی نظامی خاص خود به نام پیشمرگه را داراست.
این تصمیم تاریخی پ.ک.ک، بارقه‌هایی از امید را در میان مردم اقلیم کردستان زنده کرده که شاید این بار ارتش ترکیه خاک عراق را ترک کرده و به جنگ چند دهه‌ای پایان دهد. حضور نیروهای ترکیه همواره یکی از عوامل بی‌ثباتی در اقلیم بوده، چرا که دولت آنکارا به بهانه مقابله با پ.ک.ک، دامنه نبرد را به داخل خاک عراق کشانده است.
اگرچه پ.ک.ک ریشه در میان کردهای ترکیه دارد، اما در دهه‌های گذشته الهام‌بخش گروه‌هایی در منطقه بوده و به یک جریان فرامرزی تبدیل شده است. از همین رو، حضور آن در اقلیم کردستان عراق، چالش‌های پیچیده‌ای برای حکومت اقلیم ایجاد کرده است. احزاب اصلی سیاسی این منطقه یعنی حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) نسبت به پ.ک.ک دیدگاه‌های متفاوتی دارند. در حالی‌که حزب KDP که مناطق اربیل و دهوک را کنترل می‌کند روابط سردی با پ.ک.ک دارد، اتحادیه میهنی (PUK) که سلیمانیه و مناطق مجاور با مرز ایران را در دست دارد، روابط نزدیکی با این گروه دارد.
بخشی از این شکاف به جنگ داخلی کردها در دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد که خسارات زیادی برجای گذاشت. برخی اعضای حزب دموکرات کردستان عراق ، پ.ک.ک را مسئول بسیاری از گرفتاری‌های کردها می‌دانند و حتی آن را متهم به ربایش کودکان برای جذب در نیروهایش کرده‌اند.
در نتیجه، حزب دموکرات کردستان عراق به ترکیه نزدیک شده و روابط نزدیکی با حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) برقرار کرده است. ترکیه نیز همواره از عراق و دولت اقلیم کردستان عراق خواسته که علیه پ.ک.ک اقدام کنند. با امتناع بغداد و اربیل، ترکیه در دهه گذشته اقدام به توسعه پایگاه‌ها، عملیات پهپادی و حتی حملات به مناطقی مانند سنجار و اردوگاه مخمور کرده است.
تغییرات سریع در اقلیم کردستان
در روزهای اخیر محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه درباره روند صلح گفتگو کردند. حزب حزب دموکرات کردستان عراق نیز با اعلام اینکه به بغداد آخرین فرصت را درباره اختلافات انرژی و حقوق کارمندان می‌دهد، فشار سیاسی خود را افزایش داده است. همزمان، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان با اعضای حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها در ترکیه دیدار کرده است. این حزب چپ‌گرا که در میان کردهای ترکیه پایگاه دارد، از توقف برخوردهای قضایی با اعضایش در صورت پیشرفت روند صلح سود می‌برد.
در رویدادی نمادین، اعضای پ.ک.ک در آخر هفته سلاح‌های خود را تحویل داده و آتش زدند. مسعود بارزانی نیز از آمادگی برای دیدار با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک، سخن گفته است. اوجالان نیز خواهان پایان مبارزه مسلحانه شده است. خانواده‌های اعضای پ.ک.ک و همچنین حزب اتحادیه میهنی از روند صلح حمایت کرده‌اند و آن را «گامی تاریخی» خوانده‌اند.
فرصت و چالش همزمان
در حالی‌که امید به آینده‌ای بدون جنگ در اقلیم پررنگ شده، چالش‌هایی جدی نیز در پیش است. در سوریه، دولت دمشق با خودگردانی نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا (SDF) مخالف است و نمی‌خواهد مدلی مشابه اقلیم کردستان در شرق سوریه شکل بگیرد. هرگونه درگیری در آنجا می‌تواند ثبات اقلیم را هم تهدید کند.
در مناطق مرزی کرکوک مانند آلتون‌کوپری یا پردی، نیز تنش‌هایی میان ترکمن‌ها و اقلیم کردستان درباره انتصابات سیاسی وجود دارد. ترکیه نیز به‌شدت پیگیر منافع ترکمن‌هاست. از سوی دیگر، تنش‌های حل‌نشده بغداد و اربیل بر سر انرژی و بودجه ادامه دارد و شبه‌نظامیان نیز حملاتی علیه اقلیم انجام داده‌اند.
نقش ایالات متحده نیز همچنان مبهم است. گرچه امریکا کنسولگری جدیدی در اربیل افتتاح کرده و کمک‌هایی به پیشمرگه و نیروهای شرق سوریه ارائه می‌دهد، اما چشم‌انداز روشن و مشخصی از سیاست آتی آمریکا در عراق و سوریه در دست نیست.
نیروهای پیشمرگه نیز هنوز به‌طور کامل یکپارچه نشده‌اند. دو واحد ۷۰ و ۸۰ همچنان تحت نفوذ احزاب PUK و KDP هستند، و اصلاحات ساختاری که قرار بود انجام شود، به‌دلیل جنگ با داعش و حوادث پس از همه‌پرسی استقلال در سال ۲۰۱۷ به تعویق افتاده‌اند.
با این حال، اکنون که دورنمای صلح و خروج پ.ک.ک از میدان جنگ پدیدار شده، اقلیم کردستان می‌تواند امیدوار باشد که دوران تازه‌ای از ثبات و توسعه را آغاز کند — مشروط به اینکه چالش‌های امنیتی، سیاسی و منطقه‌ای نیز مدیریت شوند.
