گفت‌وگویی اختصاصی با آسوشیتدپرس؛

السودانی: به هیچ طرفی بهانه‌ای برای هدف قرار دادن عراق ندادیم/ ایران را به آرامش و بازگشت به مذاکرات ترغیب کردیم

میدل ایست نیوز: محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق موفق شده طی دو سال گذشته کشورش را از درگیری‌های نظامی منطقه‌ای دور نگه دارد؛ کاری که نیازمند حفظ تعادل میان روابط با دو کشور بسیار مهم و در عین حال دشمن یکدیگر یعنی امریکا و ایران بود.

به گزارش آسوشیتدپرس، این تعادل، ماه گذشته و با آغاز جنگ بین اسرائیل (متحد امریکا) و ایران دشوارتر شد؛ و هم‌زمان امریکا نیز مراکز هسته‌ای ایران را هدف قرار داد. محمد شیاع السودانی اعلام کرد با ترکیبی از فشارهای سیاسی و نظامی، مانع از ورود گروه‌های مسلح وابسته به ایران به این درگیری‌ها شده است.

او در گفت‌وگویی اختصاصی با آسوشیتدپرس توضیح می‌دهد که چگونه این کار را انجام داده، چگونه می‌خواهد در آینده این گروه‌ها را تحت کنترل نگه دارد، و چرا با وجود داشتن روابط نزدیک با احزاب سیاسی مورد حمایت ایران، که در سال ۲۰۲۲ او را به قدرت رساندند، اکنون در پی روابط صمیمانه‌تر با دولت ترامپ برای دوره دوم نخست‌وزیری خود است.

دور ماندن از جنگ اسرائیل و ایران

پس از حمله هوایی اسرائیل به ایران و پاسخ ایران با شلیک موشک به تل‌آویو، گروه‌های مسلح در عراق تلاش کردند موشک و پهپاد به سوی اسرائیل و پایگاه‌های امریکایی مستقر در عراق پرتاب کنند. السودانی، بدون اینکه جزئیاتی از این عملیات ارائه دهد، اما در عین حال گفت که این اقدامات در ۲۹ مورد با عملیات‌های امنیتی دولت عراق خنثی شد.

او تأکید کرد: «می‌دانستیم دولت اسرائیل به دنبال گسترش جنگ در منطقه بود و هست؛ بنابراین مراقب بودیم به هیچ طرفی بهانه‌ای برای هدف قرار دادن عراق ندهیم.»

السودانی همچنین افزود که دولتش با مقام‌های ایرانی تماس گرفته تا آن‌ها را به آرامش، گفت‌وگو و بازگشت به مذاکرات ترغیب کند.

آینده حضور نظامی آمریکا در عراق نامشخص است

سال گذشته، امریکا و عراق توافق کردند که مأموریت ائتلاف تحت رهبری امریکا برای مبارزه با داعش در عراق خاتمه یابد؛ و در ماه مارس السودانی اعلام کرد که رهبر داعش در عراق و سوریه در عملیات مشترک نیروهای عراقی و امریکایی کشته شده است.

قرار بود فاز نخست خروج نیروهای ائتلاف تا سپتامبر ۲۰۲۵ کامل شود، اما تاکنون نشانه‌ای از انجام آن دیده نشده است.

السودانی اعلام کرد که قرار است مقام‌های امریکا و عراق تا پایان سال جاری برای «تنظیم روابط امنیتی دوجانبه» دیدار کنند. او همچنین امیدوار است سرمایه‌گذاری امریکا را در بخش‌های نفت و گاز و نیز هوش مصنوعی جذب کند؛ سرمایه‌گذاری‌ای که به گفته او می‌تواند به امنیت منطقه کمک کرده و «باعث عظمت دو کشور در کنار هم شود.»

در سال‌های پس از حمله سال ۲۰۰۳ امریکا به عراق و سقوط صدام حسین، گروه‌های شبه‌نظامی متعددی در عراق شکل گرفتند. از زمان آغاز جنگ میان اسرائیل و حماس در اکتبر ۲۰۲۳ که تنش‌های منطقه‌ای را شعله‌ور کرد، گروه‌هایی مسلح و طرفدار ایران گاهی پایگاه‌های محل استقرار نیروهای امریکایی را هدف قرار داده‌اند.

السودانی گفت حضور نیروهای ائتلاف، «بهانه‌ای» برای مسلح شدن گروه‌های عراقی فراهم کرده است؛ اما پس از خروج کامل ائتلاف، «دیگر نیاز یا توجیهی برای حمل سلاح خارج از چارچوب دولت وجود نخواهد داشت.»

سرنوشت نامعلوم شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق

یکی از چالش‌های پیچیده برای السودانی، نحوه برخورد با نیروهای «الحشد الشعبی» است؛ ائتلافی از شبه‌نظامیان عمدتاً شیعه و تحت حمایت ایران که برای مبارزه با داعش شکل گرفتند. این ائتلاف در سال ۲۰۱۶ به صورت رسمی تحت فرماندهی ارتش عراق قرار گرفت، اما در عمل همچنان تا حد زیادی مستقل عمل می‌کند.

پارلمان عراق در حال بررسی قانونی است که رابطه میان ارتش و الحشد الشعبی را تثبیت می‌کند؛ قانونی که با مخالفت‌هایی از سوی واشنگتن روبه‌رو شده است. وزارت خارجه امریکا هفته گذشته اعلام کرد این قانون «نفوذ ایران و گروه‌های تروریستی مسلحی را که حاکمیت عراق را تضعیف می‌کنند، نهادینه خواهد کرد».

السودانی از این قانون دفاع کرده و گفته این تلاش بخشی از برنامه‌اش برای تضمین کنترل سلاح‌ها توسط دولت است. او افزود: «نهادهای امنیتی باید طبق قوانین عمل کنند، تحت نظارت باشند و پاسخگو باشند.»

نشانه‌هایی از ضعف اقتدار دولت

در هفته‌های اخیر، مجموعه‌ای از حملات پهپادی تأسیسات نفتی اقلیم ‌خودمختار کردستان عراق را هدف قرار داده‌اند.

مقام‌های منطقه‌ای کرد، نیروهای الحشد الشعبی را مسئول این حملات دانسته‌اند، اما مقام‌های بغداد این موضوع را رد کرده و تاکنون گروه مشخصی را مسئول ندانسته‌اند. السودانی این حملات را «اقداماتی تروریستی» خوانده و گفته دولتش همراه با مقام‌های کرد و نیروهای ائتلاف در حال شناسایی عاملان این حملات و تلاش برای پاسخگو کردن آن‌هاست.

همان‌طور که حملات پهپادی باعث زیر سؤال رفتن کنترل بغداد بر گروه‌های مسلح شده‌اند، پرونده الیزابت تسورکوف، پژوهشگر اسرائیلی-روسی که در سال ۲۰۲۳ در عراق ناپدید شد نیز چنین تأثیری داشته است. خانواده‌اش معتقدند که او توسط گروه شبه‌نظامی کتائب حزب‌الله عراق بازداشت شده و گفته می‌شود مذاکراتی با واسطه آمریکا برای آزادی او در جریان بوده است.

السودانی نام گروه مسئول در ربایش تسورکوف را ذکر نکرد، اما این گفته را که دولتش تلاش کافی برای آزادسازی او نکرده رد کرد. او گفت دولتش تیمی ویژه برای یافتن تسورکوف دارد. «ما با باندها و آدم‌ربایان مذاکره نمی‌کنیم»، ولی این تیم با جناح‌های سیاسی‌ای که ممکن است در یافتن محل نگهداری او کمک کنند، در حال گفت‌وگوست.

احیای روابط با سوریه

روابط میان عراق و دولت جدید سوریه پس از سقوط بشار اسد در ماه دسامبر، که در پی حمله‌ای برق‌آسا از سوی شورشیان اسلام‌گرای سنی رخ داد، شکننده بوده است.

احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، پیش‌تر با نام مستعار «ابو محمد الجولانی» شناخته می‌شد. او زمانی در صفوف نیروهای القاعده که پس از حمله آامریکا در سال ۲۰۰۳ با نیروهای امریکایی در عراق می‌جنگیدند، حضور داشت. الشرع همچنان با حکم بازداشت از سوی دولت عراق به اتهام تروریسم مواجه است.

وی اکنون از القاعده جدا شده و علیه داعش جنگیده است. السودانی اعلام کرد دولتش در زمینه مسائل امنیتی با دولت جدید سوریه همکاری می‌کند. او گفت: «ما و دولت سوریه قطعاً دشمن مشترکی به نام داعش داریم، که به‌طور آشکار و علنی در خاک سوریه حضور دارد.»

السودانی اضافه کرد که دولتش به سوری‌ها نسبت به اشتباهاتی که پس از سقوط صدام در عراق رخ داد هشدار داده است، اشتباهاتی که خلأ امنیتی به وجود آورد و سال‌ها خشونت فرقه‌ای و ظهور گروه‌های افراطی مسلح را در پی داشت. در هفته‌های اخیر، خشونت‌های فرقه‌ای در سوریه، وضعیت شکننده آن کشور پس از جنگ را متزلزل کرده است.

السودانی خواستار آن شد که دولت فعلی سوریه به‌سوی «فرآیند سیاسی جامعی که تمام اقشار و جوامع را دربرگیرد» حرکت کند. او گفت: «ما نمی‌خواهیم سوریه تجزیه شود. این غیرقابل قبول است و به طور قطع هیچ‌گونه حضور خارجی در خاک سوریه را هم نمی‌پذیریم»، که به نظر می رسد اشاره وی به تجاوزات اسرائیل به جنوب سوریه است.

منبع: AP

نویسندگان: ابی سول و قاسم عبدالزهرا