پشت پرده پیام امریکا درباره داعش در عراق؛ هشدار یا فشار؟

میدل ایست نیوز: همزمان بودن خروج نیروهای امریکایی با هشدارهایی که سفارت واشنگتن در بغداد نسبت به خطر سازمان تروریستی داعش داده، سؤال‌های متعددی را در محافل سیاسی و مردمی برانگیخته است. برخی ناظران بر این باورند که این هشدارها چیزی جز توصیه‌های معمول برای افزایش سطح هوشیاری نیست، اما عده‌ای دیگر آن را هشداری جدی مبتنی بر اطلاعات دقیق پیرامون تحرکات این سازمان به شمار می‌آورند.

به گزارش العالم الجدید، از طرفی دیگر، برخی افراد زمان‌بندی این هشدارها را به ابعاد سیاسی مرتبط می‌دانند و معتقدند ممکن است به‌ عنوان توجیهی برای تداوم حضور امریکا یا بازتعریف آن در قالب یک «شراکت امنیتی» جدید و نیز نگرانی‌هایی نسبت به افزایش نفوذ ایران به ‌کار گرفته شود.

هشدار برای افزایش سطح هوشیاری

فاضل ابو رغیف، کارشناس امنیتی، در این خصوص در گفت‌وگو با این پایگاه خبری بیان کرد: این اولین بار نیست که امریکا پیرامون خطر داعش هشدار می‌دهد. چنین هشدارهایی در واقع بخشی از روند معمول کار است و در چارچوب افزایش سطح احتیاط و هوشیاری صادر می‌شود.

ابو رغیف افزود: سازمان داعش حتی اگر فعالیت کند یا بخواهد برگردد، دیگر به دوران موسوم به دولت التمکین باز نخواهد گشت. شاید بتواند عملیات محدودی و با فاصله‌های زمانی طولانی انجام دهد اما این تهدید جدی نخواهد بود. این امر به لطف تلاش‌های اطلاعاتی و امنیتی و اشراف کامل بر ساختار، شبکه و عناصر آن است.

وی گفت: داعش هم اکنون در عراق به علت نابودی چیزی که در گذشته به آن ولایت و امارت گفته می‌شد و نیز کشته شدن نسل اول سرکردگان آن که از نسل‌های دوم و سوم بودند، تقریباً فلج شده است. همچنین مابقی عناصر آن بین کشته ‌شده، بازداشت شده، شکست ‌خورده یا کسانی که در مناطق مختلف مشغول التیام زخم‌های خود هستند، پراکنده شدند.

این کارشناس امنیتی برجسته تاکید کرد: این هشدارها را نباید تهدیدی مستقیم تفسیر کرد، بلکه بیشتر فراخوانی است برای افزایش سطح هوشیاری و جلوگیری از هرگونه فرصتی که داعش بتواند دوباره ساماندهی کند یا جای پایی جدید بیابد.

درخصوص خروج نظامی امریکا، ابو رغیف اظهار داشت: این امر به معنای پایان همکاری در دیگر حوزه‌ها نیست چراکه همچنان همکاری‌های اطلاعاتی، تبادل داده‌ها، حمایت‌های تسلیحاتی، لجستیکی و آموزشی ادامه خواهد داشت و امریکا به تقویت توانمندی‌های رزمی و پشتیبانی فنی و اطلاعاتی نیروهای امنیتی عراقی کمک خواهد کرد.

چند روز پیش، سفارت امریکا در عراق نسبت به گسترش فعالیت داعش در عراق و سوریه هشدار داد و در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس، نگرانی عمیق خود در خصوص عملیات مستمر و گسترش منطقه‌ای گروه‌های داعش و القاعده ابراز داشت. امریکا همچنین از کشورهای عضو سازمان ملل به خاطر فشار برای مبارزه با تروریسم در عراق، سوریه و سومالی قدردانی کرد و آن را عامل محدود شدن فعالیت‌های داعش به شمار آورد.

در واکنش به این هشدار، صباح النعمان، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق تاکید کرد که عناصر گروه تروریستی داعش خطری برای عراق ندارند و به لطف هوشیاری نیروهای امنیتی و حملات مستمر آن‌ها فلج شدند.

النعمان افزود امنیت مرزهای عراق به طور کامل تامین شده و هیچ یک از تحولات منطقه‌ای به صورت مستقیم بر امنیت عراق تاثیر نمی‌گذارد و عراق نیز از توانایی نیروهای امنیتی میدانی و اطلاعاتی مطمئن است.

شناخت کامل امریکا از داعش

از طرفی دیگر، علاء النشوع، کارشناس امنیتی در گفت‌وگو با این پایگاه خبری تاکید کرد: هشدارهای امریکا درست است، چراکه امریکایی‌ها اطلاعات دقیقی از داعش و توان و نیز محل‌های استقرارش در عراق و سوریه در اختیار دارند.

النشوع افزود: برخی گزارش‌های امریکایی به وضوح نشان دادند که داعش در مناطقی مثل بادیه سوریه، وادی حوران و کوه‌هایی حمرین فعالیت دارد. پیش‌تر نیز تحرکاتی از این سازمان در این مناطق ثبت شده بود. داعش همچنان توانایی انجام عملیات علیه برخی خطوط تماس و حتی شهرها را دارد.

وی توضیح داد: عملیات‌های هوایی و هلی برن‌هایی که توسط نیروهای عراقی با حمایت ائتلاف بین‌المللی انجام می‌شود، داعش را وادار کرده تا تحرکات خود را به شدت پنهان کند، چراکه این سازمان نه خطوط دفاعی و نه توانایی هوایی دارد تا بتواند در برابر جنگنده‌های ائتلاف بین‌المللی که اطلاعات دقیق و جزئی درباره تمام تحرکات داعش در منطقه در اختیار عراق قرار می‌دهد، ایستادگی کند.

در این خصوص این کارشناس امنیتی اظهار داشت: عراق عمیقاً به پشتیبانی هوایی و اطلاعاتی دقیق نیاز دارد تا بتواند امنیت مرز‌ها را بهتر تامین کند. هرچند نیروهای عراقی از توانایی زمینی و میدانی کافی برای مبارزه برخوردارند، اما این توانایی‌ها بدون پوشش هوایی قدرتمند نمی‌توانند برتری لازم را در رویارویی‌های زمینی ایجاد کنند.

النشوع در پایان گفت: داعش همچنان اطلاعات دقیقی از یگان‌های نظامی و غیرنظامی عراق، از جمله نیروهای الحشد الشعبی که دارای برخی امکانات مانند پهپادهای رزمی است در اختیار دارد. به همین دلیل پشتیبانی هوایی و اطلاعاتی یک رکن اساسی برای تعیین سرنوشت هرگونه رویارویی آینده با داعش محسوب می‌شود.

رسانه‌های عربی پیشتر اعلام کردند امریکا ناگهان تصمیم گرفت تمامی نیروهای خود از دو پایگاه عین الاسد و ویکتوریای عراق خارج کند.

اسکای نیوز به نقل از برخی منابع ضمن اشاره به این خبر افزود امریکایی‌ها به همتایان عراقی خود ابلاغ کردند به روند خروج نیرو‌ها سرعت خواهند بخشید و دیگر به جدول زمانی تعیین ‌شده در چارچوب توافقنامه دو کشور پایبند نخواهند بود.

پیامد‌های سیاسی و امنیتی عقب‌نشینی امریکا

با وجود اینکه هشدار امریکا مسأله جدیدی نیست، اما غازی فیصل، مدیر مرکز تحقیقات راهبردی عراق بر این باور است که این عقب‌نشینی، پیامد‌های سیاسی و امنیتی مهمی به همراه خواهد داشت.

فیصل افزود: این هشدارها گویای وجود وضعیتی امنیتی نگران‌کننده است. داعش اگرچه کنترل جغرافیایی بر شهرها را از دست داده، اما از لحاظ ایدئولوژیک و سازمانی شکست نخورده و همچنان دارای هسته‌های خفته‌ای است که در مناطقی مانند دیالی، کرکوک، صلاح الدین، حوض حمرین و صحراهای میان الانبار و نینوا فعالیت دارند.

وی بیان کرد: عملیات امنیتی اخیر نشان می‌دهد که این سازمان همچنان قادر است حملات ویژه‌ای هرچند محدود انجام دهد. این امر به این معنی است که خطر کاملاً پایان نیافته است.

این پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی برجسته معتقد است: هشدار امریکا می‌تواند به عنوان ابزاری برای توجیه تداوم حضور نظامی این کشور یا بازتعریف آن در قالب یک شراکت امنیتی به ‌جای خروج کامل، مورد استفاده قرار گیرد. به خصوص آن هم در شرایطی که واشنگتن از گسترش نفوذ ایران در عراق پس از کاهش حضور نظامی خود نگران است.

وی ادامه داد: هرگونه بازگشت داعش به عراق با تحولات سوریه پیوند خواهد داشت چراکه همچنان هزاران تن از عناصر داعش در مناطق شرق فرات و بادیه سوریه حضور دارند و این امر تهدیدی برای گشودن مسیرهای نفوذ جدید میان دو کشور به حساب می‌آید.

فیصل اظهار داشت: ائتلاف بین‌المللی برای عراق پشتیبانی اطلاعاتی و هوایی پیشرفته فراهم می‌کرد، در حالی که عراق تاکنون جایگزین‌هایی در زمینه‌هایی مانند پهپادهای شناسایی، پایش هوایی یا تحلیل داده‌های اطلاعاتی در اختیار ندارد. این امر می‌تواند شکاف ایجاد و داعش از آن بهره برداری کند.

وی بیان کرد: با وجود به هلاکت رسیدن امیر داعش در عراق و شام و نیز وجود هماهنگی امنیتی میان نیروهای عراقی و ائتلاف بین‌المللی، تهدید داعش همچنان به علت ماهیت فرامرزی آن پابرجا است. داعش سازمانی است که کشوری را به رسمیت نمی‌شناسد، و عناصرش میان قاره‌ها جابجا می‌شوند و هزاران نفر را کشتند.

آینده حضور امریکا در عراق

این کارشناس در پایان اشاره کرد: نبرد با داعش پایان نیافته است. این سازمان همچنان به عنوان یک پدیده تروریستی، جریان فکری و گروهی دارای پایگاه اجتماعی، وجود دارد. به خصوص در سوریه، داعش هنوز شمار زیادی نیرو در اختیار دارد که بارها در عملیات انفجاری خود را نشان دادند. بنابراین توافق امنیتی با واشنگتن باید روشن باشد. اگر امریکا می‌خواهد بماند، باید این حضور از طریق یک توافق علنی با دولت عراق انجام شود تا پشتیبانی اطلاعاتی و امنیتی را برای مقابله با این تهدید مستمر تضمین کند.

گفتنی است سفارت امریکا در عراق اعلام کرده بود ائتلاف بین‌المللی در عراق به شراکت امنیتی دوجانبه منتقل خواهد شد. این به معنای پایان کار ائتلاف بین‌المللی برای شکست داعش نیست و تلاش‌های غیرنظامی آن در سطح جهانی و با رهبری غیرنظامی ادامه خواهد یافت.