طرح ترامپ؛ طرحی برای برقراری صلح یا اهرمی برای فشار بر فلسطینی‌ها؟

میدل ایست نیوز: تغییراتی اساسی که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در آخرین لحظات در طرح دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برای پایان دادن به جنگ در غزه ایجاد کرد، موجب خشم گسترده مسئولان کشورهای عربی و اسلامی شد که در مذاکرات مربوط به این طرح شرکت داشتند.

به گزارش روسیا الیوم منابع آگاه اعلام کردند مسئولان کشورهای عربستان، مصر، اردن و ترکیه از این تغییرات خشمگین هستند. به گفته این منابع، توافقی که به حماس پیشنهاد شد تفاوت اساسی با نسخه‌ای دارد که امریکا قبلا با هماهنگی مجموعه کشورهای عربی و اسلامی تهیه کرده بود و تغییراتی که نتانیاهو در آخرین لحظات در این طرح ایجاد کرد، آن را از ابتکاری جمعی به سندی تبدیل کرد که دیگر چارچوبی عادلانه برای صلح نیست بلکه منعکس کننده اولویت‌های امنیتی اسرائیل است.

نشست نتانیاهو با ویتکاف و کوشنر

در نشست روز یکشنبه پشت درهای بسته که شش ساعت طول کشید، استیو ویتکاف فرستاده امریکا به خاورمیانه و جارد کوشنر داماد ترامپ با نتانیاهو و مشاور نزدیک او رون درمر درباره این طرح گفت‌وگو کردند و نتانیاهو توانست یک رشته تغییرات اساسی در این طرح به ویژه در بندهای مربوط به شروط و زمان عقب نشینی ارتش اسرائیل از غزه، ایجاد کند.

در نسخه نهایی، عقب‌نشینی اسرائیل از غزه به طور مستقیم به پیشرفت روند خلع سلاح حماس ارتباط داده شده و حتی فراتر از آن، به تل آویو حق وتو در کل این روند داده شده است.

اکسیوس به نقل از مسئولان امریکایی اعلام کرد، واشنگتن آماده است درخواست توضیح حماس یا تغییراتی مشخص در این طرح را بررسی کند ولی کل طرح را به بحث نخواهد گذاشت.

در بهترین حالت یعنی اگر به همه شروط ذکر شده عمل شود و هر سه مرحله عقب نشینی ارتش اسرائیل کامل شود، نیروهای اسرائیلی در داخل «منطقه امنیتی» داخل غزه باقی خواهند ماند «تا زمانی که به اندازه کافی از هرگونه تهدید تروریستی عاری شود». این عبارتی مبهم است که می‌تواند توجیهی برای حضور نظامی نامحدود اسرائیل در غزه باشد.

نارضایتی و خشم کشورهای عربی و اسلامی

تغییرات ایجاد شده در آخرین لحظات در طرح ترامپ موجب نارضایتی شدید مسئولان عربستان، مصر، اردن و ترکیه شد که این تغییرات را عامل نابودی تلاش‌هایی دانستند که طی چند هفته برای دستیابی به این توافق صورت گرفت.

به گفته منابع آگاه، قطر که نقش میانجی را در تماس‌ها با حماس ایفا می‌کند تلاش کرد دولت ترامپ را متقاعد کند این طرح را به شکل کنونی اعلام نکند زیرا بیم آن دارد که اعتبار خود را نزد فلسطینی‌ها و ملت های عربی از دست بدهد. ولی کاخ سفید بر اعلام این طرح پافشاری کرد و کشورهای عربی و اسلامی را برای اعلام حمایت علنی از این طرح زیر فشار گذاشت.

در اقدامی که نوعی تعادل بین دیپلماسی و مخالفت ضمنی محسوب می‌شود، هشت کشور از جمله قطر، عربستان، مصر و ترکیه با صدور بیانیه‌ای مشترک از اقدام ترامپ اعلام حمایت کردند بدون آن که به صراحت از بندهای این طرح حمایت کنند. مسئولان قطری به شرکای خود توضیح دادند که این بیانیه کلی، آنها را ملزم به تایید جزئیات طرح نمی‌کند و مذاکراتی با واشنگتن برای برطرف کردن نواقص جدی در متن کنونی، انجام خواهد شد.

در زمانی که ترامپ و نتانیاهو این طرح را در مقابل دوربین رسانه‌ها در کاخ سفید به عنوان «توافق نهایی و مورد اجماع» معرفی می‌کردند، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نخست وزیر و وزیر خارجه قطر، همین نسخه از طرح را به رهبران حماس در دوحه ارائه کرد. رهبران حماس به میانجی قطری گفتند این پیشنهاد را با حسن نیت بررسی خواهند کرد. این موضع حماس نشانه آمادگی اولیه برای همراه شدن با این طرح است هرچند مسئولان حماس تردیدهای عمیقی درباره نیات اسرائیل دارند.

گزینه نظامی در پشت طرح صلح

حتی اگر حماس برای قبول این طرح اعلام آمادگی کند، دستیابی به توافق نهایی با توجه به پیچیدگی‌های میدانی و اختلاف بر سر ساز و کارهای اجرایی، نیازمند زمانی بسیار بیشتر از سه روز خواهد بود.

نکته نگران‌کننده این است که ترامپ در برابر دوربین رسانه‌ها در کاخ سفید خطاب به نتانیاهو گفت: اگر حماس این طرح را نپذیرد، تو از حمایت کامل ما برای انجام دادن هر آنچه لازم است انجام دهی، برخوردار خواهی شد.

این جملات ترامپ نشان می‌دهد در پشت این طرح صلح، همچنان گزینه نظامی وجود دارد و حتی مورد حمایت امریکا است و همین مسئله موجب عمیق‌تر شدن این تردید کشورهای عربی می‌شود که طرح ترامپ بیش از آن که طرحی واقعی برای عدالت و صلح باشد، عملا اهرم فشار علیه فلسطینی‌ها است.