نگاهی به اهداف و اولویت‌های راهبرد حمایتی امریکا در خاورمیانه با محوریت عراق
بودجه دفاعی امریکا برای سال ۲۰۲۶ از چرخش چشمگیر در حمایت‌های نظامی امریکا در عراق پرده برداشته به طوری که واشنگتن قطب‌نمای راهبردی خود را از دولت مرکزی به سمت اربیل مرکز کردستان عراق به عنوان یک مرکز اصلی مبارزه با تروریسم در منطقه، تغییر داده است.
میدل ایست نیوز: وبگاه تحلیلی – خبری «Draw Media» که یک موسسه رسانه ای آزاد و مستقل است، اخیرا با انتشار مقاله‌ای تحلیلی به بررسی سازوکارها،اهداف و چالش‌های استراتژی مستمر امریکا برای حمایت نظامی و امنیتی از شرکای خود در خاورمیانه پرداخته است.
در این مقاله با اشاره به تاکید واشنگتن بر تعهد خود به ثبات منطقه‌ای، هدف اصلی از این تعاملات مقابله با تهدیدات ایران و متحدانش و حفظ پنج هدف کلیدی از جمله تأمین امنیت انرژی و کشتیرانی، حفظ توازن یا برتری منطقه‌ای به‌ویژه برای رژیم صهیونیستی و رقابت با قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه تعریف شده است.
مرکز ثقل این راهبرد، «صندوق آموزش و تجهیزات ضد داعش» (CTEF) برای سال مالی ۲۰۲۶ است که نشان از یک تحول استراتژیک در تخصیص بودجه است؛ جایی که عراق با وجود کاهش سهم دولت مرکزی از بودجه اختصاص یافته توسط امریکا، همچنان اولویت نخست است، اما سهم نیروهای پیشمرگه کُردی به طرز چشمگیری افزایش یافته است و جابه‌جایی نیروهای امریکایی از عراق به اربیل و تأسیس کنسولگری بزرگ امریکا در این استان شمالی عراق، نشانه‌ای از اعتماد واشنگتن و شاید تمایل به تبدیل کردستان عراق به مرکز اصلی مبارزه با تروریسم قلمداد شده است.
این در حالی است که پیشنهاد نهایی گزارش، مبتنی بر حرکت از حمایت مستقیم به سمت پشتیبانی مشاوره‌ای و توسعه ظرفیت نظامی، در کنار تقویت ساختار فرماندهی یکپارچه میان نیروهای عراقی و پیشمرگه و تدوین راهبرد بلندمدت برای پایداری توانمندی‌های امنیتی پس از اتمام کمک‌ها است.
پشتیبانی امریکا از نیروهای امنیتی درخاورمیانه؛ سازوکارها، اهداف و چالش‌ها
به گزارش وبگاه «Draw Media»، امریکا همواره بر تعهد مستمر خود به همکاری با شرکای منطقه‌ای، از طریق تبادل تجربیات و همکاری نظامی، تأکید می‌ورزد. هدف از این تعامل، تقویت آمادگی دفاعی و تهاجمی برای مقابله با تهدیداتی نظیر ایران و متحدانش عنوان می شود که از دیدگاه این کشور به دنبال بی‌ثبات‌سازی منطقه هستند.
در این میان، واشنگتن همواره حمایتی همه‌جانبه را به شرکای خود در خاورمیانه، شامل: مصر، عربستان سعودی، اردن، کویت، امارات، عمان، قطر، عراق و نیروهای کُردی، ارائه می‌دهد. این پشتیبانی از طریق برگزاری دیدارها و نشست‌های منظم دوره ای با هدف هماهنگی تلاش‌ها و تقویت همکاری‌ها و نیز اقدامات میدانی شامل ارسال پیشرفته‌ترین تسلیحات برای حراست از امنیت و ثبات منطقه صورت می‌پذیرد.
امریکا تلاش دارد از رهگذر این همکاری نظامی گسترده، خود را شریکی ثابت‌قدم برای متحدانش در خاورمیانه قلمداد کند که همواره آماده رویارویی با تهدیدات و اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ امنیت و پایداری منطقه است.
５ هدف کلیدی امریکا در خاورمیانه
1-حفاظت و تأمین امنیت مسیرهای کشتیرانی در منطقه.
2-تضمین منابع انرژی.
3- حفظ توازن منطقه‌ای و ارائه‌ی پشتیبانی به متحدین، بویژه اسرائیل، به گونه‌ای که پایداری توازن قوا تضمین شود.
4- کسب توانایی رقابت با قدرت‌های بزرگ از جمله چین و روسیه.
5- مقابله با بازیگران غیردولتی مؤثر، خصوصاً گروه‌های طبقه‌بندی شده در زمره گروهها و سازمان‌های تروریستی، که ثبات و توازن منطقه‌ای را هدف قرار می‌دهند.
نویسنده در ادامه این مقاله به بررسی چالش‌های پیشِ روی استراتژی امریکا پرداخته و مهم‌ترین چالش‌هایی را که موفقیت راهبردهای ایالات متحده در خاورمیانه را با مانع روبرو می‌سازد، به ترتیب ذیل فهرست کرده است.
1- جنگ‌های داخلی، خصوصاً در کشورهای مورد اهتمام و توجه امریکا در منطقه.
2- درگیری‌های منطقه‌ای شامل جنگ‌های میان کشورها، به‌ویژه قدرت‌های منطقه‌ای خاورمیانه که می‌تواند امنیت مسیرهای کشتیرانی و انرژی و توازن قوا را تحت‌تأثیر قرار دهد.
3- برتری چشمگیر و تفاوت فاحش قدرت یک بازیگر منطقه‌ای نسبت به دیگری در خاورمیانه.
4-اخلال‌آفرینی و ایجاد سردرگمی توسط بازیگران غیردولتی مؤثر، به‌خصوص گروه‌های طبقه‌بندی شده در زمره فهرست تروریسم.
5- افزایش نفوذ چین و روسیه در هر یک از کشورهای منطقه.
گزارش پشتیبانی امریکا از نیروهای امنیتی و نظامی در عراق و سوریه برای سال مالی ۲۰۲۶
بودجه وزارت دفاع امریکا برای سال مالی ۲۰۲۶ جهت پشتیبانی از آموزش و تجهیز نیروهای مبارزه با داعش در عراق و سوریه، موسوم به صندوق آموزش و تجهیزات ضد داعش، بازتابی از تعهد مستمر واشنگتن به ایجاد ثبات در عراق و سوریه و در عین حال، نابودی بقایای داعش در منطقه است.
این گزارش به تحلیل انواع حمایت‌ها، دلایل تعیین میزان کمک‌ها و کیفیت و نحوه توزیع آنها، علاوه بر عوامل سیاسی و ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر روابط ایالات متحده با این نیروها می‌پردازد. این نیروها تنها شامل آنانی هستند که از نظر امریکا، آزمون‌های پیشین را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند و در گزارش از آنها به عنوان نیروهای شریک و امتحان پس داده و ممتاز یاد شده و تمرکز اصلی این درجه بندی بر پایبندی اخلاقی یعنی تعهد و التزام به حقوق بشر بوده است.
نگاهی به اهداف صندوق آموزش و تجهیزات ضد داعش در عراق،سوریه و لبنان
بودجه وزارت جنگ امریکا برای سال ۲۰۲۶ نشان از پیشرفتی آشکار در کمک‌های مالی تخصیص‌یافته به نیروهای پیشمرگه کُرد در مقابل کاهش کمک‌ها به نیروهای دولت فدرال عراق است. به زعم ناظران، این امر می‌تواند نشانه‌ای از تغییر سمت و سوی قطب‌نمای توجه و محاسبات نظامی واشنگتن به نفع اقلیم کردستان و به زیان دولت مرکزی بغداد باشد.
در همین راستا، واشنگتن اخیراً بخشی از نیروهای خود را از پایگاه‌های نظامی عین‌الاسد و ویکتوریا در بغداد و استان الانبار در غرب عراق، به سمت پایگاه حریر در مرزهای استان اربیل، پایتخت اقلیم کردستان، جابجا کرده است. همچنین، تأسیس بزرگترین کنسولگری امریکا در جهان در اربیل نیز بی‌ارتباط با این تحولات نیست.
بر اساس بودجه جدید امریکا، بیش از 61 میلیون دلار برای پشتیبانی و تجهیز نیروهای پیشمرگه در سال ۲۰۲۶ اختصاص یافته که ۴.۷ میلیون دلار افزایش نسبت به بودجه ۲۰۲۵ دارد. به موازات این مسئله، منابع امریکایی از کاهش حمایت مالی وزارت دفاع عراق از ۱۸۹.۱ میلیون دلار در ۲۰۲۵ به تنها ۴۸.۲ میلیون دلار در ۲۰۲۶ خبر می‌دهند.
همچنین، وزارت جنگ امریکا در آغاز اوت ۲۰۲۴، ۲۴ قبضه توپ سنگین به نیروهای «پیشمرگه» تحویل داد در حالی که این اقدام با موافقت دولت فدرال بغداد صورت گرفت. با این حال، همان زمان، نیروهای سیاسی عرب به شدت به تجهیز «پیشمرگه» به این توپ‌های سنگین با برد ۴۵ کیلومتر، اعتراض و دلیل آن را احتمال استفاده از این سلاح‌ها در درگیری‌های داخلی عنوان کردند.
از نگاه ناظران و تحلیلگران، افزایش کمک‌ها به نیروهای پیشمرگه، می تواند نشان از اعتماد واشنگتن و ائتلاف بین‌المللی به اقلیم کردستان و توانمندی نیروهای امنیتی آن در رویارویی با چالش‌های امنیتی باشد ضمن آنکه برخی منابع از تمایل امریکا به تبدیل اقلیم کردستان به یکی از مراکز اصلی مبارزه با تروریسم در منطقه سخن می‌گویند.
اهداف اصلی صندوق مبارزه با تروریسم و تأمین مالی بین‌المللی برای سال مالی ۲۰۲۶
ریشه‌کنی دائمی داعش از طریق تقویت نیروهای مشترک برای انجام عملیات علیه بقایای این سازمان و شاخه‌های آن، ظرفیت‌سازی مشترک از طریق تأمین آموزش، تجهیزات و پشتیبانی لجستیکی برای نیروهای محلی به منظور تقویت توانایی آنها در اجرای عملیات و همچنین بهبود ثبات منطقه‌ای با تکیه بر رویکرد تقویت نیروهای امنیتی محلی به عنوان بخشی از تلاش‌های صورت گرفته برای تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم در کل منطقه، جزو اهداف اصلی صندوق مبارزه با تروریسم و تأمین مالی بین‌المللی ذکر شده‌اند.
در همین حال تخصیص بودجه و وجوه اختصاص یافته به پشتیبانی در سال مالی 2026 از این قرار است که مبلغ 212.5 میلیون دلار به عراق تعلق گیرد که از این مبلغ، 61 میلیون دلار به وزارت امور پیشمرگه اختصاص یافته است. مبلغ مورد نظر صندوق برای فعالیت‌ها در سوریه نیز 130 میلیون دلار و در لبنان 15 میلیون دلار در نظر گرفته شده است. این وجوه برای اغراض و اهداف متنوعی چون آموزش، تجهیزات، پایداری و پشتیبانی زیرساختی نیروهای شریک در نظر گرفته شده است.
پویایی‌های سیاسی و ژئوپلیتیک
نویسنده این مطلب در ادامه با اشاره به اینکه درک حمایت‌ها و پشتیبانی صندوق مبارزه با تروریسم و تأمین مالی بین‌المللی امریکا بدون شناخت چگونگی کنش‌ها و واکنش‌ها و تغیییرات یا به اصطلاح پویایی‌های سیاسی و ژئوپلیتیک منطقه دشوار است، به بررسی این موارد می‌پردازد.
پویایی‌های سیاسی؛ تنش‌ها میان بغداد و کردستان
پشتیبانی از وزارت پیشمرگه در کردستان عراق نیازمند دقت شدید و احتیاط فراوان است، زیرا امکان دارد مقامات فدرال این کمک را ابزاری برای تقویت حرکت ملی‌گرایانه یا استقلال‌طلبانه کُردی تلقی کنند. به همین دلیل، برنامه کمک مالی برای حقوق نیروهای وزارت پیشمرگه به تدریج متوقف شد.
نظارت و راستی آزمایی توسط کنگره: در تشریح این عنوان می توان به به طور مثال به قانون بررسی لیهی اشاره کرد که ارائه‌ی کمک به واحدهایی را که با سازمان‌های تروریستی یا ناقض حقوق بشر ارتباط دارند ممنوع می‌سازد. این امر، بویژه در سوریه، محدودیت‌های قانونی خاص خود را دارد و باید با حساسیت بالا عمل شود. (گفتنی است این قانون به نام سناتور پاتریک لیهی نامگذاری شده و هدف اصلی آن جلوگیری از مشارکت دولت امریکا در نقض فاحش حقوق بشر توسط نیروهای امنیتی خارجی عنوان شده است).
نگرانی‌ها در مورد مشروعیت داخلی و محلی: نیروهای تحت حمایت امریکا ممکن است توسط مردم خود به عنوان عوامل بیگانه تلقی شوند، از این رو ایالات متحده باید این دیدگاه را جدی بگیرد.
پویایی‌های ژئوپلیتیک
در تشریح این عنوان آمده است که پشتیبانی امریکا از نیروهای خود صرفاً نظامی یا فنی نیست، بلکه ارتباط تنگاتنگی با توازن سیاسی دارد و شامل موارد ذیل است:
نفوذ ایران در عراق و سوریه
تأثیر ایران بر برخی از شبه‌نظامیان عراقی کاملا واضح و آشکار است، اما حمایت امریکا از دولت مرکزی و نیروهایی که معیارهای قانون لیهی را دارند، به عنوان توازن نسبی در برابر نفوذ ایران در عراق قلمداد می‌شود.
حساسیت ترکیه
ترکیه برخی گروه‌های کُردی، خصوصاً در سوریه، را امتداد حزب کارگران کردستان «پ ک ک» می‌داند. از این رو، امریکا باید شکایات ترکیه را مدیریت کند و در عین حال به حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه با نام اختصاری «قسد» ادامه دهد.
پیچیدگی‌های مسئله لبنان
وضعیت امنیتی در لبنان تحت تأثیر نیروهای طائفی، سلطه حزب‌الله و تأثیر سوریه شکل گرفته است. از این رو، امریکا باید با احتیاط برای حمایت از نیروهای مسلح لبنانی اقدام کند.
ائتلاف و تقسم بار مسئولیت‌ها
عواملی چون اولویت‌های راهبردی امریکا در منطقه، محدودیت منابع و نفوذ امریکا بر شرکایش، همگی سطح حمایت ارائه شده به هر یک از این نیروها را متأثر می‌سازند.
اولویت راهبردی و ژئوپلتیک
نویسنده مقاله در ادامه به تشریح آن دسته از اهداف حیاتی و درازمدت می‌پردازد که با تکیه بر جغرافیا و پویایی‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی تعیین می شوند و در این زمینه ابتدا به اولویت راهبردی و ژئوپلتیک اشاره می کند و می افزاید: از آنجا که عراق محور سیاست امریکا است، بزرگترین سهم حمایت را دریافت می‌کند. اما مبلغ اختصاص‌یافته به سوریه، به دلیل نوع کار میدانی که در آنجا در جریان بوده کمتر است . تخصیص سهم به لبنان نیز کم اما راهبردی است چرا که کنترل مرزهای آن دچار نوعی پراکندگی و از هم گسیختگی است و به عنوان کانال عبور اعضای داعش استفاده می‌شود.
تفاوت در حمایت
چارچوب مالی سال ۲۰۲۶ شامل یک مدل چندسطحی از کمک‌ها است که ترکیبی از آموزش، تجهیزات، پایداری، زیرساخت و مشوق‌ها را در بر می‌گیرد. دلیل این امر روشن است. نخست حفظ فشار بر داعش، دوم کمک به نیروهای محلی برای در دست گرفتن رهبری مأموریت و سوم نیز محافظت از منافع امریکا در این مناطق پرآشوب است.
تفاوت در حمایت ارائه شده به این نیروهای مشترک، بازتابی از نوع عملیات‌ها، اختلافات در توانمندی‌های آنها و پویایی‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی موجود است به طوری که حمایت امریکا باید میان پویایی‌های ائتلاف های محلی و شریک این کشور و رقبای منطقه‌ای و همچنین محدودیت‌های قانونی کنگره، تعادل برقرار کند. در حقیقت، حمایت صندوق آموزش و تجهیز نیروهای مقابله با تروریسم(CTEF) نه تنها یک ابزار امنیتی، بلکه یک ابزار حکومتی، دیپلماتیک و نظامی در منطقه‌ای رقابتی و ناپایدار است.
توضیح علل تفاوت در حمایت از نیروها در مقایسه با یکدیگر
برای روشن شدن دلیل تفاوت حمایت‌ها از نیرویی به نیروی دیگر، می‌توان به مثال‌های زیر اشاره کرد:
1- سرویس مبارزه با تروریسم یا به اختصار واحد واحد (CTS) در محیطی با ریسک بالا مانند عملیات ضدتروریسم فعالیت می‌کند که این فعالیت‌ها مستلزم تجهیزات پیشرفته‌تر و حمایت مستمر هستند.
2- نیروهای امنیتی کردستان و وزارت امور پیشمرگه در مناطق مرزی و کوهستانی فعال هستند و از این رو، آنها نیازمند تحرکات تخصصی،لجستیک و هماهنگی دوجانبه با نیروهای عراقی هستند.
3- برخی واحدها خود دارای برخی تجهیزات و حساب های مجزا هستند و در نتیجه، حمایت امریکا برای پر کردن شکاف‌های حیاتی، مانند تجهیزات، دستگاه‌های ارتباطی، قطعات یدکی و تعمیرات، امری ضروری است.
4- بر اساس یادداشت تفاهم با دولت اقلیم کردستان، برنامه کمک مالی برای حقوق پیشمرگه‌ها به تدریج متوقف خواهد شد و در خصوص نیروهای سوری نیز، پایبندی به قوانین ثبت نام قانون لیهی بسیار حیاتی است، بنابراین مأموریت اصلی آنها پرهیز از درگیری با گروه‌های افراطی است.
5-تعیین میزان کمک‌ها و نوع حمایت برای این نیروها در سال ۲۰۲۶ نه تنها به نوع عملیات‌هایی که انجام می‌دهند، بلکه به وابستگی ها و وفاداری‌های سیاسی و اولویت‌های ژئوپلیتیکی نیز بستگی دارد. کمیت و کیفیت این کمک‌ها گواهی بر این است که با وجود ارزش راهبردی سوریه و لبنان برای ایالات متحده، عراق همچنان یک اولویت برای این کشور باقی می‌ماند.
پیشنهادها
1- تدوین و اجرای سازوکارهای قوی و نیرومند برای ارزیابی تأثیر حمایت‌های صندوق آموزش و تجهیز نیروهای مقابله با تروریسم و انجام تعدیلات لازم.
2- منوط و مشروط کردن استمرار حمایت‌ها به نگهداری و ارتقاء توانایی همکاری و انجام عملیات.
3- آموزش حساسیت‌های فرهنگی از طریق ارائه آموزش به پرسنل امریکایی درباره ظرایف فرهنگی و سیاسی نیروهای مشترک، به منظور توسعه روابط مستحکم‌تر.
4-تشویق به مصالحه و وحدت سیاسی با تفکیک و جدا کردن حمایت از نیروهای پیشمرگه از اختلافات موجود میان دولت فدرال و دولت اقلیم کردستان بر سر اراضی، نفت و اختیارات امنیتی.
5- ترغیب نیروهای عراقی و نیروهای اقلیم کردستان به فعالیت تحت یک ساختار فرماندهی یکپارچه.
6- استفاده از مجاری دیپلماتیک برای مدیریت نگرانی‌های ترکیه در خصوص نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد)
7- با پیشرفت اصلاحات و بلوغ و پختگی سیاسی نیروهای مشترک، باید حمایت‌ها به سمت پشتیبانی مشاوره‌ای و توسعه ظرفیت نظامی سوق داده شود.
8- تدوین یک راهبرد بلندمدت برای حفظ توانمندی نیروهای مشترک پس از پایان یافتن حمایت‌های صندوق آموزش و تجهیز نیروهای مقابله با تروریسم (CTEF)
9- ساده‌سازی و تقویت نظارت و محقق کردن وظیفه پاسخگو بودن به سازمان نظامی (لیهی) از طریق اعمال دقت و شفافیت بیشتر و نظارت فشرده برای جلوگیری از نقض حقوق و تضمین پایبندی آنها به حقوق بشر.
10- مقصود از بازرسی و بازبینی نیروها در چارچوب «بررسی قانون لیهی » به چه معناست؟
منظور از نیروهای بازبینی‌شده، نیروهایی هستند که بازرسی ویژه ایالات متحده، معروف به «بازرسی لیهی» را با موفقیت پشت سر گذاشته و به طور مستمر تحت نظارت و ارزیابی باقی می‌مانند.
این واحدهای نظامی و امنیتی محلی، توسط امریکا و کشورهای متحد برای دریافت حمایت مورد ارزیابی و تایید قرار گرفته و در خصوص آنان، این اطمینان حاصل شده است که معیارهای رفتاری، توانمندی‌ها و کارایی آنها در سطح مورد نظر قرار دارد.
این بررسی‌ها شامل استعلام سوابق، تعهد به حقوق بشر، وضعیت روشن فرماندهی و کنترل و پرهیز از هرگونه ارتباط با سازمان‌های افراطی است. این تدقیق و حصول اطمینان، تحت نظارت یکی از قوانین کنگره به نام «قانون لیهی» انجام می‌شود. قوانین لیهی، حمایت امریکا از واحدهایی را که ثابت شده در نقض حقوق بشر دست داشته‌اند یا ممکن است دست داشته باشند، ممنوع می‌کند.
هدف از این بازنگری‌ها چیست؟
1-کاهش خطر سوء استفاده از کمک‌های امریکا، یا در نهایت، خدمت‌رسانی به گروه‌های متخاصم با منافع ایالات متحده.
2- اطمینان از همکاری با نیروهایی که قابلیت هماهنگی دارند، ساختارهای فرماندهی و کنترل را حفظ می‌کنند، انضباط خود را نگه می‌دارند، مأموریت‌ها را به شکلی یکپارچه اجرا می‌کنند، از انسجام و هارمونی سیاسی و نه لزوماً وحدت ایدئولوژیک برخوردارند و احتمال انحراف یا اقدام بر خلاف وظایف خود را ندارند.
3- کسب مشروعیت سیاسی از سوی مقامات محلی و کشورهای هم‌پیمان و مهم‌تر از آن، تضمین حمایت کنگره و نظارت امریکا و البته این بدان معناست که این بررسی‌ها به پاسخگویی قانونی و سیاسی در محل کار و همچنین در داخل امریکا کمک خواهد کرد.
4- حفاظت از اعتبار و وجهه امریکا.
