رقابت کُردها، عرب‌ها و ترکمان‌ها بر سر 12 کرسی کرکوک در پارلمان عراق

میدل ایست نیوز: با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در ۱۱ نوامبر و بحبوحه تغییرات همراه با شرایط سیاسی، رقابت انتخاباتی در استان کرکوک میان سه قوم اصلی کُرد، عرب و ترکمان بر سر ۱۲ کرسی پارلمان شدت گرفته است.

به گزارش العالم الجدید، استان کرکوک یکی از حساس‌ترین استان‌های عراق به شمار می‌آید چرا که یک گره سیاسی و امنیتی میان بغداد و اربیل و دروازه‌ای برای توازن نفوذ منطقه‌ای میان ترکیه و ایران محسوب می‌شود.

در انتخابات پارلمانی پیشین، ۷ کرسی به کرد‌ها، 3 کرسی به عرب‌ها و 2 کرسی به ترکمان‌ها رسید و ائتلاف بابلیون به رهبری ریان الکلدانی، موفق شد کرسی کُوتا مسیحی را از آن خود کند.

بیشترین سهم نصیب اتحادیه میهنی کردستان

در همین راستا، برهان بابان، پژوهشگر امور سیاسی و متخصص در امور کرد‌ها در گفت‌وگو با این پایگاه خبری بیان کرد که وضعیت کرد‌ها پس از استاندار شدن ریبوار طه از اتحادیه میهنی کردستان بهبود یافته است.

بابان خاطرنشان کرد که از جنبه سیاسی و امنیتی هیچگونه موانعی برای احزاب کردی برای انجام رقابت‌های انتخاباتی وجود ندارد اما آنها همچنان به لفاظی‌های تحریک آمیز متوسل می‌شوند به ویژه حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق که کرکوک را «اشغال شده» توصیف کرده است.

گفتنی است در اواخر ماه گذشته مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان عراق و معاون رئیس حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق، بار دیگر بر عزم جدی کُردهای عراق برای در اختیار گرفتن استان کرکوک و الحاق آن به اقلیم تأکید کرد و این شهر را قلب کردستان خواند. وی بر آمادگی حزب متبوع خود برای بازگرداندن استان کرکوک به جایی که آن را «آغوش میهن» نامید، تأکید کرد.

در ادامه بابان افزود که از مجموع ۱۲ کرسی، ۶ کرسی متعلق به کرد‌ها خواهد بود که میان دو جریان تقسیم می‌شود؛ اتحادیه میهنی کردستان به تضمین کسب ۴ کرسی نزدیک می‌شود و برای کسب کرسی پنجم رقابت می‌کند. این در حالی است که وضعیت حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق نسبت به انتخابات گذشته ضعیف‌تر به نظر می‌رسد، زیرا این حزب به دلیل اختلاف میان شاخوان عبدالله، رئیس فهرست و دیگر نامزدهای حزب در کرکوک، برای به‌دست آوردن دو کرسی با دشواری روبه‌رو است.

وی توضیح داد که این اختلاف میان نامزدهای حزب و تلاش عبدالله برای تسلط بر آرای کرد‌ها در کرکوک و رقابت بر سر آنچه «یک کرسی در کرکوک» نامیده می‌شود، موجب بروز شکاف‌هایی شده است. در نتیجه به احتمال زیاد حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق یکی از کرسی‌های خود را از دست خواهد داد و سهم آن در کرکوک تنها یک کرسی از مجموع ۶ کرسی متعلق به کرد‌ها خواهد بود.

این پژوهشگر تاکید کرد که اتحادیه میهنی کردستان برای کسب بیشترین تعداد کرسی‌های کرکوک می‌جنگد تا ثابت کند که اغلبیت کرکوک را کرد‌ها تشکیل دادند و این اتحادیه بیشترین تاثیر را در آن دارد. هدف از این امر حفظ سمت استانداری و جلوگیری از اجرای ایده چرخشی بودن این منصب میان اقوام مختلف است.

بر اساس توافق سیاسی امضا شده در ۱۰ اوت ۲۰۲۴ در هتل الرشید در بغداد، که منجر به تشکیل دولت محلی در کرکوک شده است، سمت استانداری باید میان سه قوم کُرد، عرب و ترکمان به صورت چرخشی تقسیم شود.

بر اساس این توافق مأموریت ریبوار طه، استاندار کنونی کرکوک، در ۳۱ دسامبر سال جاری به پایان خواهد رسید.

کرد‌ها در ۵ فهرست اتحادیه میهنی کردستان، حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق، جنبش نسل نو، اتحادیه اسلامی و جنبش موضع ملی در انتخابات استان کرکوک مشارکت می‌کنند.

چند دستگی عرب‌ها در کرکوک

از طرفی دیگر، ناظم الشمری، رئیس شورای تصمیم‌گیری عرب‌های کرکوک، بر این باور است که قوم عرب دارای چند دستگی بیشتری است و به علت وجود ائتلاف‌ها و فهرست‌های متعدد از پراکندگی آرا رنج می‌برد.

الشمری توضیح داد که فهرست‌های متعدد عرب‌ها و مشارکت اندک آنها در رای‌گیری موجب از بین رفتن بیش از ۸۰ هزار رای می‌شود و در بهترین حالت، سهم عرب‌ها ۴ کرسی خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد که اغلب عرب‌های استان کرکوک به علت اعتراضشان به اتفاقات رخ داده در جلسه هتل الرشید و عدم پاسخگویی به درخواستهایشان و در راس آن سرنوشت مفقودین، مخالف مشارکت در انتخابات هستند.

این مقام عراقی بیان کرد که هزاران نفر از عرب‌های کرکوک در ثبت‌نام در فهرست‌های رای‌دهندگان با مشکل مواجه هستند. این فهرست‌ها شامل هزاران کُرد نیز می‌شود که ساکن کرکوک نیستند اما در دوره‌ای که احزاب کردی کنترل کامل شهر را در دست داشتند، به فهرست رأی‌دهندگان اضافه شدند. متأسفانه این مسأله تاکنون برطرف نشده است.

در استان کرکوک، ۹۵۸ هزار و ۱۴۱ نفر اطلاعات خود را به‌روز کردند و واجد شرایط شرکت در انتخابات پارلمانی آینده هستند. در صورت مشارکت ۱۰۰ درصدی، میانگین هر کرسی پارلمان حدود ۷۴ هزار رأی خواهد بود اما اگر میزان مشارکت به ۵۰ درصد برسد، این رقم به ۳۷ هزار رأی کاهش می‌یابد.

در گزارش پیشین العالم الجدید، اغلب ناظران و تحلیلگران سیاسی پیش بینی کردند که تعداد کرسی‌های عرب‌ها در استان کرکوک تنها ۴ کرسی باشد که انتظار می‌رود میان حزب تقدم با ریاست محمد الحلبوسی با دو کرسی، ائتلاف عربی با ریاست راکان الجبوری با یک کرسی و ائتلاف عزم با ریاست مثنی السامرایی با یک کرسی تقسیم شود.

بارزترین فهرست‌های عرب‌های شرکت ‌کننده در انتخابات کرکوک عبارتند از چهار فهرست تقدم، ائتلاف عربی، عزم و ائتلاف حسم.

در انتخابات پارلمانی پیشین، عرب‌های کرکوک ۱۷۲ هزار و ۷۶۹ رای را به دست آوردند اما آنها بیم دارند که چند دستگی آنها این بار موجب از بین رفتن بخشی از آرای آنها شود به ویژه فهرست‌هایی که نمی‌توانند برای تضمین کرسی‌ها، تعداد کافی رای را جمع‌آوری کنند.

محدود شدن فهرست‌های ترکمان‌ها

از طرفی دیگر عباس فاضل تونجی، پژوهشگر امور سیاسی و متخصص در امور ترکمان‌ها گفت که ترکمان‌ها در حال حاضر در مقایسه با انتخابات پیشین از انسجام بیشتری برخوردار هستند و تنها با دو فهرست وارد انتخابات شدند.

تونجی تاکید کرد که به علت آنکه تعداد فهرست‌ها کمتر شده و فرصتی برای پراکندگی آرا وجود ندارد، درصد مشارکت ترکمان‌ها در انتخابات این بار بیشتر از گذشته خواهد بود چراکه میان جبهه ترکمانی و احزاب اسلامی شیعه ترکمان در خصوص وحدت فهرست‌ها توافق صورت گرفته است و این نکته مثبتی محسوب می‌شود.

وی خاطرنشان کرد که ترکمان‌ها این بار امید دارند که سه کرسی را از آن خود کنند اما این موضوع با وجود رقابت با احزاب کُرد و عرب و تشدید درگیری و مشکلات مربوط به فهرست رأی دهندگان دشوار به نظر می‌رسد.

این پژوهشگر در ادامه بیان کرد که کرسی‌های ترکمان‌ها احتمالاً به این صورت تقسیم می‌شود که یک کرسی برای جبهه ترکمانی (که احتمالاً از آنِ ارشد الصالحی خواهد شد) و یک کرسی برای غریب عسکر، نماینده جبهه نجات ترکمان‌های عراق خواهد بود. همچنین آنها برای کسب سومین کرسی رقابت می‌کنند که به دست آوردن آن سخت خواهد بود.

کرکوک که به علت تنوع نژادی و دینی «عراق کوچک» توصیف می‌شود، صحنه همیشگی درگیری‌های سیاسی و اداری است و همواره محل اختلاف میان دولت مرکزی بغداد و دولت اربیل به شمار می‌رفته است، به‌ویژه پس از همه پرسی استقلال انجام شده توسط اقلیم کردستان عراق در سال ۲۰۱۷، که نیروهای فدرال عراق کنترل کرکوک را دوباره به دست گرفتند و به بیش از یک دهه اداره کُرد‌ها بر این استان پایان دادند.