ترکیه از گردش موضع در پرونده خاشقچی به دنبال چیست؟

میدل ایست نیوز: روزهای اخیر بار دیگر پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار و منتقد عربستانی به میان اخبارها برگشته است. این بار تصمیم ترکیه برای ارجاع پرونده متهمان قتل خاشقچی به عربستان به بحث محافل سیاسی تبدیل شده و از سوی تحلیلگران به گامی بلند از سوی ترکیه برای عادی سازی روابط با عربستان و دریافت کمک‌های مالی از این کشور، تعبیر شده است.

در همین حال دادستانی ترکیه چند روز قبل به طور ناگهانی خواستار تعلیق دادگاه بررسی 26 متهم به قتل خاشقچی و ارجاع این پرونده به عربستان شد؛ پس از آن وزارت دادگستری ترکیه هم اعلام کرد که انتقال این پرونده به عربستان بلامانع است.

بسیاری از ناظران این تصمیم را در راستای تمایل رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه برای بهبود روابط کشورش با عربستان توصیف کردند، به خصوص پس از گسترش روابط ترکیه با امارات که با اعلام سرمایه‌گذاری طرف اماراتی به ارزش 10 میلیارد دلار در ترکیه همراه بود.

روابط ترکیه و عربستان از سال 2011 و همزمان با آغاز بهار عربی در منطقه رو به وخامت رفت. این تیرگی روابط در سال 2017 با آغاز محاصره قطر به عنوان متحد راهبردی ترکیه به اتهام حمایت از تروریسم در منطقه از سوی چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر تشدید شد و در سال 2018 با قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول به اوج خود رسید.

اما دو سال اخیر منطقه شاهد تغییر نگاه کشورها در روابط خود با یکدیگر بوده است، از سویی کشورهای شورای همکاری با حرکت به سمت دیپلماسی برای حل بحران‌ها از جمله رفع محاصره قطر و بهبود روابط امارات با ترکیه، تمایل خود را برای بهبود روابط با کشورهای منطقه نشان دادند.

ترکیه نیز پس از تنش‌های حداکثری در سوریه، روابط با اسرائیل و کشورهای شورای همکاری از جمله عربستان و امارات، در مدت اخیر سیاست صفر کردن تنش‌ها را در پیش گرفته است و گفت‌وگو و دیدارهای مقامات این کشور با مسئولان اسرائیلی و عربستانی را در این راستا می‌توان تقسیم‌بندی کرد.

به گفته ناظران، اردوغان در رابطه با پرونده خاشقچی، با وجود اصرار اولیه کشورش برای عدالت‌خواهی در این پرونده و اعلام نتایج تحقیقات مقامات ترکیه‌ای که نشان دهنده ارتباط تیم ترور خاشقچی با ولیعهد عربستان بود، در شرایط کنونی آینده سیاسی خود و سامان دادن به بحران‌های اقتصادی در این کشور از جمله کاهش ارزش لیر و تورم فزاینده را از طریق جذب سرمایه خارجی اولویت قرار داده است و از این رو به دنبال اتمام تنش‌ها با عربستان است.

از سوی دیگر اردوغان پس از بحران در روابط ترکیه و اسرائیل که از سال 2010 آغاز شد، به دنبال بهبود روابط با تل آویو است.

روابط آنکارا و تل آویو از سال 2010 همزمان با حمله نظامیان اسرائیل به کشتی‌های ترکیه که با حمل کمک‌های بشردوستانه قصد رفع محاصره نوار غزه را داشتند و قتل ده شهروند ترکیه‌ای در این ماجرا، بحرانی شد. از آن پس ترکیه بر مقابله با اسرائیل تاکید و بر حمایت‌های دیپلماتیک خود از جنبش حماس افزود و در مقابل اسرائیل هم با تشکیل ائتلاف با یونان و قبرس و با اجرای رزمایش‌های مشترک نظامی در نزدیکی‌ آب‌های ترکیه و شراکت در استخراج گاز از شرق دریای مدیترانه سعی در مواجهه با ترکیه داشت.

اما سرانجام اردوغان با تغییر در سیاست خارجی ترکیه، کاهش تنش با اسرائیل را پیش گرفت و سفر اخیر اسحاق هرتزورگ، رئیس جمهور اسرائیل به ترکیه و دیدار وی با اردوغان را می توان فصلی نوین در روابط دو طرف خواند.

در کل می توان گفت که تغییر نگاه ترکیه در سیاست خارجی و تلاش اردوغان برای بهبود روابط کشورش با عربستان، امارات و اسرائیل ورای اهتمام ترکیه برای جذب حداکثری سرمایه خارجی، تلاشی برای ایجاد توازن قوا میان قدرت‌های منطقه در آینده است.