مروری بر خیزش ترکیه از واردات به صادرات تجهیزات نظامی

میدل ایست نیوز: ترکیه از سال 1952 با پذیرش مکانیسم‌های سیاست دفاعی و امنیتی اروپا همراه با عضویت کامل در ناتو، وارد سیستم امنیت غربی شد. از همان زمان فرآیندهای تعریف، برنامه ریزی و ایجاد نیازهای دفاع جمعی تحت مدیریت و نظارت ناتو به طور اعم و ایالات متحده آمریکا به طور خاص انجام می شد.

در چارچوب چنین وضعیتی ایالات متحده امریکا تقریباً تنها منبع برنامه ریزی و تهیه تجهیزات مورد نیاز نیروهای مسلح ترکیه بود و بازبینی دوباره آن هم تحت مدیریت و کنترل ایالات متحده آمریکا قرار داشت. در این راستا، نه تنها برنامه ریزی و تهیه وسایل نقلیه و سیستم عامل ها، بلکه فرایندهای نگهداری، تعمیر و نوسازی آنها نیز تحت کنترل و مدیریت ایالات متحده و ناتو انجام می شد.

اما از دهه 1970 با توجه به اهمیت استقلال دفاع ملی در سیاست خارجی کشورها، اقدامات زیربنایی قانونی و فنی در این راستا انجام شد. علی رغم اینکه این اقدامات به دلایل مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فنی به نتیجه مطلوبی نرسید با این حال ساختار استقلال دفاعی ترکیه بنیان نهاده شد.

به گزارش میدل ایست نیوز، طی یک دهه گذشته صنایع دفاعی ترکیه در نتیجه سیاست­ های دولت حزب عدالت و توسعه برای کاهش واردات تسلیحات نظامی و بالا بردن جایگاه این کشور به عنوان یک قدرت منطقه ­ای و بین ­المللی رشد قابل توجهی داشته است.

طبق یک برنامه استراتژیک دولتی ترکیه در سال 2007 به سطح 41.6 درصد از تولید دفاعی داخلی رسید که این رقم در سال 2011 به 57 درصد افزایش یافت.

به موازات افزایش توانایی صنایع دفاعی، ترکیه قصد دارد تا سال 2023 به سطح صادرات 25 میلیارد دلاری و استقلال دفاعی برسد.

بخشی از آمار

ارزش کل صادرات صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال 2021 برای اولین بار به رقم 3 میلیارد و 224 میلیون و 786 هزار دلار رسید.

این برای اولین بار بود که ارزش صادرات سالانه صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه از مرز 3 میلیارد دلار عبور می‌کرد.

شماری از شرکت‌های فعال در تولید تجهیزات نظامی، دفاعی و هوانوردی ترکیه طی سال 2021 موفق شدند برای نخستین بار تولیدات خود را به خارج از کشور صادر کنند.

امریکا با واردات یک میلیارد و 127 میلیون و 861 هزار دلاری بزرگترین مشتری تولیدات صنایع دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال گذشته بوده است.

آذربایجان با 202 میلیون و 221 هزار دلار، قطر با 180 میلیون و 526 هزار دلار، امارات متحده عربی با 161 میلیون و 520 هزار دلار و مراکش با 159 میلیون و 667 هزار دلار نیز در رده های بعدی خریداران تولیدات بخش دفاعی و هوانوردی ترکیه در سال 2021 بودند.

در سال جاری میلادی، به دلیل شدت گرفتن تنش میان روسیه و اوکراین، رقم صادرات تسلیحات ترکیه بازهم فراتر رفت؛ اوکراین در سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی نزدیک به 30 برابر بیشتر از مدت مشابه در سال گذشته از ترکیه تجهیزات دفاعی خرید.

ارزش صادرات کالاهای نظامی ترکیه به اوکراین در سه‌ماهه نخست سال 59.1 میلیون دلار بوده است؛ این در حالی است که در همین بازه زمانی، در سال گذشته ارزش صادرات این کالاها 1.9 میلیون دلار بود.

اوکراین در سال‌های اخیر بیش از بیست فروند پهپاد بیرق‌دار TB2 از ترکیه خریده است و در تاریخ 27 ژانویه نیز 16 فروند دیگر سفارش داد که در اوایل ماه مارس تحویل شد.

آمار رو به رشد سال‌های اخیر صادرات تجهیزات دفاعی و هوایی ترکیه در سال 2022 نیز ادامه یافت.

آمار صادرات این حوزه که در 11 ماهه سال گذشته 2 میلیارد و 778.3 میلیون دلار ثبت شده بود، امسال با 35.7 درصد افزایش به 3 میلیارد و 770.4 میلیون دلار رسید.

سهم صنایع دفاعی از مجموع حجم صادرات کل ترکیه ۶۸۰.۹ درصد اعلام شد است.

عملکرد 12 ماهه صادرات این بخش با 37.4 درصد افزایش به 4 میلیارد و 202 میلیون دلار رسید. با این روند رو به رشد به نظر می‌رسد تا پایان سال جاری، چشم‌انداز صادرات 4 میلیارد دلاری تحقق یافته و رکورد صادرات سالانه جدیدی ثبت شود.

رتبه اول صادرات صنایع دفاعی و هوافضای ترکیه را پهپادها به خود اختصاص داده‌اند. ترکیه در 11 ماهه سال 2021 موفق به صادرات پهپاد به ارزش 484.6 میلیون دلار شد. این رقم امسال با 80 درصد افزایش در مدت مشابه سال جاری به 871.5 میلیون دلار رسید.

بخش مهمات و سامانه‌های موشکی با 179 درصد رشد بیشترین افزایش شاخص صادرات را به خود اختصاص داده. امسال 443.7 میلیون دلار مهمات و سامانه موشکی صادر شد.

این بخش همچنین با افزایش 63 درصدی در سال جاری به 428.3 میلیون دلار صادرات خودروهای زمینی دست یافت.

ترکیه چه تسلیحاتی صادر می‌کند؟

راهبرد فعلی ترکیه در تولید و صادرات موشک های کوتاه برد، مورد استفاده در ادوات نظامی زمینی, هوایی و دریایی است و این کار را با حمایت از شرکت های خصوصی و همکاری با دانشگاه‌ها با برگزاری فستیوال های متعدد دفاعی انجام میدهد.

صادرات دفاعی ترکیه طی یک دهه گذشته بیشتر وسایل نقلیه زرهی بوده است. صدها خودرو گشتی Kirpi 4×4 تولید شرکت BMC به کشورهایی مانند تونس و ترکمنستان فروخته شده است. علاوه بر این خودرو زرهی حامل نیروهای مسلح Cobra 4×4 تولید شرکت اتوکار اکنون در کشورهایی مانند بحرین، بنگلادش، موریتانی و رواندا مورد استفاده قرار می­ گیرد.

هر چند این ادوات نظامی به لحاظ فناوری ساده به نظر می ­رسند اما قرادادهای جدید  ترکیه با کشورهای مختلف نشان می ­دهد که این کشور به دنبال عرضه محصولات جدید است.

ناوچه، هلی کوپتر، وسایل نقلیه بدون سرنشین و همچنین تسلیحات کنترل از راه دور جز این موارد هستند. به عنوان  مثال در اردیبهشت سال 1399 شرکت آسلسان قرارداد جدیدی را با دولت بحرین برای فروش سیستم ­های تسلیحاتی کنترل از راه دور برای استفاده نیروهای دریایی این کشور امضا کرد.

علاوه بر این با توجه به موفقیت­ های پهبادهای ساخت ترکیه در عملیات­ هایی مانند عراق، سوریه و لیبی، یکی از محصولات صادراتی جدید ترکیه این پهبادها هستند.

به عنوان مثال در سال 2017 شرکت بایکار مکینا شش پهباد مدل TB2s به قطر فروخت. در سال 2019 نیز قراردادی مشابه با قطر با اوکراین بسته شد و بر اساس این قرارداد ترکیه شش فروند پهباد TB2s  به اوکراین تحویل داد. امسال نیز جمهوری آذربایجان آمادگی خود را برای خرید پهبادهای ساخت ترکیه اعلام کرده است.

فرجام

علاوه بر رکوردهای مداوم و پیشرفت ترکیه در زمینه تولید صنایع دفاعی که چشم انداز روشنی برای تحقق خودکفایی دفاعی ترسیم می‌کند، این کشور در حال حاضر به صد کشور جهان از جمله آلمان، بنگلادش، آمریکا، اندونزی، قطر، عمان، امارات، کویت، جمهوری آذربایجان، اوکراین و … تجهیزات نظامی صادر می‌کند و بدین طریق خود را به بزرگترین صادرکنندگان دفاعی جهان نزدیک می‌کند.