میدل ایست نیوز: برخی نشریات تخصصی نفت با اشاره به این که در اقلیم کردستان عراق، هم اکنون هم به اندازه دوران صادرات نفت خام به ترکیه، از راه قاچاق درآمد وجود دارد، از عدم رغبت برای صادرات قانونی آن از راه ترکیه خبر داده‌اند.
به گزارش کردپرس، خبرگزاری رویترز اخیراً گزارش مفصلی درباره قاچاق نفت خام اقلیم کردستان عراق، بعد از توقف صادرات رسمی آن از طریق ترکیه در ماه مارس 2024 منتشر کرده است. بر اساس این گزارش تولید نفت خام به حدود 400 هزار بشکه نزدیک شده اما بیش از نیمی از آن به صورت قاچاق و به قیمت ارزان به خارج از اقلیم کردستان عراق منتقل می‌شود.
قبلاً هم گزارش‌هایی درباره فروش ارزان نفت خام اقلیم کردستان عراق در بازارهای جهانی، به علاوه گرفتن تعرفه بالا و غیرعادی از سوی ترکیه برای عبور نفت اقلیم کردستان عراق از خاک این کشور و فروش آن در بازارهای جهانی منتشر شده بود که نشان می‌داد اقلیم کردستان عراق در زمان صادرات مستقیم از طریق ترکیه نیز تقریباً به همین میزان درآمد نفت دست می‌یافت که رویترز به آن اشاره کرده است. در گزارش‌های گذشته و نیز در گزارش رویترز اشاره شده است که با این که قیمت جهانی نفت خام بالای 80 دلار است، نفت اقلیم کردستان عراق که از طریق ترکیه به بازارهای جهانی منتقل می‌شد، به قیمت هر بشکه کمتر از 40 دلار فروخته می‌شد.
اقلیم کردستان عراق تا پیش از مارس 2023 که صادرات نفت آن از طریق ترکیه قطع شد، روزانه حدود 450 هزار بشکه نفت خام صادر می‌کرد. در گزارش رویترز نیز اشاره شده که روزانه حدود 360 هزار بشکه نفت خام در اقلیم کردستان عراق تولید می‌شود که 200 هزار بشکه آن قاچاق می‌شود و بقیه نیز به مصارف محلی می‌رسد که بیشتر آن در پالایشگاه‌های خصوصی که تعداد آن در گزارش نشریه ریجن 200 عدد ذکر شده، تصفیه می‌شود.
مجله تخصصی اویل پرایس که تحولات بازار نفت و گاز را رصد می‌کند، با اشاره به این که قاچاق نفت خام اقلیم کردستان عراق با اطلاع مقامات اقلیم کردستان عراق و حتی دولت مرکزی عراق صورت می‌گیرد، آن را جایگزینی غیررسمی برای صادرات رسمی نفت خام اقلیم کردستان عراق دانسته، که اکنون با توجه به احکام دادگاه فدرال عراق، متولی آن شرکت سومو وابسته به دولت مرکزی عراق است و اقلیم کردستان عراق در صورت آزاد شدن صادرات رسمی نفت خود کنترل بر آن نخواهد داشت.
گزارش‌های چند ماه اخیر شرکت‌های خارجی عضو انجمن صنعت نفت اقلیم کردستان عراق نیز نشان می‌دهد، اگرچه تولید نفت آن‌ها در میدان‌های نفتی اقلیم کردستان به اندازه قبل از 2023 نیست، اما آن‌ها از درآمد کنونی خود نسبتاً راضی هستند و حتی آینده خوبی برای خود در این منطقه پیش‌بینی کرده‌اند. آن‌ها در بیلان مالی خود اعلام کرده‌اند که مشکل چندانی برای فروش نفت تولیدی خود ندارند زیرا می‌توانند نفت تولید شده را به مشتریان داخلی بفروشند.
برخی منابع صنعت نفت به رویترز گفته‌اند مشتریان داخلی نفت که نفت خام را از شرکت‌های نفتی خارجی در اقلیم کردستان عراق می‌خرند، با واسطه، آن را به قاچاقچیانی که نفت اقلیم کردستان عراق را به کشورهای همسایه از جمله ترکیه منتقل می‌کنند، می‌فروشند.
بر اساس مجموعه گزارش‌ها و بیانیه‌های انجمن صنعت نفت اقلیم کردستان عراق، در حال حاضر هیچ پیشرفتی در مذاکرات میان شرکت‌های نفتی، دولت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بر سر ازسرگیری صادارت نفت خام اقلیم کردستان وجود نداشته است. با این حال، تولید نفت خام اقلیم کردستان عراق در حال نزدیک شدن به رکورد زمان صادارت رسمی آن است. تنها فرقی که وجود دارد این است که ظاهراً هیچ کس نمی‌داند درآمد نفت قاچاق شده به جیب چه کسی می‌رود و دیگر شرکت‌های بین‌المللی مانند دیلویت وجود ندارد که بر روند انتقال و درآمد آن نظارت کند.
بر اساس گزارش شرکت حسابرسی دیلویت که بر صادرات و فروش نفت اقلیم کردستان عراق نظارت داشته است، با آن که میزان درآمد دولت اقلیم کردستان عراق از فروش رسمی صادرات نفت خام بالا بوده اما مجموع هزینه‌های تولید و انتقال به حدی بوده که کمتر از 50 درصد درآمد صدور نفت به حساب رسمی دولت اقلیم کردستان عراق بازگشته است. برای مثال، بر اساس گزارش این شرکت در سال 2022، دولت اقلیم کردستان عراق در سال 2022 از طریق خطوط لوله نفتی کردستان، در مجموع هر بشکه نفت را به مبلغ 87/58 دلار به فروش رسانده است یعنی مبلغ 12 میلیارد و 784 میلیون و 353 هزار و 956 دلار از فروش نفت به دست آورده است. که از این مقدار مبلغ 5 میلیارد و 625 میلیون و 115 هزار و 741 دلار آن به خزانه عمومی (وزارت دارایی و منابع طبیعی) دولت اقلیم واریز شده است.
بنابراین میزان خالص درآمد از فروش نفت اقلیم کردستان عراق 44 درصد بوده است و میزان 56 درصد از فروش نفت صرف هزینه‌های استخراج و تولید نفت شده است. به معنای دیگر از فروش هر بشکه نفت اقلیم کردستان فقط 38/65 دلار به خزانه عمومی بازگشته است. و میزان 49/2% دلار صرف تولید هر بشکه نفت شده است.
با مقایسه قیمت فروش قاچاقی نفت اقلیم کردستان عراق به کمتر از 40 دلار و نیز درآمد حاصل از فروش نفت خام به صورت رمسی که طبق گزارش دیلویت 38 دلار عنوان شده، به نظر می‌رسد که در دوران قاچاق نفت خام این منطقه نیز درآمد اقلیم کردستان عراق از فروش نفت تفاوت چندانی با دوران صدور رسمی نداشته است. تنها مسأله این است که معلوم نیست که این درآمد به حساب چه کسانی و یا چه نهادهایی واریز شده است. این مسأله با توجه به این که دولت اقلیم کردستان حاظر به اظهارنظر در خصوص قاچاق نفت و درآمدهای آن نشده، قابل تامل است.
