از خیانت ترامپ به پیشمرگه تا مشکلات اقلیم کردستان (بخش دوم)

نویسنده: ست جی. فرانتزمن

میدل ایست نیوز: برخی از تنش ها بین بغداد و اربیل در دوران نخست وزیری عادل عبدالمهدی کاهش یافته بود. اما ریشه این نبود قدرت نه در ائتلاف فتح مرتبط با الحشد الشعبی است و نه در حزب مقتدی صدر که بیشترین کرسی ها را در مجلس عراق تحت کنترل دارد. صدر اخیرا (10 سپتامبر) برای شرکت در مراسمی به همراهی آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم ایران، و قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در تهران حضور یافته بود. اربیل اشارات نمادین این سفر را نادیده نگرفت. یکی از مقامات دولت منطقه ای کردستان در این باره گفت: «مهم نیست که عربستان سعودی یا دیگران چقدر از صدر حمایت مالی می کنند، او نهایتا در کنار آنها (ایران) است.»

اکنون با توجه به اینکه یک نخست وزیر نسبتا دلپذیر و میانه رو در بغداد مشغول به کار است، با توجه به افزایش قدرت ایران، نیروهای شبه نظامی فرقه ای در مرزها و ظهور مجدد داعش، منطقه کردستان منتظر حمایت ایالات متحده است. آنهایی که در اربیل هستند به دنبال داشتن یک دوست، متحد و شریک با جامعه ای باز و پذیرا هستند.

اربیل پس از سال ها همکاری با واشنگتن به دنبال بیانیه ای شفاف یا نوعی «کاغذ سفید» است که تعهدات و مقاصد آمریکا در آن به وضوح توضیح داده شده باشد. اما یک سری موانع کوچکی وجود دارد که منطقه کردستان را منزوی تر می کند. برای نمونه، تا زمانی که رهبران بغداد به واشنگتن سفر نکنند، پروتکل اجازه سفر رهبران دولت منطقه ای کردستان به واشنگتن را نمی دهد. این بدان معناست که نزدیک ترین متحدان ایالات متحده در عراق در آمریکا پذیرفته نخواهند بود.

به علاوه، تنش های ایالات متحده با ایران بر عراق سایه انداخته و یک سری مشکلات مضاعف ایجاد کرده است. برای نمونه، سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، به عراق در ماه دسامبر سال 2018 بازخورد خوبی در بغداد نداشت و با یک سری انتقادها مواجه شد چرا که ترامپ با هیچ یک از مقامات عراق دیدار نکرد. اظهارات رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه از عراق برای «تحت نظر گرفتن» ایران استفاده می کند هم شرایط را وخیم تر کرد.

اربیل با چالش های بسیاری مواجه است. دولت منطقه ای کردستان می خواهد اختلافات با دولت مرکزی عراق را بر سر کرکوک و سنجار حل و ثبات بیشتری در دشت های نینوا بین اربیل و موصل ایجاد کند. آنو جوهر عبدالمسیح عبدوکا، وزیر حمل و نقل و ارتباطات در دولت منطقه ای کردستان، از اقلیت مسیحی است. او درباره نقش دولت منطقه ای کردستان در پناه دادن به مسیحی هایی که از داعش گریخته بودند و در ایجاد شرایط برای پیشرفت جامعه مسیحی با شور و اشتیاق سخنرانی کرده است. او همچنین از مشکلاتی سخن گفته که گروه های شبه نظامی در نینوا برای جامعه مسیحی ایجاد کرده اند. به گفته عبدوکا، به ویژه با توجه به تلاش های دولت کنونی منطقه کردستان در تعهد به آزادی مذهبی، ایالات متحده می تواند در حل این مشکلات ایفای نقش کند.

ایزیدی هایی که از مناطق اشغالی توسط داعش گریخته بودند، هنوز در اردوگاه های آوارگان داخلی در منطقه کردستان ساکن هستند و به دلیل مشکلات نبود امنیت و سرمایه گذاری، امکان بازگشت به سنجار را ندارند. وزیر حمل و نقل منطقه کردستان معتقد است که اکنون فرصتی برای تعهد به بخش های خصوصی و ایجاد فرصت های جدید برای حمل و نقل وجود دارد. دولت منطقه ای کردستان به ویژه در دوران «آزارها و شکنجه های وحشیانه» صدام حسین نادیده گرفته می شد. اکنون پل ها و بزرگراه های جدید از شمال اربیل تا دهوک و مرز ترکیه امتداد یافته اند و از آینده ای شکوفاتر نوید می دهند، اما چنین آینده ای به تخصیص بودجه از سوی بغداد نیازمند است.

محدودیت های مالی پیش روی بخش حمل و نقل در منطقه کردستان با محدودیت های پیش روی نیروهای امنیتی منطقه مرتبط است. پیشمرگه منطقه را ایمن و با ثبات نگه می دارد و نقشی اساسی در اقتصادی ایفا می کند که برای شکوفایی به شدت به تجارت با ترکیه وابسته است. این شرایط به شدت پیچیده و ایجاد توازن در آن به شدت دشوار است.

یک فرمانده کرد که مسئولیت رسیدگی به منطقه مرزی بین کردستان عراق، ایران و ترکیه را بر عهده دارد، می گوید: «ما برای محافظت از خود به کمک جدی نیاز داریم و هر دقیقه در معرض تهدید هستیم. باید برای هر اتفاقی آماده باشیم. ما سعی داریم دوباره به مسیر اصلی برگردیم و روابط خود با دولت مرکزی را بهبود بخشیم. فکر می کنم نخست وزیر کنونی آخرین فرصت برای عراق است؛ اگر اکنون نتوانیم مشکلات را با کسانی که رهبری در عراق را بر عهده دارند حل کنیم، بعید است که دیگر چنین فرصتی به دست آوریم.»

اظهارات این فرمانده و سایر مقامات از دیگر وزارتخانه های دولت منطقه ای کردستان و یگان های پیشمرگه در خطوط مقدم نشان می دهد که نگرانی های فزاینده درباره آینده منطقه دو سال پس از ریشه دواندن داعش در موصل و اربیل و آسیب های ناشی از همه پرسی استقلال وجود دارد.

سیاست ایالات متحده این است که در عین پیشبرد کمپین اعمال فشار حداکثری، از هر گونه مواجهه مستقیم با ایران خودداری کند. اما تنش ها در سراسر خلیج فارس عراق را تحت تاثیر قرار داده چرا که گروه های شبه نظامی شیعه تحت حمایت ایران که برخی از اعضای آن به دلیل ارتباطشان با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی ایالات متحده تحریم شده اند، نیروهای آمریکایی را تهدید می کنند و خواستار خروج آنها از عراق هستند. این مساله سبب شده که نیروهای ایالات متحده در وضعیتی بلاتکلیف بمانند. آنها نگران تهدیدها هستند، اما در عین حال می خواهند که به ماموریت چند ساله خود علیه داعش ادامه دهند. این مساله همچنین بدان معناست که سیاست گذاران در ایالات متحده باید نگران اختلافات احتمالی با عراق باشند.

در رابطه با اقلیم کردستان، پیام اصلی این است که واشنگتن باید اربیل را به عنوان یک شریک اساسی برای ثبات منطقه ببیند. ایالات متحده درگیر اقداماتی پیچیده در حفظ تعادل و توازن در شرق سوریه در میانه جنگ با داعش، زیر نظر داشتن ایران و همکاری با ترکیه برای ایجاد یک منطقه امن است و این یعنی دولت منطقه ای کردستان می تواند نقشی مهمی ایفا کند. آنهایی که در اربیل هستند منتظرند تا ببینند واشنگتن چه زمانی به چنین بصیرتی می رسد.