سوریه جدید؛ بازگشت به آغوش کشورهای عربی با حمایت‌های عربستان و قطر
پس از سقوط دولت بشار اسد و آغاز دوره انتقالی در سوریه، روابط دیپلماتیک دمشق با تهران سرد شد و سوریه به سمت همکاری‌های گسترده با عربستان و قطر حرکت کرد. حمایت‌های این دو کشور عربی در حوزه‌های اقتصادی، انرژی و دیپلماتیک، بازسازی سوریه و بازگرداندن آن به محیط عربی را تسریع کرده است.
میدل ایست نیوز: در ۸ دسامبر سال گذشته؛ روزی که گروه‌های مسلح سوری با پیشروی توانستند کنترل دمشق، پایتخت سوریه را در دست بگیرند و موجب سقوط دولت بشار اسد و فرار وی به روسیه شوند، معادلات خاورمیانه دست خوش تغییرات آشکاری شد.
به گزارش میدل ایست نیوز، با روی کار آمدن احمد الشرع، رئیس کنونی دوره انتقالی سوریه، و حمله به سفارت ایران در دمشق، روابط دیپلماتیک نزدیک دمشق و تهران به یکباره قطع شد. هرچند با گذشت زمان، مقامات ایران نسبت به از سرگیری اظهارات امیدوارکننده‌ای داشتند اما تاکنون، این روابط به همان سردی خود باقی مانده است.
با کمرنگ شدن این روابط، برخی کشورها از جمله عربستان و قطر در راستای حمایت از سوریه جدید و با هدف بازگرداندن این کشور به محیط عربی خود، وارد عمل شدند.
این کشورها با انجام سفرهای دیپلماتیک دو جانبه و امضای قراردادهای اقتصادی مختلف توانستند از سوریه نوپا حمایت کنند.
روابط عربستان و سوریه
سوریه جدید برای بازسازی خود به حمایت اقتصادی زیادی نیاز داشته و دارد. در همین راستا قراردادهای تجاری، سرمایه گذاری و توسعه زیرساخت‌ها می‌توانست در این مورد نقش پررنگی را ایفا کند.
دولتمردان سوریه با انجام سفرهای متعدد به عربستان و انجام دیدار‌ها با مقامات این کشور، تمایل خود به حضور عربستان در سوریه را ابراز کردند.
در ۱۸ اوت سال جاری، محمد نضال الشعار، وزیر اقتصاد سوریه در سفر به ریاض، با ماجد القصبی، وزیر بازرگانی عربستان دیدار و درباره همکاری در زمینه‌های صنعت و تجارت و توسعه فرصت‌های اقتصادی موجود رایزنی کرد. در جریان این سفر دمشق و ریاض با هدف اعطای حمایت از سرمایه گذران و تشویق سرمایه گذاری متقابل توافقنامه‌ای را امضا کردند.
همچنین در ۱۱ سپتامبر عربستان و سوریه یادداشت تفاهمی را امضا کردند که به موجب آن ریاض در راستای حمایت از بخش انرژی سوریه و تقویت فعالسازی پالایشگاه‌های این کشور و توسعه اقتصاد آن، یک میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه نفت خام اعطا می‌کند. می‌توان گفت هدف از این موضوع، کاهش فشار بر بخش انرژی سوریه به ویژه پس از قطعی واردات از جانب ایران بوده است.
همچنین در ژوئیه گذشته اولین کنفرانس سرمایه گذاری میان عربستان و سوریه در دمشق راه‌اندازی و طی آن ۴۴ توافقنامه به ارزش ۶ میلیارد دلار امضا شد. در ادامه دولت سوریه اقدام به تشکیل یک کمیته مشترک با شرکت عربستانی آرامکو کرد تا شرکتی در سوریه با ساختار مشابه آن اما با اصلاحاتی متناسب با شرایط میادین نفتی سوریه احداث شود.
حمایت عربستان از سوریه در این بازه زمانی، محدود به حوزه سرمایه گذاری و انرژی نبوده است. دو کشور در زمینه‌های توسعه منابع درسی و تقویت همکاری در حوزه آموزش مجازی و زیرساخت‌های آموزش دیجیتال، تقویت همکاری‌های مالی و بانکی از جمله پشتیبانی فنی و نظارت بر حواله‌ها و تقویت همکاری گمرکی نیز رایزنی‌هایی انجام دادند.
در حوزه دیپلماتیک باید اشاره کرد که نخستین سفر احمد الشرع پس از به روی کار آمدن به عربستان بوده است. این نشان دهنده جایگاه عربستان برای حاکمان جدید سوریه و اهمیت این کشور در سطح کشورهای عربی است.
عربستان همچنین سعی کرد تا بتواند تحریم‌های بین‌المللی اعمال شده بر سوریه را لغو کند. در این راستا محمد بن سلمان، ولیعهد و نخست وزیر عربستان در دیدار سه جانبه‌ای که میان وی، دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا و الشرع در ریاض برگزار شد، از این مقام امریکایی خواست این اقدام بزرگ را انجام دهد.
روی آوردن سوریه به عربستان که در جهان عرب دارای وزنه سیاسی بزرگی است، یک تحول و تغییر راهبردی به شمار می‌آید و می‌تواند به تسریع بیرون آمدن این کشور از انزوا کمک کند و سوریه را به عرصه عربی و بین‌المللی خود بازگرداند.
روابط قطر و سوریه
قطر نیز مانند عربستان از حامیان اصلی دولت جدید سوریه به شمار می‌آید. دوحه همواره از مخالفان دولت پیشین این کشور بوده و از ابتدای روی کار آمدن الشرع، حمایت‌های خود در حوزه دیپلماتیک، امنیتی، اقتصادی، امدادی و انسانی را نشان داده است.
قطر پس از ترکیه، به طور رسمی پس از ۱۳ سال سفارت خود در دمشق را بازگشایی کرد و پرچم این کشور در منطقه ابورمانه دمشق برافراشته شد.
محمد الخلیفی، وزیر مشاور در وزارت خارجه قطر به عنوان اولین مقام رسمی این کشور در دمشق با الشرع دیدار و بر حمایت دوحه از سوریه تاکید کرد.
در آغازین روزهای ماه ژانویه، هواپیمایی قطر پرواز‌های خود به سوریه را از سرگرفت تا تعهد خود به حمایت از دمشق را بیشتر نشان دهد.
سفر مقامات دولتی قطر به تدریج به سطوح بالاتر ارتقا یافت. در ماه ژانویه محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر و وزیر خارجه قطر به دمشق سفر و با رئیس دوره انتقالی سوریه دیدار کرد.
پس از آن تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در اقدامی مهم به عنوان اولین رهبر یک کشور، به سوریه سفر و دیدار دوجانبه‌ای با احمد الشرع برگزار کرد.
قطر در حوزه اقتصادی نیز دست به اقداماتی زده است. این کشور به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز در جهان به کمک سوریه در این بخش آمد و برای تامین گاز این کشور با اردن توافقنامه‌ای را امضا کرد. بر اساس این توافقنامه تولید برق در سوریه به ۴۰۰ مگاوات در روز افزایش خواهد داشت و ظرفیت تولیدی در نیروگاه «دیر علی» در سوریه بیشتر خواهد شد.
قطر همچنین با حمایت مالی خود در پروژه مشترک تأمین گاز طبیعی سوریه از جمهوری آذربایجان با عبور از خاک ترکیه در بخش اقتصادی این کشور نقش آفرینی کرد. دوحه از این طریق توانست بار دیگر تعهد خود برای حمایت از روند بهبود و ثبات در سوریه را نشان دهد.
بازگشت سوریه به جهان عرب
همانگونه که ذکر شد، با کمرنگ شدن نقش ایران در سوریه و ورود عربستان و قطر، برای پر کردن خلأ حضور ایران، این کشور توانست خود را به آغوش کشورهای عربی بازگرداند.
بازگشت سوریه به دنیای عرب، نوعی بازتعریف هویتی و استراتژیک برای این کشور محسوب می‌شود و تغییرات چشمگیری را به همراه داشته است.
باید دید حمایت‌های عربستان و قطر و دیگر کشورها، در این روزهای پرتنش در خاورمیانه، محدود به سوریه خواهد بود یا شامل دیگر کشورها نیز خواهد شد.
