میدل ایست نیوز: علی رغم اینکه عراق در روزهای کنونی درگیر اوضاع داخلی خود است و نیز مشکلاتی که بر سر راه تشکیل دولت وجود دارد، ذهن مسئولان این کشور به روابط با کشورهای عربی و منطقه ای نیز مشغول است. سفر منطقه ای «برهم صالح» رئیس جمهور عراق تمایل شدید این کشور به اتخاذ یک موضع خاص در خاورمیانه را مشخص کرد که اگر مطلوب نباشد دست کم حاشیه امنیت را برای تحرکات سیاسی در عراق به همراه دارد.
به گزارش «العربی الجدید» انتخابات پارلمانی که در ماه مه گذشته برگزار شد موضع ملت عراق و اذهان عمومی این کشور در قبال صحنه سیاسی را تا حدودی تغییر داد اما در مقابل نشان داد که مکانیسم نظام سیاسی و توازن جناح های سیاسی موجود در آن تغییری نداشته و بعید است که در سایه نظام سهمیه ای شاهد اینگونه تغییرات باشیم، به ویژه که برخی از جناح ها و گروه های مسلح برای دستیابی به جایگاه های قدرت در رقابتند.
از این رو می توان گفت که سفرهای برهم صالح به کویت، امارات، اردن، ایران و عربستان برای اطمینان سازی و شناسایی اوضاع بود. سفرهای رئیس جمهور عراق از سویی دربردارنده پیام اطمینان برای کشورهای همسایه در خصوص سیاست های داخلی و منطقه ای عراق بود و از سوی دیگر بغداد از طریق آن تلاش کرد تا مواضع این کشورها را در قبال تحرکات سیاسی عراق در برهه زمانی اخیر دریابد. تحرکات سیاسی ای که انتخابات پارلمانی آن را به عرصه ظهور رسانده اما هنوز به طور کامل به پایان نرسیده است.
این تحلیل نشان می دهد کسی که به سفرهای منطقه ای اقدام کرد نخست وزیر نزدیک به ایران نبود، و مشغول بودن به حل و فصل پرونده های داخلی دلیل این موضوع نیست. بلکه رئیس جمهوری پای در این مسیر نهاد که شخصیتی توافقی است و از سوی جناح های خارجی مقبولیت دارد. وی از سوی تمام طرف ها به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران محترم شمرده می شود.
در این میان درگیری های منطقه ای نیز وجود دارد که در حال حاضر محور اصلی آن ایران است و نمی توان فرض کرد که سیاست عراق در گوشه ای دور از محیط منطقه ای خود به فعالیت ادامه دهد. از این رو مهم بود که عراق از آنچه ایرانی ها و کشورهای عربی برای عراق در نظر دارند مطلع شود و سطح مقبولیت یا عدم مقبولیت حوادث جاری در عراق برای آنان را بشناسد.
در زمان کنونی روابط با ایران یکی از چالش های اصلی است که عراق با آن مواجه است و نمی توان تصور کرد که عراق در مدت زمان کوتاهی از این پیوند ارگانیک با تهران رها شود. حضور ایران در عراق فراتر از مرزهای حمایتی یا مکانیسم های مهم و حیاتی است، زیرا سرمایه دارن و پروژه های اقتصادی و تجاری ایران در عراق فعال هستند و بیشتر آنها متعلق به بخش خصوصی، افراد یا شرکت ها است؛ حال خواه این فعالیت ها حقیقی، و یا برای پوشاندن حضور جناح های رسمی یا اطلاعاتی مانند سپاه پاسداران باشد.
کشورهای عربی باید لحظه کنونی را مغتنم بشمارند و یک جایگزین اقتصادی قدرتمند و یک دوست مشترک مورد اطمینان به عراق معرفی کنند. چراکه نفوذ ایران در این کشور پیچیده و دارای سطح های مختلف است. تحرکات عربی در قبال عراق باید به صورت موازی و مرحله به مرحله به پیش برود.
کشورهای عربی به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس توانایی مالی ای دارند که می توانند از آن برای جبران کاهش حمایت ایران از عراق بهره ببرند. مهم این است که کشورهای عربی در اقتصاد عراق به ویژه در بخش زیر ساخت مانند برق، آب و فاضلاب و تجارت مواد غذایی نفوذ کنند. همچنین در این میان بخش حائز اهمیت دیگری وجود دارد که کشورهای عربی از توانایی نسبی در آن برخوردارند و آن سرمایه گذاری در پروژه های خدمات عمومی به ویژه آموزش و بهداشت است. آنها می توانند در استان های عراق علی الخصوص استان های فقیر این کشور به ساخت مدرسه و بیمارستان بپردازند.
با توجه به این موضوع کشورهای عربی نباید اشتباهات ایران در حمایت از گروهی خاص، جدا از ملت و کشور را مرتکب شوند. کشورهای عربی نباید تمام تمرکز خود را به سنی ها و مناطق غربی و میانی عراق منعطف کنند که دارای اصل و ریشه عربی هستند، بلکه باید توجه نسبی خود را با در نظر گرفتن معیار نیازهای خاص و خدماتی به تمام مناطق عراق و به دور از انگیزه های فرقه ای و جمعیت شناسی معطوف کنند.
درست است که عراق از منظر ریشه ای، سیاسی و اجتماعی تغییری نداشته اما انتخابات پارلمانی فضایی را نشان داد که کشورهای عربی می توانند روی آن کار کنند. این فضا جامعه عراق است که در شرایطی قرار دارد که برای ایران مناسب نیست. این بدان معناست که فرصت تشویق و ترغیب عراقی ها برای ایجاد تغییر هرچند جزئی در روابط خارجی وجود دارد. به عبارت دیگر انتخابات پارلمانی کلافگی جامعه عراق را از وضعیتی که 15 سال به طول انجامید، نشان داد و نیز ثابت کرد که فرصتی برای اصلاحات هر چند آهسته و مرحله ای در اوضاع این کشور در محیط عربی و منطقه ای وجود دارد.
