ویروس کرونا سنت های عراق را تغییر داده است

نویسنده: عمر الجفال

میدل ایست نیوز: شیوع ویروس کرونا در عراق آداب و رسوم و سنت های مردم این کشور را که عادت داشتند از طریق ارتباط دست دادن و روبوسی محبت خود را نشان دهند، تغییر داده است. و این، جدای از ممنوعیت گردهمایی های اجتماعی در جشن گرفتن رویدادهای شاد و عزاداری است.

سلام و احوال پرسی بین عراقی ها سه بوسه روی گونه برای نشان دادن محبت یا دلتنگی را شامل می شود، اما ادامه این رفتار سنتی با توجه به شیوع بیماری همه گیر کرونا دیگر ممکن نیست. بسیاری از عراقی ها اکنون در پی نگرانی از انتقال ویروس کرونا حتی در برخورد با عزیزترین افراد خانواده هم فاصله گذاری اجتماعی را رعایت می کنند. مردان دیگر گونه های یکدیگر را نمی بوسند و زنان دیگر یکدیگر را در آغوش نمی کشند؛ ویروس کرونا حتی به طور موقت هم که باشد، سنتی قدیمی در عراق را در هم شکسته است.

مقامات عراقی از 13 مارس به دلیل مواجهه با شمار فزاینده موارد ابتلا به کرونا تدابیر سختگیرانه ای به اجرا گذاشتند و اجتماعات و بازدیدهای مذهبی، برگزاری مراسم تشییع جنازه و مجالس عروسی را ممنوع کردند؛ اما برخی از عراقی ها به این اقدامات پایبند نیستند.

جاسب لطیف، مدیر دفتر وزارت بهداشت در منطقه کرخ در بغداد، اخیرا گزارش داده یک فرد آلوده به ویروس کرونا حدود 80 نفر را به ضیافتی برای بازگشت خود از ایران دعوت کرده است. لطیف احتمال اینکه مقامات بتوانند  80 نفری که در این ضیافت حضور داشتند و افرادی که در تماس نزدیک با آنها بوده اند را ردگیری کنند، بسیار اندک دانسته است. او از مردم خواسته هنگام بازگشت از سفر خود را قرنطینه كنند.

مقامات عراقی تا اواخر فوریه برگزاری مراسم تشییع جنازه و مراسم عروسی را ممنوع نکرده بودند. با این حال، برخی از قبایل تصمیم گرفتند مانع از روبوسی و دست دادن رایج در عراق شوند و به کسانی که در این جشن ها حضور داشتند، دستور دادند که فاصله مطمئن را با دیگران رعایت کنند.

در فرهنگ عزاداری عراقی به ویژه در استان های مرکزی و جنوبی کشور، خانواده های فرد متوفی چادرهایی برپا می کردند و در آنجا افرادی که برای تسلیت گفتن می آمدند را می پذیرفتند. معمولا در این مراسم عزاداری قهوه عربی و دو وعده غذایی سرو می شود. ده ها نفر افرادی که در مراسم تشییع جنازه شرکت کرده بودند، از یک فنجان بدون اینکه شسته شود، می نوشیدند. اما قبایل که از نفوذ بالایی در اجتماع برخوردار هستند، این سنت را ممنوع کردند. از زمان شیوع کرونا تا پیش از ممنوعیت کامل برگزاری مراسم، فنجان های پلاستیکی یکبار مصرف استفاده می شده و برخی قبایل حتی از سرو قهوه خودداری می کردند.

در همین حال، برخی از عراقی ها برگزار نکردن مراسم تشییع جنازه برای عزیزان متوفی خود را شرم آور می دانند. حمزه یحیی که پدربزرگش در اواخر ماه مارس در بغداد درگذشت، می گوید: «این شرایط برای آن مرحوم و خانواده اش تحقیركننده است.» مقامات امنیتی در شعله در منطقه کرخ بغداد به خانواده یحیی اجازه ندادند چادرهای تسلیت را در گوشه خیابان برپا کنند. این خانواده در داخل خانه خود عزاداری کردند و در آنجا صندلی هایی با فاصله قرار دادند و درها را تمیز و استریل کردند. به عزاداران فقط بطری آب آشامیدنی داده شد. یحیی به المانیتور گفت: «غمگین انگیز بود. پدربزرگ من مرد سرشناسی بود، اما بسیاری از افراد به دلیل منع آمد و شد در مراسم خاکسپاری او شرکت نکردند. فقط همسایگان آمدند. اما سلامتی مردم خیلی مهم تر است. ما نمی خواستیم تشییع جنازه پدربزرگ من به یک کانون شیوع بیماری تبدیل شود. ما فقط در خدمت عزاداران بودیم و سعی کردیم همه چیز را ضدعفونی کنیم.»

تشییع جنازه یک مراسم محترمانه در راق است. چندین ضرب المثل عراقی هست که بر حرمت دفن مردگان تاکید می کند. عراقی ها اغلب یک مثل عربی را مبنی بر اینکه هیچ فردی متوفی نباید دفن نشده بماند، تکرار می کنند، اما به نظر می رسد که شیوع گسترده ویروس کرونا این آیین پر شور را تغییر یا حتی به آن خاتمه داده است. خانواده های افرادی که در اثر ابتلای به این بیماری جان خود را از دست دادند، درمانده شده اند و نمی دانند با اجساد عزیزانشان چه کنند. کارکنان کفن و دفن از ترس اینکه ویروس به آنها منتقل شود، از دریافت اجساد خودداری می کنند. جدای از این مساله، ساکنان خانه های مجاور گورستان نیز مانع از دفن قربانیان ویروس می شوند. وزارت بهداشت و آیت الله العظمی علی السیستانی مجبور به مداخله شدند تا خانواده های قربانیان کرونا بتوانند مکان و راهی برای دفن درگذشتگان بیابند.

درست همانند مراسم تشییع جنازه، جشن های عروسی در عراق نیز با حضور شمار زیادی از افراد و عمدتا در خیابان ها یا سالن های عروسی برگزار می شود. در بیشتر این میهمانی ها گروه های موسیقی با صدای بلند آهنگ های ریتمیک می نوازند، اما از اواخر فوریه به بعد صدای این نوع موسیقی به ندرت شنیده شده است. عمار الکعبی که در منطقه طالبیه در شرق بغداد زندگی می کند، 10 آوریل قرار بود جشن عروسی داشته باشد، اما به همه دوستان و آشنایانی كه از پیش دعوت كرده بود گفت كه عروسی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. او می گوید: «آرزو می کردم شرایط بهتر باشد تا بتوانم جشن عروسی خود را برگزار کنم، اما خطر بیماری ویروس کرونا جدی شده است. من نمی خواهم در فضای رعب و وحشت مراسم برگزار کنم.»

نیروهای امنیتی از 22 مارس تدابیر منع آمد و شد را با شدت بیشتری پیگیری می کنند. طبق این تدابیر، افراد و وسایل نقلیه ای که منع آمد و شد را نقض کنند، مصادره می شوند. اما همین نیروها در یک مورد به زوجی از استان دیوانیه که به رغم شرایط موجود می خواستند ازدواج کنند، کمک کردند. نیروهای امنیتی به این زوج اجازه دادند تا با ماشین تزئین شده خود در خیابان ها بگردند. کعبی که از برگزاری مراسم عروسی خودداری کرده، می گوید: «می خواهم همه حضور داشته باشند. جشن عروسی من پس از شیوع ویروس کرونا جشن بزرگی خواهد شد، چون ازدواج و رهایی از بیماری را همزمان جشن می گیریم.»

در جنوب عراق بسیاری از بزرگان و رهبران قبایل جلسات شورا را به حالت تعلیق درآورده اند. برخی دیگر هم که جلسات شورا را همچنان برگزار می کنند، برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا اقداماتی از جمله موظف کردن حضار به پوشیدن ماسک و خودداری از دست زدن و روبوسی انجام می دهند.

در حالی که شیوع بیماری همه گیر کرونا بسیاری از سنت ها و آئین های عراقی را تغییر داده است، اما به نظر می رسد بیشتر مردم آماده اند تا بلافاصله پس از رهایی از بیماری به سنت های قدیمی خود بازگردند. طبق آخرین آمارهای منتشر شده، شمار موارد ابتلا به ویروس کرونا در عراق 1600 نفر بوده که بیش از هزار نفر از آنها بهبود یافته و 83 نفر نیز جان خود را از دست داده اند.