راه حل دو کشوری به تعریف دونالد ترامپ

میدل ایست نیوز: جو سامرلند در یادداشتی در ایندیپندنت می نویسد: دونالد ترامپ وعده داده است در چهار ماه آينده یک طرح «منصفانه» براي صلح خاورمیانه ارائه مي ‌كند. رئيس‌ جمهوري آمريکا در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نيويورک در حالي كه براي اولين مرتبه علنا از راه‌ حل دو كشوري حمايت مي‌ كرد، گفت اميدوار است بتواند به مناقشه 70 ساله بين فلسطين و اسرائيل پايان دهد: «واقعا باور دارم که اتفاقي رخ خواهد داد. این رویای من بوده است كه بتوانم اين مساله را تا پيش از پايان دوره اول رياست جمهوري خود (در 2021) به نتيجه برسانم.» اما اين تعيين هدف توسط ترامپ تا چه اندازه واقع بينانه است؟ چطور مورد پذيرش قرار گرفته است و گزينه هاي موجود دقیقا چه هستند؟

واكنش ها به اظهارات ترامپ

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، در ديدار با ترامپ از او در پي «حمایت فوق العاده» اش تشکر کرد؛ اما در مصاحبه با روزنامه اسرائيلي «هاارتص» گفت: «مهم است که آنچه را برای ما غیرقابل قبول است، مشخص کنیم: اسرائیل از کنترل امنیتي در غرب اردن نخواهد گذشت. این اتفاق تا زماني كه من نخست وزیر هستم، رخ نخواهد داد و من فکر می کنم آمریکایی ها این مساله را درک می کنند.»

اگرچه به نظر مي رسيد نتانياهو آماده است تا حقوق فلسطيني ها را براي داشتن كشوري مجزا به رسميت بشناسد، اما همه سياستمداران اسرائيلي با او هم نظر نيستند. نفتالي بنت وزير آموزش و پرورش اسرائيل گفت: «رئیس جمهوري ایالات متحده یک دوست حقيقي اسرائیل است. با این حال، باید بر اين مساله تاكيد كنم كه هيچگاه كشور فلسطیني وجود نخواهد داشت. چنين اتفاقي براي اسرائیل يك فاجعه به شمار مي رود.»

ايالات متحده از دسامبر 2017 كه تصميم به انتقال سفارت خود از تل‌ آويو به بيت المقدس را گرفته، هيچ ارتباطي با دولت خودگردان فلسطين نداشته است. ترامپ با قطع 500 میلیون دلار کمک به فلسطینی ها كه به صورت كمك هزينه به آنروا پرداخت مي شد، شرايط را وخيم تر كرد چرا كه قطع اين كمك ها به مثابه تلاش براي ضعيف كردن اتحاد فلسطيني انگاشته شد و هشدار ناظران را درباره احتمال بروز خشونت هاي بيشتر در منطقه در پي داشت.

محمود عباس رئيس تشكيلات خودگردان فلسطين در مجمع عمومي سازمان ملل گفت: «اين دولت (ترامپ) از اجراي همه تعهدات پيشين آمريکا سر باز زده و راه حل دو کشوري را تضعيف کرده است.» رياض المالکی، وزير امور خارجه فلسطين، هم گفت که سخنان ترامپ در مجمع عمومی خیلی مبهم تر از آن بوده که بتواند پيشرفت معناداری در ایجاد «صلح حقیقی در منطقه» به دنبال داشته باشد.

اما شاید تند و تیزترین واکنش به اظهارات ترامپ، اظهارات یوسی بیلین، معمار توافق صلح اسلو در سال 1993 بود: «او چه می داند؟ مگر چه کاری در زندگی انجام داده است؟ این یک کمدی غم انگیز است. وقتی دیدم رهبر یک جهان آزاد می گوید “اگر دامادم نتواند مشکل اسرائیل-فلسطین را حل کند، هیچ کس دیگری نمی تواند”، نمی دانستم باید بخندم یا گریه کنم.» اشاره او به جرد کوشنر است و وظیفه سنگین ایجاد صلح در خاورمیانه که به او محول شده.

در توضیح محتوای راه حل دو کشوری برای مناقشه اسرائیل و فلسطین

راه حل دو کشوری برای مناقشات ارضی فلسطین و اسرائیل در سال 1947 و زمانی مطرح شد که سازمان ملل متحد پیشنهاد جداسازی یک کشور جدید از فلسطین از غرب رود اردن را مطرح کرد که مامن یهودی ها باشد و اعراب هم در بخش دیگر یا همان فلسطین بمانند. فلسطین این ایده را رد کرد، اما یهودی ها در 14 مه 1948 سرزمین های اشغالی را اسرائیل نامیدند که این مساله به آغاز جنگ عرب-اسرائیلی منجر شد که 700 هزار فلسطینی را به فرار از درگیری ها و پناه آوردن به اردن، لبنان، سوریه، کرانه باختری و نوار غزه وادار کرد که در عمده موارد هنوز هیچ یک از آنها حق شهروندی در هیچ یک از این کشورها را به دست نیاورده اند. تا روز ششم جنگ 1967، اردن کرانه باختری و مصر و غزه را تحت کنترل داشت، اما بعد نیروهای اسرائیل این سرزمین ها را غصب کردند.

ملی گرایان فلسطینی به رهبری یاسر عرفات و جناح راست اسرائیل به رهبری منهم بگین تشکیل یک فلسطین بزرگ تر و یک اسرائیل بزرگ تر را خواستار شدند تا اینکه عرفات در سال 1974 در جهت راه حل دو کشوری حرکت و در نهایت در سال 1993 در پی حصول توافقنامه اسلو، تشکیلات خودگردان فلسطین را در کرانه باختری و غزه ایجاد کرد.

عرفات همچنین فلسطینی ها که 5.3 میلیون نفر از آنها به عنوان پناهنجو در خارج از سرزمین های اشغالی به سر می بردند را ترغیب کرد تا روزی را که اسرائیل اعلام استقلال کرد، به عنوان روز فاجعه بشناسند و برای «فاجعه» از دست دادن سرزمین هایشان در یک پاکسازی قومی، عزاداری کنند. بسیاری از روستاهای فلسطینی هنوز خالی است، اما اسرائیل نمی گذارد پناهجویان فلسطینی به خانه هایشان بازگردند به این دلیل که حضور آنها ماهیت یهودی اسرائیل را به خطر می اندازد!

اگرچه ایهود باراک، آریل شارون، ایهود اولمرت و نتانیاهو، همه نخست وزیران اسرائیل، از وجود دو کشور فلسطین و اسرائیل در کنار یکدیگر حمایت کرده اند، اما توافق بر سر چنین مساله ای به شدت دشوار خواهد بود. هر گونه تقسیم اراضی به دلایل مذهبی و سیاسی متعدد، مناقشات بسیاری را همراه خواهد داشت. نتانیاهو همچنین بر این مساله تاکید دارد که کشور جدید فلسطینی بایستی غیرنظامی شود و اسرائیل را به عنوان سرزمین کیش یهود به رسمیت بشناسد.

دیگر راه حل های پیشنهادی

راه حل یک کشوری به معنای ادغام اسرائیل، کرانه باختری و نوار غزه در یک کشور است. اما حضور مسلمانان عرب و یهودی ها در کنار یکدیگر به معنای پایان اسرائیل به عنوان یک کشور یهودی خواهد بود و اسرائیل به شدت با چنین مساله ای مخالفت می کند.

یک گزینه دیگر این است که اسرائیل و کرانه باختری یک پارچه شوند و به صورت یک کشور واحد بمانند. این امر مستلزم این است که فلسطینی هایی که در حال حاضر ساکن کرانه باختری هستند، سرزمین خود را ترک کنند یا برای حفظ ماهیت یکپارچه یهودی اسرائیل از حق رای خود بگذرند که این مساله از نظر تقریبا همه ناظران غیرقابل قبول است و نقض حقوق بنیادین بشر محسوب می شود.

در گذشته یک راه حل سه کشوری نیز مورد بحث قرار گرفته است: یک اتحاد اقتصادی میان اسرائیل، اردن و فلسطین (کرانه باختری و غزه) که با کشورهای بنلوکس در اروپا مرتبط هستند.

آنچه که ترامپ قصد دارد در آینده انجام دهد، همچنان نامعلوم است، اما برای وجود هرگونه امید واقع گرایانه ای به موفقیت در جایی که همه شکست خورده اند، رئیس جمهوری آمریکا بایستی ابتدا ارتباط خود را با فلسطینی ها ترمیم کند.