میدل ایست نیوز: ترامپ مبانی سیاست خارجی آمریکا را دگرگون ساخت و موجب بروز مشکلاتی شد که مهم ترین آنها: 1- تحریک علیه قطر 2- اختلاف اقتصادی با آمریکا 3- شکر آب شدن روابط با ترکیه به دلیل بحران کشیش آمریکایی است.
دولت آمریکا در خصوص موضوع کمک 15 میلیارد دلاری قطر به اقتصاد ترکیه به نقل از بولتن گفت: بحران لیره ترکیه امکان دارد با این اقدام حل شود.
هافینگتن پست گزارش داده که برخی به هیجان زائد الوصف ترامپ در میتینگ های انتخاباتی با این دید نگاه می کردند که همه چیز به دست رای دهندگان است و ترامپ گزینه مطلوب مردم که نتیجه ماراتون انتخابات ریاست جمهوری و جانشین بارک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا را مشخص می کنند، نخواهد بود.
اما اتفاقی که بسیاری از آن هراس داشتند، پیشی گرفتن کاندیدای حزب جمهوری خواه دونالد ترامپ بر رقیب خود از حزب دموکرات یعنی هیلاری ترامپ در 9 نوامبر با کسب 309 رای بود.
با ورود ترامپ به کاخ سفید، سیاست آمریکا دستخوس تغییر شد؛ بروز تنش با هم پیمانان آمریکا، چند دستگی های داخلی، و جنگ تجاری که پیشتر واشنگتن حتی در دوران ریاست جمهوری سرسخت ترین رؤسای خود نیز در آن ورود نکرده بود، از جمله تحولات در عرصه سیاست خارجی آمریکا در دوره ترامپ است.
در این گزارش، تلاش خواهیم کرد به بررسی تنش هایی بپردازیم که حاصل سیاست های داخلی و خارجی آمریکاست.
نخست: رویارویی با هم پیمانان
واشنگتن از زمان پایان جنگ جهانی دوم، پیمان های خارجی خود را شکل داد و از آن زمان تلاش کرد این هم پیمانی ها را به شکل مستحکم نگه دارد تا دچار لرزش و فروپاشی نشوند، اما رئیس جمهور کنونی آمریکا ظاهرا بر این باور است که در مبانی سیاست خارجی آمریکا باید تجدید نظر شود و خود مسئولیت این کار را به عهده گرفت و موجب بروز مشکلاتی شد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-تحریک علیه قطر
به محض خاتمه یافتن نشست سران کشورهای اسلامی و آمریکا، که همه دنیا منتظر بود تا ببیند ترامپ از این نشست چه منافع اقتصادی به نفع آمریکا درو خواهد کرد، همگان شاهد این حقیقت بودند که ترامپ از این نشست پیامی را برای دیگران فرستاد که مفاد این پیام این بود؛ “یا با ما یا علیه ما” این همان شعاری بود که جورج بوش پسر در پی حملات 11 سپتامبر سر داده بود. در پی این شعار ترامپ ناگهان سران سه کشور خلیج فارس – عربستان، بحرین و امارات – به صورت غافلگیرانه تصمیم گرفتند رابطه خود را با قطر قطع کرده و این کشور را از زمین، هوا و دریا تحت محاصره بگیرند.
کوشنر که فردی موثر در دولت کنونی آمریکا است، پیشتر هنگامی که به دلیل مادی ازدواجش با ایوانکا ترامپ به مشکل برخورده بود از قطر تقاضای کمک مالی کرد که مورد موافقت مقامات این کشور قرار نگرفت، از همین رو کوشنر فرصت را مغتنم شمرد و تمایل واقعی خود را در افزایش تنش و در نهایت تغییر نظام حاکم بر این کشور ثروتمند خلیج نشان داد.
در این میان ترامپ نیز از معرکه دور نبود چرا که وی مردی نیست که منتظر تحلیل کارشناسان بماند و با حساب کاربری خود در توییت شروع به تحریک علیه قطر پس از نشست مذکور با سران کشورهای اسلامی کرد.
در پی این توییت ها روشن شد که ترامپ مواضع ضمنی در افزایش تنش با قطر دارد. اما این موضوع در میان مقامات تاثیرگذار کاخ سفید یعنی جیمز ماتیس، وزیر دفاع و رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه وقت آمریکا بُعد متفاوتی داشت.
قطر این دولت کوچک واقع در خلیح فارس روابط غیر قابل انکاری با آمریکا دارد، پایگاه “العدید” که مسئولیت نظارت بر 80 درصد جنگ واشنگتن علیه داعش و والقاعده در خاورمیانه را برعهده داشت، در این کشور قرار دارد، همچنین دو کشور توافقنامه های نظامی و امنیتی مهمی به امضا رسانده اند که حتی با توییت رئیس جمهور آمریکا، طومار آن پیچیده نمی شود.
پس از این مواضع ضد و نقیض در درون دولت آمریکا، مشخص شد که در پشت پرده این داستان افراد دیگری هم هستند که به نقش آفرینی می پردارند، در پی این تضارب افکار رئیس جمهوری آمریکا دچار شد تا از حمایت صریح خود از اقدامات امارات و عربستان دست بردارد و از زاویه دیگری به این بحران نگاه کند.
در این بین قطر از تصمیمات رئیس جمهوری آمریکا حتی از سخنان وی مبنی بر اینکه از همه طرف های درگیر حمایت خواهد کرد تا راه حلی برای این بحران بیابند، احساس نگرانی می کند.
اقدامات ترامپ در خصوص بحران خلیج فارس، وقت زیادی را از مشاوران وی گرفت تا موضع بی طرفی آمریکا را در قبال طرف های درگیر این بحران ثابت کنند. اما بی شک موضع رئیس جمهوری آمریکا سبب ایجاد تنش و شکاف در روابط میان این دو کشور هم پیمان شد.
2-اختلافات با کانادا
ترامپ کاملا ناگهانی در نشست سران هفت کشور صنعتی جهان که در تابستان 2018 به میزبانی اتاوا برگزار شد، وارد اختلاف اقتصادی آشکاری با جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا شد.
این اختلاف درست یک روز پس از آن که ترامپ ترودو را “بسیار فریبکار و ضعیف” خواند، با درگیری لفظی مشاوران سرشناس کاخ سفید تداوم پیدا کرد. و در نتیجه این اختلافات ترامپ از حضور در مرحله قرائت بیانیه پایانی این نشست به میزبانی کانادا خودداری کرد.
کانادا حدود 75 درصد از صادرات خود را به آمریکا انجام می دهد به همین دلیل این کشور در صورت بروز جنگ اقتصادی با آمریکا، دچار خطرات غیرقابل انکاری می شود.
بسیاری بر این اعتقادند که اختلاف میان کانادا و آمریکا وارد فاز جدیدی شده که می توان به آن اسم جنگ نیابتی گذاشت که نمونه آن تحولات اخیر در روابط میان کانادا و عربستان است که پس از توییت وزیر امور خارجه کانادا که از عربستان خواسته بود به حقوق بشر احترام بگذارد، ریاض تصمیم گرفت روابط خود را با اتاوا قطع و سفیر خود را از این کشور فراخواند
3-ترکیه و بحران کشیش
پس از کودتای نافرجام در ترکیه که در تابستان 2016 به وقوع پیوست، روابط دو کشور با احتیاط و دقت پیش می رفت. چرا که ترکیه دچار این شک شده بود که آمریکا در این کودتا دست دارد بویژه که متهم اول این کودتا فتح الله گولن در ایالت پنسیلوانیای آمریکا ساکن است. اما روابط دو کشور بعد از ورود ترامپ به کاخ سفید رو به وخامت گرایید.
آمریکا نیروهای دمکرات کرد سوریه واقع در مناطق مورد منازعه این کشور را به عنوان نیروهای هم پیمان خود در نابودسازی داعش در شمال سوریه می دانست، اما در مقابل آنکارا این گزینه را به عنوان تهدیدی علیه خود قلمداد می کرد زیرا ترکیه ای ها اعتمادی به کردها ندارند و به هیچ عنوان این اجازه را به آنها نخواهند داد تا در جنوب ترکیه برای خود دولت تشکیل دهند.
این یکی از پروندهای اختلافی عمیق میان ترکیه و آمریکا است سپس فاکتور دیگری بر آن افزوده شد که بحران آندرو برانسون، کشیش آمریکایی است که ترکیه او را به جاسوسی و تروریسم متهم می کند.
مساله بازداشت این کشیش یکی از بحران هایی است که روابط دو کشور را تیره و دار ساخته و ترکیه را به سمت تداوم تنش با ترامپ و تصمیماتش سوق داد؛ بارزترین این اقدامات اعمال تعرفه های گمرگی بر صادرات آلومینیوم و فولاد ترکیه به آمریکاست که به سقوط سریع ارزش لیر ترکیه انجامید و نوعی از حس دشمنی را میان ترک ها فارغ از هر گرایشی در برابر ترامپ و تصمیماتش ایجاد کرد.
تركيه كه روزی به عنوان نوك پیکان ناتو ضد روسیا مطرح بود هم اکنون به دلیل تصمیمات رئیس جمهوری آمریکا در مقایسه با واشنگتن و کشورهای اروپایی رابطه نزدیکتری با روسیه برقرار کرده است. و این گرایش را نزد آنکارا ایجاد کرده روابط سیاسی و اقتصادی خود را با روسیه گسترش دهد همچنین در اندیشه برقراری همکاری مشترک با این کشور است که بهترین گواه آن، اعلام مسکو مبنی بر نزدیک بودن فروش سامانه دفاع موشکی اس 400 به ترکیه است.
