عراق… اصلاحات داخلی، هم‌افزایی منطقه‌ای

میدل ایست نیوز: «برهم صالح»، رئیس جمهور عراق، در مقاله ای در روزنامه «الحیات» به فرصت ها و چالش های پیش روی عراق پرداخت و دیدگاه های سران جدید این کشور برای کاستن از مشکلات عراق و منطقه برای رسیدن به صلحی پایدار را تشریح کرد.

برهم صالح در این مقاله نوشته که مرحله تازه در عراق می‌تواند به نقطۀ عطفی در تاریخ عراق تبدیل شود. با اینکه روند سیاسی جدید عراق از سال 2003 دستاوردهایی به‌خصوص در پایه نهادن دموکراسی در کشور داشته، اما مردم عراق با تهدیدها و مشکلات بزرگی رویارو شدند که اکثر آنها برآمده از اختلال ساختاری در نظام حکومت و نزاع‌های داخلی‌ای بود که فساد و کشمکش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز آن را تقویت می‌کرد و باعث می‌شد عراق در چرخه‌ای از بحران‌ها درگیر شود.

شاید مرحله کنونی آغاز واقعی خروج عراق از چرخه بحران‌ها باشد و این کمک کند که همه منطقه بتواند بحران‌هایش را پشت سر گذارد. برای مردم عراق، آشکار شده که با عبور از این مرحله چه در پیش دارند. این هم به شایستگی‌های داخلی عراق مربوط می‌شود و هم به شایستگی‌های عراق در سطح خارجی و در تبادل با برادران و همسایگان عراق و همه کشورهای جهان. سران جدید عراق هم در مجلس و هم در سلطه اجرایی برداشتی روشن از این شایستگی‌ها دارند.

در آنچه به داخل عراق مربوط می‌شود، نقشه راه با اصلاحات واقعی آغاز می‌شود. اصلاحاتی که باعث ترمیم رابطه شهروند با دولت شود. این اصلاحات با تأمین خدمات و ایجاد فرصت‌های شغلی و تقویت زیرساخت‌های حقوقی برای مبارزه قاطع و بی‌امان با فساد و نیز تلاش برای تصویب قوانینی که سلامت انتخابات را تضمین و اعتماد شهروندان عراق به سازوکارهای دموکراتیک را تقویت کنند عملی می‌شود. همچنین باید گفت‌وگویی ملی در سطح داخلی برای برطرف کردن اختلالات ساختاری نظام حکومت و رفع مشکلات انباشته‌شده میان دولت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان آغاز شود.

امروز شمار ساکنان عراق به 38 میلیون تن رسیده است و میانگین افزایش جمعیت سالانه یک میلیون تن برآورد می‌شود. این افزایش جمعیت در حالی است که وضعیت خدمات بسیار آشفته و نابه‌سامان و نسبت بیکاری بالاست، وضعیتی که بدون اصلاحات اقتصادی فراگیر و ریشه‌ای وخیم‌تر هم خواهد شد.

اما دربرابر، عراق امکانات اقتصادی قدرتمندی دارد که با پیش گرفتن سیاست اقتصادی حساب‌شده می‌تواند از آنها استفاده کند و اقتصاد رانتی پرافت‌وخیز و ناتوان از تأمین نیازهای ملت را به اقتصادی توسعه‌یافته و تولیدی تبدیل کند.

تحقق امنیت و مسالمت اجتماعی در کشور با نوسازی زیرساخت‌های اقتصادی و تشویق سرمایه‌گذاری و تأمین فرصت‌های شغلی و حمایت از تولیدات داخلی و تقویت تولیدات کشاورزی و حمایت از پروژه‌های بزرگ عمرانی درکنار حمایت از پروژه‌های کوچک و متوسط اقتصادی پیوندی تنگاتنگ دارد.

دولت عراق با همکاری کشورهای منطقه و جهان توانست «داعش» را شکست دهد. این پیروزی نتیجه یکپارچگی ملت عراق و کنار گذاشتن اختلافات و ایستادن ملت در دفاع از شهرها و سرنوشت و وابستگی ملی‌اش است. عراق در جنگ با تروریسم هزینه‌های گزاف پرداخت. ضمن تقدیر و تشکر از همه طرف‌های منطقه‌ای و جهانی که در این جنگ سرنوشت‌ساز در کنار عراق ایستادند و هنوز هم ایستاده‌اند، باید تأکید کرد که لازمه ریشه‌کن کردن تروریسم همکاری منطقه‌ای و جهانی بیشتر است چون این موضوع به امنیت و صلح جهانی مربوط می‌شود. کمک به ثبات در عراق مایه تقویت عزمی قاطع برای تحقق ثبات در منطقه خاورمیانه است. تا وقتی که عراق به ثبات نرسد و نقش طبیعی خود را در منطقه بازنیابد، نابودی تروریسم ممکن نخواهد بود.

ادامه جنگ با تروریسم در عرصه فکری و نابودی منابع مالی آن، آغاز روند بازسازی شهرهای آسیب‌دیده و رسیدگی به قربانیان تروریسم و گسترش اندیشه تسامح و تقویت گفت‌وگوی اجتماعی و ایجاد فضای آرامش سیاسی به منظور اصلاح وضعیت داخلی کشور را در کنار حفظ امنیت و حمایت از دستگاه‌های امنیتی عراق و افزایش توان دفاعی و انسانی آن طلب می‌کند.

بی تردید این جنگ برای مردم عراق نمونه روشن دفاع از حاکمیت ارضی و وحدت ملی بود و همچنین نتایج مثبت همکاری منطقه‌ای و جهانی دربرابر تهدیدهای مشترک را نشان داد.

از مسئولیت‌های پیش روی عراق گسترش سطح همکاری و تفاهم میان کشورهای منطقه و اقداماتی جدی برای محدود کردن عملی تروریسم و جلوگیری از نقل و انتقال آسان تروریست‌ها در مناطق و همچنین بستن راه‌های کسب درآمد تروریست‌ها و جلوگیری از تجمع آنها در مناطق گوناگون است. از این راه می‌توان منطقه‌ای داشت که از تروریسم و عوامل پیدایش آن پاک شده است. امیدواریم در این راه برادران و دوستانمان به ما کمک کنند که این در عین حال کمک به خودشان هم هست. همه باید در کنار هم برای صلح در کشورهایمان و امنیت ملت‌هایمان بکوشیم.

چالش‌های بزرگی در پیش داریم. از اصلی‌ترین آنها مسئله آب است که تهدیدی جدی برای زندگی و محیط زیست شده و پیامدهای بسیار منفی در عرصه‌های گوناگون خواهد داشت. باید با جدیت برای حل مشکل آب در منطقه تلاش کنیم. موضوع دیگر کنترل مرزها و تنظیم بازرگانی و گردشگری مذهبی و فرهنگی است. همه اینها طلب می‌کند که عراق با همسایگانش برای رسیدن به توافقاتی تلاش کند که به سود همگان باشد و فضای اعتماد و آرامش را در منطقه جا بیندازد.

منافع ملی ما ایجاب می‌کند که به اصول حسن هم‌جواری و احترام به استقلال کشورها و خودداری از دخالت در امور داخلی آنان پایبند باشیم و نقش محوری عراق در ساخت منظومه امنیتی منطقه‌ای براساس احترام متقابل به استقلال و حاکمیت ارضی و حقوق ملت‌های منطقه را تثبیت کنیم. همکاری و هم‌افزایی اقتصادی و فرهنگی و امنیتی و توسعه‌ای کلیدهای اصلی خیزش توسعه‌ای سرتاسر خاورمیانه است، و راه آن نشاندن زبان تفاهم به جای اختلاف و همکاری به جای ستیز و تعامل در سایه اشتراکات به جای ایستادن بر سر اختلافات است.

عراق در پی آن است که بهترین روابط ممکن را با کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس داشته باشد و با برادرانش در تثبیت قواعد حسن هم‌جواری و هم‌افزایی اقتصادی و اشتراکات فرهنگی همکاری کند. ضمن اینکه عراق روابط استواری با جمهوری اسلامی ایران دارد و می‌کوشیم آن را گسترش دهیم و بنیان‌های آن را تقویت کنیم تا از آن الگویی برای همکاری درراستای توسعه و ثبات منطقه بسازیم. روابط گسترده عراق با ترکیه نیز عرصه‌های فراوانی برای گسترش بیشتر دارد و این مایه تقویت فرصت‌های صلح و ثباتی است که منطقه و ملت‌های منطقه شایستگی آن را دارند.

این صلح و آرامشی فراتر از وعده‌ها خواهد بود اگر ثبات امنیتی کامل در عراق دموکراتیک فدرال به دست آید و در سوریه تفاهم ملی صادقانه میان برادران سوریه‌ای برقرار شود و صلح و امنیت را برای ملت سوریه تأمین کند و در یمن باعث پایان دادن به رنج و محرومیت ملت یمن شود و عوامل صلح را تثبیت و حقوق همه شهروندان آن را تضمین کند.

صلح صرفاً یک خواب و خیال نخواهد اگر همه با هم و از راه همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی موفق شویم و بتوانیم فضای لازم برای گفت‌وگوی سازنده را فراهم کنیم. گفت‌وگویی که آتش زیر خاکستر اختلافات را خاموش کند. ما در عراق می‌کوشیم که نقش عراق در این مسیر سازنده و رو به افزایش باشد و هرجا از ما خواسته شد نقشی مثبت ایفا کنیم. ما ایمان داریم که با صلح و همکاری می‌توانیم دستاوردهایی بسیار بزرگ‌تر از اختلاف برای ملت‌های خود داشته باشیم.