زمان پایان جنگ یمن فرا رسیده است

میدل ایست نیوز: «مصطفی السعید»، نویسنده و تحلیلگر سیاسی مصری در یادداشتی برای روزنامه الاهرام مصر به بررسی بحران یمن و راهکارهای پیش روی آن پرداخته است.

او می نویسد: نشانه های پایان جنگ یمن در چشم انداز سیاسی این کشور هویدا شده است؛ جنگی که آتش آن پس از چهار سال و به بن بست رسیدن دو دُور مذاکرات در ژنف و کویت، هنوز هم زبانه می کشد. اما چه چیز جدیدی در مذاکرات «استکلهم» وجود دارد که ما را به خاتمه یافتن بزرگترین تراژدی تاریخ نوین انسانی، خوشبین می سازد؟

نخست: طرف های درگیر در این جنگ، توان خود را از دست رفته می بینند و به این درجه از اطمینان رسیده اند که راه حل نظامی برای این جنگ کارساز و تعیین کننده نیست و همه طرف های درگیر از خسارت های مادی و تلفات انسانی این جنگ به ستوه آمده اند. تقریبا سه سال است که طرف های متخاصم در موضع جغرافیاتی ثابتی مستقر هستند و پیشروی هر یک از طرف های درگیر با عقب نشینی همان طرف در جبهه ای دیگر همراه است. واپسین نمونه آن، نبرد الحدیده است که نیروهای ائتلاف با بسیج نیروی عظیمی در پی تسلط بر این شهر یمنی است؛ زیرا سیطره بر الحدیده می تواند تاثیر چشمگیری در موازنه قدرت و به دنبال آن در نتایج مذاکرات، برجای نهد اما تاکنون نیروهای ائتلاف به رهبری عربستان موفق نشده اند که بر این بندر مسلط شوند، راه ساحلی یکی از مهم ترین گذرگاه های امدادرسانی است که در چندین موضع این امدادرسانی توسط طرف مقابل قطع شده است، این امر نیروهای پیش روی کننده را دستپاچه کرده است و نیروهای ائتلاف عربی چاره ای جز ایجاد خرابی گسترده با استفاده از بمباران شهر و بندر الحدیده و یا متوقف ساختن پیش روی نداشتند، که این نیروها راه حل دوم را برگزیدند و در ورودی جنوب شهر توقف کردند.

دوم: تلفات انسانی به ویژه پس از گسترش وبا و دیگر بیماری های ناشی از آلودگی آب، کمبود غذا و ویرانی تاسیسات درمانی و بهداشتی رو به افزایش نهاد، و به ویژه پس از انتشار خبرهایی مبنی بر وخامت اوضاع انسانی و افزایش کشته شدگان کودک و زن، نگرانی های جهانی در رابطه با توقف جنگ افزایش یافت.

سوم: نشانه های تغییر موضع ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا در قبال جنگ یمن، قابل رویت است، به طوری که کنگره امریکا پیش نویسی طرح را بررسی خواهد کرد که بر اساس آن، دولت امریکا باید برای متوقف ساختن جنگ یمن تلاش کند و همچنین باید از حمایت لوجستیک نیروهای ائتلاف عربی و حتی صادرات سلاح به این کشورها دست بردارد تا این چنین جنگ یمن به موضوعی برای درگیری داخلی میان دولت ترامپ و مخالفانش تبدیل خواهد شد به ویژه پس از آنکه از اول ژانویه حزب جمهوری، ریاست مجلس نمایندگان امریکا را از حزب دمکرات تحویل خواهد گرفت.

در سایه اختلاف و چنددستگی طرفداران ترامپ در حزب جمهوری، وی در وضعیت دشواری قرار خواهد گرفت چرا که با تصویب قوانین الزام آور توسط دو سوم نمایندگان مجلس، دیگر ترامپ نمی تواند برای متوقف ساختن این قوانین از وتو استفاده کند و در چنین شرایطی دشوار است که جنگ تداوم داشته باشد یا اینکه اهداف مدنظر تحقق یابد.

از همین رو، نیروهای ائتلاف عربی انعطاف بیشتری در مواضع خود نشان می دهند و مانع انتقال افراد زخمی نیروهای حوثی به بیمارستان های کشور عمان نمی شوند اما این نیروها در راستای کاهش خواسته و مطالبات حوثی ها و متحدانش به تلاش خود ادامه می دهند.

به هین خاطر است که هیئت اعزام شده به مذاکرات توسط «عبد ربه منصور هادی» اصرار دارد که فرودگاه الحدیده را تحویل بگیرد. علیرغم اینکه تحقق این خواسته دشوار است اما نشان از عدم آمادگی برای چشم پوشی از خواسته های دولت عبدربه هادی است که مورد حمایت ائتلاف عربی است. این دولت همچنین مُصر به اجرایی شدن قطعنامه شماره 2216 سازمان ملل و راهکار ارائه شده توسط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است.

با وجود اختلاف نظر عمیق در مواضع دو طرف در خصوص راه حل بحران یمن، نشانه های مثبتی برای امکان رسیدن به توافق نهایی وجود دارد که از جمله آنها می توان به توافق برای تبادل اسرا، پرداخت حقوق کارمندان دولت به ویژه معلمان و اولویت دادن به پرونده انسانی در راستای تضمین رسیدن دارو و غذا به همه ساکنین الحدیده اشاره کرد. این اقدامات می تواند فضای گفت وگوها را بهبود ببخشد و بستری برای توقف درگیری های نظامی و بازگشایی فرودگاه صنعا برای فعالیت های بشردوستانه فراهم کند و همچنین بندر الحدیده می تواند تحت نظر سازمان ملل فعالیت کند تا این چنین تضمینی برای عدم ورود اسلحه برای گروه حوثی و متحدانش از طریق این بندر باشد.

تا اینجا به نظر می رسد که این اقدامات نویدبخش رسیدن به راهکاری برای حل و فصل بحران یمن است، اما دشواری کار اینجاست که احتمال دارد حوثی ها نخواهند اسلحه خود را به دولت منصور هادی تحویل دهند، همچنین «مارتین گریفیث»، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن نیز پیشنهادهایی در خصوص نقشه راهی دارد که با توافق اولیه بر سر تشکیل دولت وحدت ملی آغاز می شود که بازسازی ساختارهای دولت را برعهده می گیرد و مسئولیت جمع آوری سلاح گروه های مختلف هم، از جمله وظایف این دولت خواهد بود و این نهاد در مقام دولت مشروع و قانونی یمن، به تنهایی وظیفه مدیریت امور مربوط به دولت را عهده دار خواهد شد.

مساله جمع آوری سلاح در یمن موضوعی بسیار پیچیده و دشوار است؛ چرا که کودکان، جوانان و افراد بزرگسال در یمن، دست کم اسلحه های اتوماتیک به دوش دارند، به طوری که نیروهای ائتلاف عربی نتوانستند اسلحه موجود در منطقه جنوب یمن را که از حضور آنها استقبال می کرد، جمع آوری کنند، اینک وضعیت در مناطق شمالی در بلندی ها یمن که در طول تاریخ همواره مخالف حضور نیروهای بیگانه بوده است، چگونه خواهد بود؟

از همین رو، باید راهکاری ارائه شود که قابلیت اجرایی داشته باشد و هر طرف تنها به خواسته های خود اصرار نورزد و به توافقی رضایت دهند که هیچ بازنده ای نداشته باشد، این چنین ملت یمن می تواند صلح و آرامش از دست رفته خود را بازیابد و با همزیستی مسالمت آمیز و برقراری روابط حسنه با کشورهای منطقه، جلوی مداخلات خارجی در امور داخلی خود را بگیرد.