نشست شورای همکاری؛ بربادرفتن امید حل اختلافات
نشست شورای همکاری خلیج می توانست فرصتی برای کاهش اختلافات میان کشورهای عضو باشد، اما با پایان این نشست آشکار شد که همه این فرصت را از دست داده اند.
میدل ایست نیوز: «جارد مالسین» روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در روزنامه «وال استریت ژورنال» و کارشناس سابق مسائل خاورمیانه در مجله «تایم» در مقاله‌ای وضعیت روابط کشورهای حاشیه خلیج و فرصت از دست رفته برای بهبود آن را بررسی کرد.
در این مقاله که در روزنامه «وال استریت ژورنال» منتشر شده، آمده که هم‌زمان با نشست سران کشورهای حاشیه خلیج در ریاض، عربستان سعودی و هم‌پیمانانش خود را برای مرحله تازه‌ای از رویارویی با رقیب سرسختشان قطر را آماده می‌کنند.
این نشست با پیشرفت چندانی در کاهش اختلافات این کشورها همراه نبود. عربستان و هم‌پیمانانش هیچ نشانه‌ای از عقب‌نشینی از تصمیم خود برای محاصرۀ قطر که از 2017 آغاز شد نشان نمی‌دهند. تصمیمی که باعث شکاف میان هم‌پیمانان منطقه‌ای امریکا و پیچیده‌تر شدن بحران در یمن و لیبی و دیگر مناطق بحران‌خیز منطقه شد.
«انتونی زینی»، ژنرال بازنشسته امریکایی که پیش‌تر فرمانده نیروهای امریکایی در خاورمیانه بود و مأموریت وساطت برای حل بحران قطر را بر عهده دارد، گفت: «تلاش می‌کنیم فشار بیاوریم و به آنها بگوییم که ما برای کمک به اینجا آمده‌ایم».
مقامات این کشورها بر ضرورت همکاری میان کشورهای خلیج تأکید کردند. اظهاراتی که شبیه واکنش به احتمال خروج قطر از شورای همکاری است. نگرانیها از فروپاشی این شورا از ژوئن 2017 آغاز شد که عربستان سعودی و امارات و بحرین در کنار چند کشور افریقایی تحریم‌های گسترده‌ای را بر قطر اعمال کردند. با خروج قطر از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) این نگرانیها شدت گرفت.
با این همه به نظر نمی‌آید که کسی گام‌های روشنی برای رسیدن به راه حل بحران قطر برداشته باشد. قطر در اقدامی که به لحاظ دیپلماتیک معنادار است در پاسخ به دعوت پادشاه عربستان، وزیر مشاور در امور خارجی خود را به این نشست فرستاد. «عادل الجبیر»، وزیر امور خارجه عربستان، گفت: «سیاست‌های قطر در راستای حمایت از افراط‌گرایی و تروریسم است. این موضوع تعارف ندارد».
در اکتبر گذشته تنش‌های منطقه‌ای به سبب قتل «جمال خاشقجی» به دست کارگزاران دستگاه امنیتی عربستان در کنسولگری این کشور در استانبول شدت گرفت. این اقدام موجی از خشم علیه حاکم عملی عربستان، یعنی «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان، را در پی داشت و باعث شد که دربار عربستان در پی بهبود تصویر خود برای افکار جهانی برآید.
در اوج بحث‌ها درباره قتل خاشقجی، ولیعهد عربستان در اظهاراتی از اقتصاد قطر تعریف کرد و عربستان سعودی این اظهارات را اقدامی درراستای یکپارچگی کشورهای خلیج عنوان کرد. موضوعی که باعث شد کسانی حدس بزنند که اختلافات رو به کاهش است. اما در عمل هیچ اتفاق تازه‌ای در مسیر حل اختلافات نیفتاده است.
مقامات قطری تأکید کرده‌اند که هیچ نشانه آشکاری ازجانب عربستان برای مذاکره نیافته‌اند و عربستان و امارات نیز مطالبات خود از قطر را تکرار کرده‌اند.
ژنرال زینی نیز تأکید کرد که عربستان و هم‌پیمانانش مطلقاً از پافشاری خود بر پذیرش مطالبات 13 گانه‌شان از قطر کوتاه نیامده‌اند و این هرگونه فرصتی برای مذاکره را از میان میبرد.
یکی از مطالبات عربستان و هم‌پیمانانش بستن شبکۀ «الجزیره» است. موضوعی که از نظر بسیاری خواسته‌ای غیر واقع‌بینانه است. این کشورها همچنین قطر را به حمایت تروریسم متهم می‌کنند و خواستار توقف این حمایت شده‌اند.
«انور قرقاش»، وزیر مشاور در امور خارجی امارات، در 6 دسامبر اعلام کرد که بحران سیاسی وقتی تمام خواهد شد که قطر به دخالت در ثبات منطقه و تأمین پول برای تروریست‌ها پایان دهد.
قطر این اتهامات را کاملاً رد می‌کند. وزارت امور خارجۀ ایالات متحده نیز از تلاش‌های قطر برای جلوگیری از رسیدن کمک‌های مالی به تروریست‌ها ابراز رضایت کرده بود. قطر 10هزار سرباز امریکایی را در خاک خود جای داده است و در پی گسترش روابط امنیتی خود با امریکاست. ازجمله می‌خواهد که بزرگ‌ترین پایگاه نظامی امریکا در منطقه را که در خاک قطر جای دارد گسترش دهد.
قتل جمال خاشقجی، که در روزنامه امریکایی «واشنگتن پست» فعالیت می‌کرد و ساکن امریکا بود، باعث تنشی کم سابقه در روابط امریکا و عربستان شده است.
در هفته‌های گذشته چند عضو شاخص در کنگره خواستار اعمال تحریم و اقدامات تنبیهی علیه عربستان سعودی شده‌اند.
«الیزابت دیکنسون»، کارشناس مسائل شبه جزیره عربی، تأکید می‌کند که نشست شورای همکاری فرصتی برای بهبود روابط بود، اما حقیقت این است که همه آن را از دست دادند، از جمله ایالات متحده.
