پس از خروج عربستان سعودی از یمن آرامش برقرار می شود؟

میدل ایست نیوز: دنیل ال. بایمن در مقاله ای در بروکینگز می نویسد: فشارها بر عربستان سعودی برای خروج از یمن در حال افزایش است. پنتاگون 9 نوامبر اعلام کرد که تامین سوخت هوایی هواپیماهای عربستان را که در حال انجام عملیات در یمن هستند، متوقف می کند و به کمک هایی که در سال 2015 در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و با حمله عربستان به یمن آغاز شد، پایان می دهد. سنای آمریکا اخیرا با 63 رای موافق در برابر 37 رای مخالف پیشبرد قطعنامه ای برای پایان دادن به حمایت نظامی ایالات متحده از جنگ تحت رهبری سعودی در یمن را تصویب کرده است. دموکرات ها در مجلس نمایندگان هم وعده داده اند تا از اکثریت خود برای پایان دادن به حمایت آمریکا از جنگ عربستان استفاده کنند. تا این لحظه، شخص رئیس جمهوری دونالد ترامپ به دوستان سعودی خود وفادار مانده، اما مایک پومپئو وزیر امور خارجه و جیمز ماتیس وزیر مستعفی دفاع هر دو آتش بس در یمن را خواستار شده اند و گفته اند احتمال تسهیل موضع گیری دولت آمریکا در جنگ یمن وجود دارد.

جنگ عربستان سعودی فاجعه ای رنج آور برای یمن بوده و جنگ داخلی این کشور را از بد به وحشتناک تبدیل کرده است. بحران انسانی یمن بدترین بحران در جهان است؛ صدها هزار نفر از مردم این کشور جان خود را از دست داده اند و میلیون ها نفر در خطر بیماری و گرسنگی هستند. اگرچه ریاض موفق شده حوثی های متحد با تهران را از تثبیت کردن قدرتشان باز دارد، اما آنها دوام آورده اند و هنوز کنترل بخش زیادی از کشور را در دست دارند.

برای پایان مداخله عربستان در یمن دیر هم شده است، اما حتی در صورت وقوع این اتفاق، نمی توان انتظار داشت که کابوس یمن یک شبه به پایان برسد. برای اینکه تغییر در سیاست گذاری عربستان سعودی بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشد، بایستی با خروج گسترده تر قدرت های خارجی و آتش بس میان جناح های متعدد یمنی همراه شود.

البته پایان یافتن بمباران ها و محاصره سعودی به خودی خود یک نقطه عطف خواهد بود. حملات هوایی ائتلاف تحت فرمان سعودی جان هزاران یمنی از جمله شمار زیادی کودک را گرفته است. این بمبباران ها همچنین بسیاری از زیرساخت های ضعیف یمنی را نابود و مراقبت های پزشکی و توزیع مواد غذایی را دشوارتر کرده است. آنچه کمتر به چشم می آید و در عین حال از حملات نظامی مخاطرات بیشتری در بر دارد، محاصره بسیاری از بندرها و فرودگاه یمن توسط سعودی هاست که به نام ممانعت از رسیدن تسلیحات ایرانی به یمن انجام شده است، اما در عمل از رسیدن مواد غذایی و کمک های بشر دوستانه به این کشور ممانعت می کند و همین مساله به یک قحطی بزرگ در یمن انجامیده است.

به لحاظ استراتژیک، پایان مداخله عربستان سعودی به نفع متحد کلیدی ایالات متحده در منطقه یعنی خود عربستان تمام خواهد شد. عربستان مداخله خود در یمن را به عنوان راهی برای مقابله با ایران، مبارزه با تروریسم و بازگرداندن یک دولت پایدار در یمن توجیه می کند. اما تروریست ها همچنان در یمن فعال مانده اند و ثبات خیلی دورتر از همیشه به نظر می رسد. عبدلربه منصور هادی رئيس جمهوری برکنار شده یمن که تحت حمایت سعودی هاست، هیچ پایگاه قدرتی در کشورش ندارد و از حمایت مردمی چندانی برخوردار نیست. اما شاید آنچه از دیدگاه عربستان مهمتر است، افزایش نفوذ و موقعیت ایران در یمن است. جنگ وابستگی حوثی ها به حمایت های ایران را افزایش داده است. به علاوه، در اذهان عمومی جهانی عربستان سعودی و نه ایران، به عنوان متجاوز و تحمیل کننده جنگ به شمار می رود و حسن شهرت خود را به دلیل فاجعه مداوم در یمن از دست داده است.

با این حال، حتی اگر عربستان سعودی بالاخره سر عقل بیاید یا قانع شود که بایستی به این مداخله نظامی خاتمه دهد، این اتفاق تازه گام نخستین در بهبود وضعیت یمن خواهد بود. امارات متحده عربی همچنان در جنگ علیه حوثی ها درگیر خواهد بود و همین حالا هم در یمن خیلی فعالانه تر از سعودی ها عمل می کند. درگیری میان گروه های داخلی هم همچنان ادامه خواهد داشت: کشور به شدت دچار چند دستگی شده و حتی در میان گروه های اصلی هم اختلافات داخلی وجود دارد. یمن امروز کشوری شکست خورده است و هیچ رهبری سیاسی پذیرفته شده ای وجود ندارد که بتواند تکه های شکسته را مجددا به یکدیگر پیوند بزند. حوثی ها که متحد ایران هستند، قوی ترین جناح در میان همه گروه های موجود هستند. گروه های تروریستی مانند القاعده همچنان در شبه جزیره عربی فعالیت و سعی می کنند در هر جایی که کمبود یک قدرت مرکزی محسوس است، مستقر شوند. اما احتمالا از دیدگاه ریاض مهمترین تحول این خواهد بود که با قدرت گرفتن حوثی ها، تهران می تواند بر رقیب دیرینه خود ادعای پیروزی کند. اگرچه وابستگی حوثی ها به ایران به مرور زمان کاهش می یابد، اما اتحاد بین آنها همچنان دوام خواهد داشت و این مساله سبب می شود که ایران بر یکی دیگر از مرزهای عربستان سعودی نفوذ داشته باشد. در چنین شرایطی، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که خود را قهرمان جنگ یمن می دانست، مجبور می شود به شکست این مداخله اذعان کند.

برای بهبود وضعیت استراتژیک و بشردوستانه در یمن، هرگونه کاهش در عملیات نظامی تحت فرمان سعودی بایستی بستری برای اقدامات گسترده تر در جهت پایان دادن به جنگ و کاهش رنج مردم تبدیل شود. مهم تر اینکه ایران و امارات متحده عربی هم باید در راستای پایان دادن به مشارکت خود در یمن گام بردارند. آتش درگیری ها در یمن شعله ور نمی شود اگرکه خارجی ها از دامن زدن به آن خودداری کنند. مارتین گریفیتس فرستاده سازمان ملل متحد در یمن در حال حاضر سعی دارد با استفاده از فرصت به دست آمده برای ترتیب دادن آتش بس، از باز بودن بندر حدیده به روی کمک های بین المللی کسب اطمینان کند. گریفیتس حتی تلاش های خود را گسترش داده و برای پیشبرد مذاکرات صلح تلاش می کند. طرفین شرکت کننده در گفت و گو ها تمایل خود را به پایان درگیری ها اعلام کرده اند، اما به طور قطع این تمایل با کسب اطمینان از پایان حملات نظامی سعودی در یمن افزایش خواهد یافت.

ایالات متحده بایستی برای کاهش نگرانی های سعودی ها به آنها در زمینه دفاع در برابر حملات موشکی احتمالی حوثی ها پس از پایان درگیری یمن، اطمینان دهد. به علاوه، در صورت حمله حوثی ها، ریاض احتمالا تهران را عامل حمله خواهد دانست و این مساله می تواند به شروع یک درگیری جدید در منطقه بیانجامد و از این رو بازدارندگی واشنگتن اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که گروه های تروریستی همچنان یکی از نگرانی های اصلی در منطقه به شمار می روند، لازم است که عملیات مبارزه با تروریسم در یمن همچنان ادامه یابد. اما مهم تر این است که در کنار همه این اقدامات، تلاش های بشردوستانه برای نجات یمن از قحطی و گرسنگی آغاز شود. پایان مداخله سعودی تنها اولین گام برای پایان دادن به رنج یمنی هاست و به تنهایی کافی نخواهد بود.