میدل ایست نیوز: «بیژن زنگنه» وزیر نفت ایران در 7 فوریه از عراق گلایه کرد که «برخی توافقات نفتی را کنار گذاشته و حاضر به سرمایه گذاری برای توسعه میدان های مشترک نفتی نیست و بدهی هایش را پرداخت نمی کند». او گفت که عراق به تحریم های امریکا پایبند مانده و پایبندی عراق به تحریم های امریکا باعث شده که توافق های کوچک را هم لغو کند.
به نظر می آید که این اظهارات زنگنه کاملا عکس صورت جلسه مذاکرات وی با «ثامر الغضبان» وزیر نفت عراق در 13 ژانویه است که در آن درباره واردات گاز و توسعه برخی میدان های نفتی مشترک توافق کردند.
فاصله میان این توافقات و آن اظهارات کم تر از سه هفته است. در این سه هفته هیچ تحول سیاسی یا تصمیم دولتی تازه ای در عراق رخ نداده که اظهارات زنگنه را تأیید کند. بلکه برعکس، در 11 فوریه، چند روز پس از اظهارات زنگنه، وزارت برق عراق اعلام کرد که قرارداد برق خود را با شرکت ایرانی «توانیر» تمدید می کند.
این در حالی است که امریکا دولت عراق را تحت فشار قرار داده که خرید نیرو به خصوص برق از ایران را متوقف کند. «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق در 6 فوریه، یک روز پیش از سخنان زنگنه، تأکید کرد که «عراق بخشی از تحریم ها علیه ایران نخواهد بود».
اما به نظر می آید که ایران چندان از ادامه یافتن این موضع عراق مطمئن نیست، به خصوص که مقامات عراقی تحت فشار امریکا در پی یافتن جایگزین برای برق و گاز وارداتی از ایران برآمد. «محمد الحلبوسی» رئیس مجلس عراق در 13 فوریه در دیدار با امیر کویت از احتمال واردات برق از کویت خبر داد. چیزی که اگر عملی شود بی تردید بر واردات برق از ایران تأثیر خواهد نهاد.
«حمزه الجواهری» کارشناس وزارت نفت عراق و مشاور امور انرژی، به «المانیتور» گفت که عراق حتی اگر بر تقویت همکاری هایش با ایران در عرصه نفت پافشاری کند، «باز هم به روشنی با سازوکارهای فروش نفت عراق که کاملا زیر نظر امریکاست، برخورد می کند. عراق همچنان درآمدهای نفت را نه به صورت مستقیم که از طریق صندوق توسعه عراق که زیر نظر سازمان ملل است دریافت می کند. این ترتیبات به علت آن است که عراق همچنان در این بخش ذیل بند هفت منشور سازمان ملل متحد قرار دارد، برای همین بستن هرگونه قرارداد نفتی با ایران برای عراق دشوار است».
او افزود که وزیر نفت ایران از توسعه میدان های مشترک نفتی سخن گفته است، اما در واقع عراق تمایلی به توسعه این میدان ها ندارد چون این موضوع برای عراق در اولویت نیست.
الجواهری تأکید کرد که میدان های نفتی مشترکی هست که بر توسعه آنها توافق شده اما تحریم های امریکا مانع از اجرایی شدن این توافقات می شود. به گفته وی «میدان نفتی بزرگ بدره هم ازسوی ایران و عراق توسعه یافته و باید یک شرکت جهانی بهره برداری از آن را آغاز کند که در شرایط تحریم ایران چنین چیزی بسیار دشوار است».
او گفت: «اما عراق روزانه 1500 مترمکعب گاز از ایران وارد می کند که برای راه انداختن نیروگاه های برق به کار می آید، اما امریکا همچنان بر توقف همکاری با ایران در عرصه گاز و برق تأکید می کند، این مشکل بزرگی است که عراق باید آن را حل کند».
این ناسازگاری اظهارات وزیر نفت ایران با تأکیدات مقامات عراقی درباره ادامه همکاری ها و بی توجهی شان به تحریم های امریکا علیه ایران، باعث شده که «محمد زکی ابراهیم» کارشناس نفتی وزارت نفت عراق بگوید که اظهارات زنگنه «بیشتر داوری وی درباره سیاست نفتی عراق به دور از تحریم های امریکاست. روشن است که عراق به این تحریم ها عمل نکرده و قرارداد خرید گاز با ایران را تمدید کرده است».
محمد زکی ابراهیم تأکید کرد که یکی از اصلی ترین علل ادامه یافتن روابط دو کشور در عرصه انرژی دشواری بی نیازی از گاز ایران تا پیش از 2022 است. «اگر واردات گاز از ایران متوقف شود 2500 – 3000 مگاوات برق در بصره از مدار خارج خواهد شد».
به نظر می آید ایران با تکیه بر نفوذ خود در عراق می کوشد پیام هایی خلاف اظهارات زنگنه به جهان مخابره کند. در 11 فوریه، وزیر صنایع و معادن عراق اعلام کرد که عراق خواستار استفاده از تجربه صنعتی ایران است. در هیمن تاریخ «اسعد العیدانی» استاندار بصره طی اظهاراتی مهم تأکید کرد که «بصره بخشی از تحریم ها علیه ایران نخواهد بود».
به نظر می آید که ایران برای تثبیت روابط خود با عراق از عرصه های دیگری غیر از نفت هم استفاده می کند تا به واشنگتن بفهماند که حضور در عراق تزلزل ناپذیر است.
«کاظم الحاج» تحلیلگر سیاسی عراق تأکید کرد که حتی اگر روابط دو کشور در عرصه انرژی با مانع مواجه شود، باز هم آنچه امریکا به دنبال آن است رخ نخواهد داد، چون بودجه ایران کاملا متکی بر نفت نیست.
الحاج افزود که عراق در مدت گذشته کم و بیش به تحریم ها پایبند بوده، به خصوص در زمینه پرداخت بدهی های خود به ایران.
مسئولان وزارتخانه های نفت و برنامه ریزی عراق حاضر به اظهار نظر در این باره نشدند و تأکید کردند که «فقط به مسائل فنی جواب می دهند و پاسخگویی به اظهارات سیاسی بر عهده آنها نیست».
روشن است که روابط عراق و ایران زیر فشارهای امریکا و با ابزارهای مالی ای که امریکا دارد وضعیت طبیعی ندارد.
