میدل ایست نیوز:پایگاه خبری بلومبرگ نیوز در گزارشی تحت عنوان «عربستان طرح دوستی با دشمن کهنه خود می ریزد.» به تبیین اهمیت از سرگیری مناسبات عربستان-عراق و رابطه آن با وزن‌کشی ریاض -تهران برای تاثیرگذاری بر منطقه پرداخته است، که در ادامه باهم می خوانیم:
مرزهای عربستان و عراق که بر روی شن‌زارها ترسیم شده حکایت از بی ثباتی دارد که منطقه خاورمیانه از سه دهه پیش با آن دست به گریبان است، مرزهای مشترک دو کشور از سال 1990 میلادی پس از یورش صدام حسین به کویت و آغاز جنگ خلیج بسته بوده است.
عربستان سعودی در سال 2006 میلادی در میانه جنگ طائفه‌ای که آتش آن در پی حمله سال 2003 میلادی ایالات متحده امریکا به عراق برافروخته شده بود، پیشنهاد کرد برای کشیدن سیم‌خاردار در مرز مشترک دو کشور 7 میلیارد دلار هزینه شود. بعد از ظهور گروه تروریستی داعش در عراق، عربستان اقدام به تقویت مرزهای 900کیلومتری خود با این کشور کرد، اکنون نیز ریاض پس از شکست ترورریست‌ها، خود را برای افتتاح گذرگاه مرزی تجاری با این کشور آماده می کند، دلیل این اقدام، منازعه اخیری است که بر منطقه حکمرفاست و آن جنگ نیابتی با ایران است.
عربستان سعودی در عقب‌نشینی آشکار از سیاست‌های پیشین خود، به عراق به عنوان هم‌پیمانی حائز اهمیت برای جلوگیری از تاثیرگذاری دشمن شیعه‌مذهبش می نگرد که در روزهای اخیر بخشی از تعهدات خود در ذیل توافق هسته‌ای را کاهش داده است.
در همین ارتباط، عربستان از دو ابزار دیپلماتیک و مالی خود برای برقراری مناسبات با عراق استفاده می کند، هیئت تجاری ریاض که چندی پیش به بغداد سفر کرده بود، متعهد شد دو میلیارد در این کشور سرمایه‌گذاری کرده و کنسولگری نیز در بغداد افتتاح کند، عربستان همچنین از روش‌های دیگر قدرت نرم نیز استفاده می کند و قول ساخت ورزشگاهی رایگان را به عراق داده است و شبکه ام بی سی عربستان نیز اعلام کرد که کانال ویژه‌ای برای این کشور راه‌اندازی می کند، در این موازات همچنین ملاحظه می کنیم که علمای عربستانی از شدت گفتمان خصمانه خود علیه مذهب تشیع و پیروان آن کاسته اند.
در این رابطه مشاهده می کنیم که ریاض در تلاش است تا دولت عراق را که از سوی گروه‌های نظامی مورد حمایت ایران به چالش کشیده می شود، تقویت کرده و این کشور را به طور کامل به محور عربی بکشاند، در همین رابطه،«ابراهیم نحاس»، عضو کمیسیون روابط خارجی مجلس عربستان در مصاحبه‌ای گفت: «ما می خواهیم عراق کشور قوی باشد، همگرایی با بغداد موجب کاهش اثرگذاری ایران در عراق و همه منطقه می شود، ایران پس از حمله امریکا به عراق و به قدرت رسیدن گروه‌های شیعی، بر این کشور تسلط یافته است.»
عربستان سعودی امروز به عراق به عنوان مانعی در برابر تاثیرگذاری ایران می نگرد و خواهان نشان دادن این مطلب است که عربستان با شیعیان مشکلی ندارد بلکه این ایران است که در امور داخلی کشورهای عربی مداخله کرده و به مشکل‌آفرینی می پردازد.
پایگاه خبری بلومبرگ در ادامه نوشت که «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی جنگی خانمان‌سوز در یمن علیه حوثی‌ها به راه انداخته و در دریای سرخ نیز در تلاش است تا نظام سودان را که با ایران هم‌پیمان بود، در قبضه خود بگیرد، در همین ارتباط امارات و عرسبتان متعهد شدند که 3 میلیارد دلار برای حمایت اقتصادی از کودتاگران علیه عمر البشیر، رئیس جمهور مخلوع سودان پرداخت کنند. عراق که اکثریت جمعیت آن را شیعیان تشکیل می دهند، از تحرکات عربستان در این کشور استقبال می کند چرا که دولت عراق در تلاش است تا از هر دو محور استفاده کند، عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق در سفر خود به عربستان 13 توافق‌نامه با ریاض به امضا رساند که به واسطه آن عربستان میلیاردها دلار در اقتصاد عراق سرمایه‌گذاری می کند، همه اینها ماحصل توافق دو کشور برای تشکیل شورای هماهنگی میان دو کشور در اکتبر سال 2017 میلادی است همچنین دو کشور عزم خود را برای افتتاح گذرگاه مرزی عرعر در اکتبر سال جاری جزم کرده اند.
در همین پیوند، عبدالمهدی پیش از سفر به عربستان اظهار داشت:«شاهد تحولاتی در مناسبات با عربستان هستیم.»محمد حنون سخنگوی وزارت تجارت عراق هم گفت:«پس از شکست گروه تروریستی داعش، می توان از سرمایه عربستان برای بازسازی کشور و ایجاد تحول در صنایع عراق از رهگذر بکارگیری تجربیات ریاض به ویژه در زمینه کشاورزی و انرژی استفاده کرد.»
اما با وجود تلاش‌های عربستان و حمایت ایالات متحده امریکا از این کشور، ایجاد گسل و شکاف در مناسبات ایران و عراق دشوار خواهد بود، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا در سفر ناگهانی به بغداد از مقامات امریکایی خواست تحرکات نیروهای ایرانی و گروه‌های همسو با تهران را در عراق زیر نظر بگیرند، این اظهارات پس از آن مطرح می شود که واشنگتن تحریم‌های اعمالی علیه ایران را به شکل بی سابقه‌ای افزایش داده است، به موازات این امر، دولت ایران طی روزهای اخیر اعلام کرد در صورتی که اروپا ظرف 60 روز آینده راهی برای فروش نفت این کشور پیدا نکند، سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش خواهد داد.
در رابطه با رقابت عربستان و ایران برای کسب نفوذ در عراق، «جیمز دورسی»، پژوهشگر مرکزی تحقیقاتی در سنگاپور می گوید:«عربستان به شکلی نسبی موفق عمل کرده است و مقامات این کشور نیازمند عملی ساختن وعده‌های خود و سرمایه‌گذاری در عراق هستند چرا که ریاض بر خلاف ایران، اموال لازم برای جامه عمل پوشاندن به خواسته‌های خود را داراست.»
اما واقعیت این است که عراق از لحاظ اقتصادی و با توجه به حضور گروه‌های شیعی در هرم قدرت این کشور، تحت تاثیر ایران قرار دارد به طوری که بغداد در واردات شیر مرغ تا جان آدمیزاد وابسته به ایران است و این کشور در سال 2016 میلادی از جایگاه پنجم بزرگترین کشورهای صادرکننده به عراق به رتبه یکم ارتقا یافت و از کشور چین پیشی گرفت تا جایی که قفسه فروشگاه‌های عراق مملو از کالاهای ارزان قیمت ایرانی و ترکیه‌ای شده است.
در همین ارتباط،ابراهیم النحاس عضو کمیسیون روابط خارجی مجلس عربستان اظهار داشت:«ریاض در دوره نخست وزیری نوری المالکی تلاش کرد به عراق نزدیک شود اما بی فایده بود چرا که المالکی می خواست عراق بخشی از ایران شود.»
و درست در زمانی که دولت دونالد ترامپ خواستار ممانعت عراق از واردات گاز و برق از ایران است، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران از بغداد می خواهد واردات خود از تهران را افزایش دهد تا از شدت تحریم‌های اعمالی امریکا بکاهد، وی در سفر اخیر خود به بغداد گفت:«زمانی که در عراق حضور داری، خود را در کشور خود احساس می کنی.» روحانی همچنین تاکید کرد که پیوند موجود میان عراق و ایران را نمی توان به این راحتی تضعیف کرد و ما خواهان تقویت مناسبات فیمابین هستیم.
دو کشور عراق و ایران توافق‌نامه‌های بسیاری در زمینه حمل و نقل، تجارت ولغو روادید میان دو کشور به امضا رساندند و بغداد و تهران در نظر دارند حجم مبادلات تجاری دو کشور را از 12 میلیارد دلار به 20 میلیارد دلار ارتقا دهند.
