اقتصادیسیاسینگاه خاورمیانه

گاز، دروازه روابط راهبردی روسیه و اقلیم کردستان عراق

روسیه بی اعتنا به اختلافات اربیل و بغداد در حال برقراری روابطی راهبردی با اقلیم کردستان است.

میدل ایست نیوز: در چند هفته گذشته مقامات سیاسی روسیه و اقلیم کردستان عراق بر برقراری روابط راهبردی بر مبنای پروژه عظیم اقتصادی استخراج و صادرات گاز اقلیم کردستان تأکید کرده اند.

به گفته مقامات کرد این پروژه قرار است اولا نیازهای داخلی کردستان به گاز طبیعی را برطرف کند، و در مرحله دوم خط لوله بین المللی صادرات گاز از اقلیم کردستان به ترکیه و از آنجا به اروپا تا 2020 ساخته و تکمیل شود و پس از آن اقلیم کردستان به عنوان یک شریک تجاری بزرگ در صادرات گاز وارد میدان شود. روسیه پیش بینی کرده که کردستان بتواند از 2025 سالانه 3 میلیارد متر مکعب گاز صادر کند و به این ترتیب حجم گاز صادراتی در خط لوله اصلی روسیه ـ ترکیه به سالانه 20 میلیارد متر مکعب برسد.

تلاش های روسیه برای برقراری روابط اقتصادی نفتی و گازی با کردستان عراق در شرایطی صورت می گیرد که کردستان همچنان مشکلات جدی ای با دولت مرکزی عراق در موضوع تولید و صادرات نفت و گاز دارد. هر یک از دو طرف تفسیر خود را از اصل 112 قانون اساسی دارد که به موجب آن تولید و صادرات نفت در سرتاسر کشور بر عهده دولت مرکزی و دولت های ایالتی و حکومت های محلی است. این مسئله همچنان حل ناشده مانده و دادگاه قانون اساسی عراق نیز همچنان از فیصله دادن آن سر بازمی زند چون می داند که موضوع بیش از آنکه حقوقی باشد اختلافی سیاسی است.

اما روسیه تفسیر خودش را از این اصل قانون اساسی عراق دارد و به فشارهای دولت مرکزی عراق توجه نمی کند. روسیه می داند که با سلطه و نفوذ سیاسی و نظامی اش می تواند سرمایه گذاری ها و منافع روسیه در اقلیم کردستان را تضمین کند، صرف نظر از اینکه اختلافات دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان به کجا بینجامد.

از سال 2014 که دولت مرکزی عراق پرداخت حقوق کارکنان اقلیم را قطع کرد، اقلیم کردستان در آستانه ورشکستگی اقتصادی قرار گرفت، اما روسیه به سرمایه گذاری های نفتی خود در اقلیم ادامه داد. شرکت «روسنفت» روسیه 400 میلیون دلار برای توسعه پنج میدان گازی در کردستان سرمایه گذاری کرد و دولت روسیه 1.2 میلیارد دلار به اقلیم کردستان به عنوان پیش پرداخت صادرات آینده نفت کردستان پرداخت کرد. شرکت روسنفت همچنین 60 درصد خط لوله صادرات نفت کردستان به ترکیه را خریداری کرد.

از سوی دیگر، روسیه با خودداری ترکیه از همکاری با اقلیم کردستان در موضوع صادرات گاز مواجه است. ترکیه که در سال 2013 توافقی راهبردی برای تولید و صادرات نفت اقلیم کردستان به مدت 50 سال از خط لوله اقلیم به بندر جیهان ترکیه امضا کرده، تمایل چندانی به معامله ای مشابه در باره گاز نشان نمی دهد. ترکیه در سال 2017 تلاش های اقلیم کردستان برای استقلال را محکوم کرد و آن را به ضرر امنیت داخلی خود دانست. به نظر ترکیه این اقدامات کردستان به علت ثروتمند شدن و خودکفا شدن در کسب درآمد بدون وابستگی به دولت مرکزی عراق بود که به نظر ترکیه نباید در باره گاز تکرار شود.

ترکیه نیازهای خود از گاز طبیعی را با وارداتش از ایران تأمین می کند. ایران که درگیر تحریم های امریکاست حاضر است گاز را با قیمتی به صرفه تر به ترکیه بفروشد و ترکیه ترجیح می دهد که در این عرصه با ایران همکاری کند. این وضعیت باعث شده که روسیه از جای خالی ترکیه در عرصه گاز کردستان استفاده کند و خود وارد میدان شود ضمن اینکه ترکیه را به قبول کشیده شدن خط لوله صادرات گاز از کردستان وادار سازد.

از اوایل دهه 1970 عراق روابط اقتصادی و سیاسی بسیار نزدیکی با شوروی و پس از آن روسیه داشته است. عراق از مهم ترین خریداران سلاح روسیه بود. اما در سال 2003 دولت عراق همه قراردادهای پیشین میان عراق و روسیه را ملغا اعلام کرد و این به معنای پایان عملی نفوذ روسیه در عراق بود. بازگشت روسیه به بازارهای عراق تا سال 2012 طول کشید. در این سال شرکت های لوک اویل و گاز پروم وارد بازارهای نفت و گاز اقلیم کردستان شدند.

از آن زمان دو عامل باعث افزایش نفوذ روسیه در اقلیم کردستان شد. نخست اینکه شرکت های بزرگ امریکایی مانند اکسون موبیل و شفرون نگران از تحولات امنیتی مناطق پیرامون اقلیم و شدت گرفتن فعالیت های داعش، از بازار اقلیم خارج شدند. ضمن اینکه این شرکت ها سودهای هنگفت خود از قراردادها با دولت مرکزی عراق را ترجیح می دادند. اما شرکت های روسی چنین نگرانی هایی نداشتند.

عامل دومی که به تقویت روابط اقلیم کردستان با روسیه انجامید آن بود که پس از خروج نیروهای امریکایی از عراق، اقلیم کردستان دریافت که امریکا و اروپا ترجیح می دهند دولت مرکزی عراق را تقویت کنند و مناسبات خود با اقلیم را از طریق دولت مرکزی برقرار سازند.

این دو عامل باعث شد که سیاستمداران اقلیم کردستان در پی نوعی تعادل قوا برآیند و به نفوذ روسیه در اقلیم میدان دهند. مسکو نیز از این فرصت استفاده کرد و در مسائل حساسی مانند تلاش ناکام اقلیم برای استقلال حاضر به هیچ گونه واکنشی نشد و همواره بر «احترام به آمال ملت کرد در اقلیم کردستان» تأکید کرد.

روسیه علاوه بر منافع بزرگ نفتی و گازی، از برگه حمایت از اقلیت های مسیحی نیز برای افزایش نفوذ در مناطق گوناگون خاورمیانه استفاده می کند. اینها همه مسائلی است که می تواند درهای اقلیم کردستان را به روی روسیه باز نگه دارد.

این همه در حالی است که سفیر عراق در مسکو روز جمعه از سفر یک هیئت بزرگ اقتصادی متشکل از 80 فعال اقتصادی به بغداد در روز سه شنبه هفته جاری خبر داد.

منبع
ایندیپندنت

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا