ایران از نشست های مکه چه نتایجی می تواند بگیرد؟

میدل ایست نیوز: «غسان شربل»، سردبیر روزنامه «الشرق الاوسط» و روزنامه نگار برجسته لبنانی، در مقاله ای پیشنهادی متفاوت درباره کاهش تنش موجود در منطقه ارائه کرده است.

در این مقاله که در شماره امروز (دوشنبه، 3 ژوئن) روزنامه «الشرق الاوسط» منتشر شده آمده که به احتمال قوی اکثر مقامات بلندپایه ایرانی شبکه «العربیه» را دنبال می کنند، دست کم از باب مثل «دشمنت را بشناس». برگزاری سه نشست پشت سر هم در مکه که دوتایشان نشست فوق العاده است خبر کمی نیست. نمادین بودن زمان و مکان برگزاری در وجدان مسلمانان را هم باید در نظر گرفت. آن در شرایط حساس خلیج و منطقه که در آن فشارهای اقتصادی با اقدامات نظامی همراه شده است.

طبیعی است که این نشست ها توجه مقامات ایران را جلب کند. رفتار ایران علت اصلی برگزاری آن دو نشست فوق العاده است. برگزاری این نشست ها به خودی خود پیامی آشکار با خود دارد، اینکه بحران خلیج را نمی توان صرفا هماوردی ایران و امریکا دانست، آغاز مشکل که هنوز هم به قوت خود باقی است بر هم خوردن روابط ایران و با کشورهای خلیج بود. نه اینکه اختلافات ایران و امریکا اهمیتی نداشته باشد، اما بی شک تنها بُعد مشکل نیست.

تهران همواره ادعا کرده که مشکلاتش با کشورهای خلیج نتیجه اختلافاتش با «شیطان بزرگ» است، اما اینطور نیست. نشست شورای همکاری خلیج، که شکل گیری آن در دهه 1980 در پی جنگ ایران و عراق بود، با همه تنش ها و اختلافات داخلی، به صراحت و به دور از کلی گویی و مواضع خاکستری ایران را عامل اصلی حملات انصارالله به عربستان و اقدام خرابکارانه علیه نفت کش ها در نزدیکی امارات می شمرد و محکوم می کند.

این بیانیه ایران را مسئول سیاست برهم زدن ثبات در منطقه و مسلح کردن شبه نظامیان و تقویت نزاع های فرقه ای و مذهبی می داند و از جامعه بین الملل می خواهد که به مسئولیت هایش درقبال ایران پایبند باشد و آن را از ادامه این سیاست و برنامه های هسته ای و بالستیکش بازدارد. این نشست به وضوح از «استراتژی امریکا درقبال ایران» استقبال و بر یکپارچگی و یکدستی شورای «در برابر این تهدیدها» تأکید کرد.

بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه عرب هم در صراحت لهجه درقبال ایران دست کمی از بیانیه شورای همکاری خلیج نداشت. آنجا هم همین سخنان تکرار و بر «حق عربستان در دفاع از خاکش» تأکید شد.

یک نکته دیگر هم توجه مقامات ایرانی را جلب خواهد کرد. اینکه عربستان و دیگر حاضران در نشست مکه بر اصول ثابت شناخته شده در برخورد با مسئله فلسطین و بر هویت فلسطینیان و برپایی کشور مستقل فلسطین هم تأکید کردند.

مقامات ایران از دیدن این صحنه ها چه فکر خواهند کرد؟ فکر می کنند که باید به آتش بسی طولانی با «شیطان بزرگ» برسند تا بتوانند از دستاوردهای منطقه ای خود استفاده کنند؟ آیا این باعث می شود که نتیجه بگیرند که ــ چنانکه به گوش می رسد ــ در دیدار آتی نخست وزیر ژاپن بگویند که آماده نشان دادن انعطاف برای حل مشکلات با امریکا در پرونده هسته ای و موشکی هستند؟

آیا مقامات ایران روزی متقاعد خواهند شد که عربستان سعودی کشوری قدرتمند و حاضر در منطقه است و نمی شود نادیده اش گرفت و راه حل آن است که براساس حسن همجواری با آن وارد همکاری و تبادل منافع شوند؟ آیا ایران به خاطر دارد که وقتی با اوباما به توافق رسید و همسایگانش را فراموش کرد و بعد فهمید که اگر روابطش با همسایگانش روابطی عادی بود آن وقت تغییر سیاست امریکا این قدر راحت نبود؟

انقلاب ایران چهل ساله شده، و جا دارد مسئولان آن بازنگری هایی در سیاست خارجی آن انجام دهند. نمی شود که ایران تا ابد نقش موتور محرک تنش ها در منطقه را بر عهده بگیرد. این نشست ها نشان داد که همه می خواهند نفس راحتی بکشند و بتوانند وقتشان بر توسعه و فناوری و پیشرفت متمرکز کنند. ملت ایران هم نمی خواهد تا ابد در تنش زندگی کند.