تکمیل کابینه عراق و اصلاح ساختار حشد الشعبی… پیغام های ایران به امریکا؟

میدل ایست نیوز: «حسن فحص»، کارشناس امور ایران و مدیر سابق دفتر روزنامه «الحیات» و شبکه «العربیه» در تهران، در مقاله ای به حل ناگهانی اختلافات بر سر تکمیل کابینه در عراق و اقدام دولت این کشور در اصلاح ساختار نیروهای حشد الشعبی در شرایط حساس منطقه و نزاع ایران و امریکا پرداخته است.

در این مقاله که در «ایندیپندنت عربی» منتشر شده آمده که دولت «عادل عبدالمهدی» تا هفته گذشته که 9 ماه از تشکیل دولتش می گذشت نتوانسته بود کابینه خود را تکمیل کند. مجلس عراق به سبب اختلافات نیروهای سیاسی به رغم شرایط حساس امنیتی کشور از دادن رأی اعتماد به وزرای دفاع و کشور بازمانده بود. البته اختلافات نیروهای سیاسی همه ماجرا نبود. این اختلاف ابعاد منطقه ای ـ ایرانی و بین المللی ـ امریکایی داشت و به روشنی رد پای مواضع نیروهای وفادار به ایران را در آن می شد دید. هواداران ایران تأکید داشتند که وزارت کشور باید دست کسی از میان خودشان باشد و برای همین بر انتخاب «فالح الفیاض» که رئیس هیئت حشد الشعبی و برخوردار از اعتماد «قاسم سلیمانی»، فرمانده سپاه قدس ایران، است پافشاری می کردند. اما اختلاف بر سر وزارت دفاع بیشتر میان نیروهای سیاسی اهل سنت بود.

اما همزمان با شدت گرفتن این اختلافات و طولانی شدن آن به مدت 9 ماه، ناگهان با سرعتی چشمگیر توافق سیاسی رخ داد و هر دو وزیر با اکثریت آرای مجلس انتخاب شدند. این پایان اختلافات خارج از چارچوب های سیاست در عراق رخ داد. مثلا یک شاهد مدعا آن است که چند هفته پیش «ایرج مسجدی»، سفیر ایران در عراق که فردی سپاهی و نزدیک به سلیمانی است، با ایاد علاوی دیدار کرد. درنهایت گزینه ایاد علاوی برای وزارت دفاع در مجلس رأی آورد.

در نگاه اول، به نظر می آید که وزرای انتخاب شده برای وزارت دفاع و کشور با سابقه فعالیت در رژیم گذشته با تمایلات امریکا متناسب ترند تا خواست ایران. وزیر دفاع از سال 2003 با یگان های نظامی وابسته به امریکا در عراق کار کرده است. او فرمانده عملیات ویژه و معاون نیروهای مبارزه با تروریسم بوده که نیروهای آموزش دیده امریکایی ها هستند.

وزیر کشور هم با اینکه سابقه کارش به رژیم بعث برمی گردد، پس از سال 2003 در چارچوب تلاش های امریکا برای بازسازی نیروهای امنیتی وزارت کشور عراق زیر نظر نیروهای امریکایی آموزش دیده و نمی توان او را مهره ای وابسته به ایران دانست.

پیغام های ایران

تقریبا هیچ کس نمی تواند در اینکه ایران نفوذ بسیاری در مسائلی از قبیل تشکیل کابینه در عراق دارد تردید کند. در این صورت، سکوت ایران و سکوت نیروهای وابسته به ایران به خصوص نیروهای حشد الشعبی دربرابر انتخاب این مقامات حساس جالب توجه است. ضمن اینکه هیچ گونه اعتراضی به حذف نام فالح الفیاض از نامزدی برای وزارت کشور پس از 9 ماه پافشاری نیروهای متحد ایران به گوش نرسید.

همکاری ایران به همین منحصر نشد. چند روز بعد از انتخاب این وزرا، «عادل عبدالمهدی» با صدور دستورالعملی در پی بازسازی ساختار نیروهای حشد الشعبی و تبدیل آن به نیرویی تحت فرماندهی کل نیروهای مسلح برآمد. تفاوت مهم دستور العمل عبدالمهدی با دستورالعمل مشابه سلف وی، «حیدر العبادی»، در آن است که العبادی در حکم اجرانشده اش می خواست نیروهای حشد را درون نیروهای ارتش عراق ادغام کند، اما عبدالمهدی در دستورالعمل خود از تشکیل نیروهای مستقل از ارتش عراق اما زیر نظر فرمانده کل نیروهای مسلح سخن گفته است. این یعنی که این نیروها با ساختار و سلسله مراتب نظامی مستقل از ارتش شکل خواهند گرفت. این همان چیزی است که ایران می خواهد.

عبدالمهدی به «نیروهای خارج از هیئت حشد الشعبی» اعلام کرده که باید تکلیف خود را مشخص کنند و یا فعالیت نظامی را انتخاب کنند یا فعالیت سیاسی را. در این صورت این نیروها هیچ بهانه ای برای ماندن در شهرها و اقدامات خودسرانه برای بسط امنیت و راه انداختن دفاتر و مراکز ندارند و باید تابع دستورات فرمانده کل نیروهای مسلح باشند. به نظر می آید که منظور از «نیروهای خارج از هیئت حشد الشعبی» سه گردان مهم عصائب اهل حق، حزب الله عراق، و جنبش نجباء است. در این صورت، عصائب که شاخه سیاسی در مجلس دارد باید به فعالیت نظامی خود پایان دهد.

استفاده از لحظه مناسب

این اقدامات دولت عراق در تکمیل کابینه و تنظیم فعالیت های حشد الشعبی در زمان بندی حساس منطقه ای رخ داده است. تردیدی نیست که این تغییرات را باید در چارچوب کشمکش های ایران و امریکا در عراق دانست و تلاش هردو طرف برای اثبات اینکه تأثیر بیشتری در عراق دارد. ایران در 9 ماه گذشته توانسته بود این روند را تعطیل کند.

اما تغییر ناگهانی این وضعیت، نشان می دهد که ایران می کوشد به امریکا درباره امکان همکاری در مسائل منطقه ای پیغام دهد. امریکا ایران را عامل برهم زننده ثبات و امنیت در منطقه و مایه نگرانی متحدانش می داند. ایران با این اقدامات می خواهد به امریکا بگوید که الگوی عراق را می تواند در یمن و سوریه و لبنان و فلسطین هم اجرا کند. به نحوی که همکاری برای تأمین منافع امریکا از حساب نقش و نفوذ ایران نباشد.

این بدان معناست که ایران آماده گشودن صفحه تازه ای در همکاری های سازنده با واشنگتن برای تأمین منافع در قالب برد ـ برد است.