علل کاهش مطالعه در کشورهای عربی

میدل ایست نیوز:  وبگاه خبری الجزیره می نویسد: هنگام بررسی جهان امروز، با مشاهده درصد میانگین مطالعه، روشن است که کشورهای پیشرفته رتبه های اول را به خود اختصاص داده اند، درحالی که نام کشورهای عربی به سختی ذکر می شود.
شهروند عربی در تکاپوی تامین خورد و خوراک و سکونت خود است و مطالعه را امری قابل چشم پوشی می پندارد و به آن بی توجه است.
او تنها به آنچه که وی را زنده نگه دارد توجه می کند، بدون آگاهی به این که مطالعه امری ضروری است و بهبود کیفیت زندگی اش را به دنبال دارد و در نهایت این مسئله، این سوال را ایجاد می کند: چرا شهروند عربی مطالعه کننده ای علاقمند نیست؟ و مسئول اصلی آن چه کسی است؟
مقصود از مطالعه در اینجا آن است که از میل و رغبت بسیار و علاقه به مطالعه و دانش نشات می گیرد و از نوع مطالعه اجباری یا آنچه ناچار به مطالعه و آگاهی از آن در مسیر تحصیلی و آموزشی خودهستیم، نیست.
به نوشته وبگاه روزنامه الکترونیکی انحاء اگر به حقیقت ارتباطمان با کتاب توجه کنیم، درمی یابیم که به طور کلی کتاب کالایی رایج نیست و مطالعه تقریبا فراموش شده است و در اینجا با اندکی تصرف، آماری را نقل می کنیم که حجم فاجعه پیش روی ما را آشکار می کند.
بر اساس برخی مطالعات که در دو سال گذشته در برخی سایت ها منتشرشد، میانگین متوسط مطالعه در کشورهای عربی از نصف صفحه برای هر شخص در سال تجاوز نمی کند و این آمار بر اساس نتایج به دست آمده توسط کمیته امورنشر وابسته به شورای عالی فرهنگی مصر است.
این میانگین، پایین و نسبت به سال های گذشته کاهش داشته است، به گونه ای که در سال 2003 و بر اساس گزارش توسعه انسانی صادر شده از سازمان یونسکو، هر 80 شخص عربی یک کتاب مطالعه می کردند در حالی که شهروند اروپایی 35 کتاب در سال مطالعه می کرد و شهروند اسرائیلی 40 کتاب.
با وجود تفاوت بسیار در میزان مطالعه شهروند عرب با شهروند اروپایی، شرایط بهتر از اکنون بود و این میزان به نصف صفحه کاهش یافته است و این میانگین فاجعه بار است.
به گزارش وبگاه الجزیره مستند، شکاف میان کشورهای غربی و کشورهای عربی در زمینه مطالعه بسیار عمیق است.
با وجودی که بر اساس تحقیقات سازمان یونسکو معضل اجتناب از مطالعه، مسئله ای جهانی است ولی در کشورهای عربی با توجه به کمبود اقدامات رسمی و موثر در حل این معضل، شکل دیگری به خود گرفته که بسیار خطرناک تر است.
نمی توان در بیان علل بحران مطالعه، بر ذوق عمومی مردم تکیه کرد چرا که به هیچ عنوان قابل قیاس نیست و ذوق ادبی و فرهنگی از شخصی تا شخص دیگر و با توجه به مقتضیات زمان متفاوت است.
در مقابل، فضای فرهنگی کشورهای عربی نقشی اساسی در حذف کتاب  از عادات روزانه مردم داشته است.
کتاب های جهانی و مشهور خود به خود به فروش بالا نمی رسند بلکه آن، به لطف ماه ها تبلیغات پیوسته پیش از صدور خود کتاب است و این امر در درصد استقبال خوانندگان محصولات ادبی موثر است، به گونه ای که خواننده علاقمند و بی علاقه، از سر کنجکاوی یا تمایل به اطلاع، مشتاق دریافت چنین کتابی است که اینچنین تبلیغات گسترده ای داشته ولی این نوع تبلیغات و تجلیل از تولیدات ادبی و فرهنگی به ویژه تولیدات خوب آن، تا حد زیادی در جوامع معاصر عربی وجود ندارد.
همان طور که روش های آموزشی در کشورهای عربی حسن هایی دارد، دارای معایبی ست که به مطالعه و بررسی بیشتر نیازی مبرم دارد، مهم ترین آن این است که برنامه های تربیتی عربی، دانش آموخته ای را تربیت نمی کند که مایل به آموختن بیشتر است، گویی دانشجوی دانشگاه به محض دریافت مدرک فارغ التحصیلی بدون نیاز به دانش بیشتر خود را یک دانشمند و فرهیخته می شمارد.
در خلال جنگ های استعماری مانند عراق و فلسطین، عقب ماندگی فرهنگی در کشورهای عربی شدت یافت. سپس حکومت های دیکتاتوری آمدند که برای مهار صاحبان اندیشه و تضمین استمرار برنامه های سیاسی خود اجازه آزادی بیان و اندیشه را نمی دادند و حمایت از بخش آموزش و ارتقای فرهنگی به سود آنها نبود.
این امر به وضوح در روش های آموزشی سخت و ناکارآمد در بیشتر کشورهای عربی قابل مشاهده است.
به این دلیل مداخله سیاسی در فرهنگ نه تنها مانع شکوفایی آن است بلکه به طورکامل آن را فلج می کند. همچنین شرایط نامناسب اقتصادی و افزایش قیمت محصولات در کاهش قدرت خرید شهروند عربی موثر بوده است، به گونه ای که باعث شده شخص تحصیل کرده برای تامین نیازهای اولیه و ضروری زندگی خود از خورد وخوراک و پوشاک از خرید کتاب چشم پوشی کند.
وجود این دلایل، نبود مسئولیت فردی به عنوان دلیل مهم دیگری در بیزاری از کتاب و ناهشیاری جوانان در عصر شبکه های اجتماعی و اینترنت و آزادی فرهنگی بدون ضابطه و اشراف را نفی نمی کند.
به نوشته وبگاه خبری العرب مشکل نسل جوان عربی از نظام آموزشی سرشار از اشکال و کاملا دور از روش نقد و تحلیل و تردید و تشویق به مطالعه آغاز می شود و غالبا دانشجویان فارغ التحصیل می شوند در حالی که چیزی جز آنچه در کتاب های مدرسه و دانشگاه آموخته اند به همراه ندارند و استثناء بسیار اندک است.
در یک نظرسنجی که توسط یاهو انجام شد ربع ساکنین کشورهای عربی به ندرت کتابی می خوانند و کتاب در موتور جستجوی گوگل در رتبه 153 در میان علاقه مندی های مردم عرب زبان قرار دارد و کتاب های طالع بینی در رتبه دوم بیشترین کتاب های خوانده شده در کشورهای عربی قرار گرفته است.