سه گانه حاکمیت ارضی، هوایی و سیاست خارجی

میدل ایست نیوز: «ابراهیم بحرالعلوم»، از چهره های سیاسی مهم و وزیر نفت اسبق عراق، با انتشار مقاله ای به انفجار در زاغه های حشد الشعبی واکنش نشان داد و تأکید کرد که اصل انحصار سلاح به دست دولت به معنای کنترل کامل آسمان عراق نیز هست.

در این مقاله آمده که جنگ پهپادها نشان داد که دولت عراق توانایی حفظ حاکمیت خود بر آسمان هایش را ندارد و دستگاه های امنیتی عراق نمی توانند نوع انفجارهای صورت گرفته در انبارهای مهمات در چند ماه گذشته را تشخیص دهند. از تابستان گذشته تا همین چند روز پیش انفجارهای متعددی در مناطق گوناگون عراق رخ داده که اولین آنها در انبار تیپ رزمی العباس در کربلا بوده و آخرین آن در پایگاه هوایی بلد. در این میان شاید مهم ترین انفجارها در آمرلی و پایگاه نظامی الصقر بوده است. براساس آمارها حدود 20 انفجار رخ داده که اکثر آنها در انبارهای مهمات حشد الشعبی و چندانفجار هم در پلیس فدرال بوده است. کمیته های حقیقت یاب دولتی برای بررسی این حوادث تشکیل شده اما هیچ گاه نتایج آنها به اطلاع عمومی نرسیده است و معلوم نیست چرا دولت و پارلمان در دفاع از حاکمیت ارضی کشور و حفظ اموال عمومی ناکام مانده اند. برای همین تأکید بر چند نکته ضروری است:

نخست انحصار سلاح به دست دولت: هدف قرار گرفتن انبارهای حشد و نه دیگر زاغه های مهمات ارتش یا پلیس حامل این پیام است که سلاحی که به دست دولت مرکزی نباشد از مشروعیت برخوردار نیست. صرف نظر از اینکه عامل این حملات چه گروهی باشد، آنچه از این انفجارها معلوم می شود آن است که این سلاح ها که روزی عامل مهمی در تحقق پیروزی بوده امروز به مایه نگرانی تبدیل شده است. این سلاح ها متعلق به ملت عراق است و دولت باید با مسئولیت پذیری برای حفظ اموال عمومی تلاش کند. برای این کار، تسریع در اجرای دستور العمل فرمانده کل نیروهای مسلح که قاعدتا بایست در یک ماه اجرا و نتایج اجرای آن همین روزها اعلام می شد ضروری به نظر می رسد. یکی از بندهای مهم آن دستور العمل، گرفتن موجودی از سلاح های حشد الشعبی و انبارداری دقیق آنها در مناطقی دور از مناطق مسکونی زیر نظر دولت بود. اجرای چنین دستور العملی به معنای عملی شدن وعده بسیاری از تشکل های سیاسی به مردم درباره انحصار سلاح به دست دولت است.

دوم: مدیریت حشد الشعبی: صدور دو بیانیه در روز چهارشنبه (21 اوت) نشان دهنده اختلاف عمیق در مدیریت حشد الشعبی است، در حالی که حشد یک نهاد امنیتی تابع دولت است. چنین اختلافی مایه تضعیف حشد می شود و نشان می دهد که ساختار اداری حشد الشعبی یکپارچه نیست و آن را در معرض تجزیه قرار می دهد. مدیران چنین نهاد امنیتی ای باید با عقلانیت برای یکپارچه سازی دیدگاه ها بر اصولی که در رأس آنها اولویت دادن به منافع ملی عراق بر منافع دیگر کشورهاست به توافق برسند.

سوم: سیاست خارجی: در کشاکش تحولات منطقه ای به خصوص نزاع ایران و امریکا، دولت عراق بر دو اصل مهم پافشاری کند: خارج نگه داشتن عراق از این نزاع و درگیر نشدن در تحریم اقتصادی ایران ازسوی امریکا. چنین سیاستی می تواند مانع از ایجاد مشکلات تازه برای عراق شود.

حوادث اخیر نشان داده که عراق به میدان تصفیه حساب ایران و امریکا تبدیل شده و دولت و دستگاه دیپلماسی عراق توانایی لازم برای تبدیل این دو اصل به یک خط مشی روشن جهت متقاعد کردن هر دو طرف به سیاست عراق و پایبند ساختن آنها به آن را ندارد. لازمه دور نگه داشتن کشور از نزاع های منطقه ای دیپلماسی فعال و قدرتمند و تلاش شبانه روزی و دیدارهای پی در پی با کشورهای تأثیرگذار با دیدگاهی روشن و برخوردار از وفاق ملی داخلی است. دستگاه دیپلماسی عراق باید نقش طبیعی خود را در حفظ استقلال و حاکمیت ارضی کشور بر عهده بگیرد. شواهد اولیه نشان می دهد که دست خارجی در اقدامات اخیر مؤثر بوده و عراق باید بابت این تعرضات به شورای امنیت شکایت کند.

چهارم: حاکمیت ارضی عراق: درعین تأکید بر انحصار سلاح به دست دولت از دولت می خواهیم که حاکمیت خود را بر آسمان عراق نیز اعمال کند. دولت باید با هماهنگی کامل با نیروهای ائتلاف بین المللی این حاکمیت را عملی سازد. بر کسی پوشیده نیست که حاکمیت ارضی از حاکمیت بر آسمان کشور جدا نیست. اینجاست که باید توانمندی دولت در اداره بحران آشکار شود.

ملت عراق امیدوار است که دولتش بتواند با دیپلماسی و عقلانی و آگاهی و تعادل کشور را از میدان نزاع خارج کند. دولت و سران سیاسی کشور باید راه های لازم برای تأمین حاکمیت ارضی کشور را پیدا کنند. بدون کنترل کامل آسمان عراق توسط نیروهای عراقی، انحصار سلاح به دست دولت عملی نخواهد شد.