سیاسینگاه خاورمیانه

ایران در عراق قدرتمند و امریکا به شدت نامحبوب است

موضع ایران در عراق چنان قدرتمند و ایالات متحده چنان نامحبوب است که مقامات عراقی هشدار داده اند اگر آمریکا آنها را برای انتخاب تحت فشار بگذارد، حتی میانه روترین سیاستمداران عراقی نیز به سمت ایران خواهند گروید.

نویسنده: کلوئی کورنیش

میدل ایست نیوز: نگرانی از اینکه عناصر شبه نظامی سرکش عراق را به سمت مواجهه با همسایگانش سوق دهند، زمانی تشدید شد که واشنگتن شبه نظامیان شیعه عراق را مسئول حمله ماه مه با هواپیمای بدون سرنشین به خط لوله سعودی دانست؛ حوثی های یمنی پیشتر مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته بودند. اما همه شبه نظامیان عضو حشدالشعبی تهدید انگاشته نمی شوند.

یک مقام ارشد عراقی گفت: «آمریکایی ها کتائب حزب الله را مقصر می دانند.» کتائب حزب الله یک گروه شبه نظامی عراقی تحت حمایت ایران است که حدود 10 هزار نیرو دارد. این گروه در سال 2007 با هدف مبارزه با نیروهای آمریکایی در عراق تشکیل شد و ایالات متحده بر آن برچسب گروه تروریستی زد. اما بعدتر این گروه هم به حشدالشعبی پیوست.

با این حال، مقام عراقی ارزیابی ایالات متحده را زیر سوال برد و گفت: «طبق اطلاعاتی که داریم، ایرانی ها به این گروه ها دستور داده اند که از حمله خودداری کنند.» این مساله دیپلمات ها را نگران کرده که مبادا گروه های شبه نظامی سرکش بدون هر گونه دخالتی از سوی ایران، جرقه مواجهه ای گسترده را روشن کنند.

داگلاس سیلیمان، سفیر ایالات متحده در عراق تا ماه ژانویه، گفت نگران است که شاید برخی گروه ها که به طور مستقیم تحت کنترل ایران نیستند، در تلاش برای به دست آوردن شهرت در بیرون راندن آمریکایی ها، صدماتی ایجاد کنند.

تنش ها در خلیج فارس با اقدام ایران در منهدم کردن یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی به اوج رسید؛ ایالات متحده مدعی است که این پهپاد بر فراز آب های بین المللی حرکت می کرده و ایران تاکید دارد که آن را به هنگام نقض حریم هوایی خود هدف گرفته است. ترامپ بعدتر در توئیتی از تصمیم به حمله ای تلافی جویانه علیه ایران و لغو آن در آخرین دقایق خبر داد.

اما اینها تنها دلایل نگرانی عراقی ها از درگیر شدن در جنگ نیابتی در منطقه نیستند. چند ماه پیش از این اتفاقات ترامپ اعلام کرده بود که آمریکا می تواند از پایگاه های نظامی خود در عراق برای جاسوسی ایران استفاده کند. برهم صالح در اشاره به این مساله گفته: «مشکل عراق این است که ایالات متحده برای آن یک متحد مهم و ایران برای آن یک همسایه مهم است.»

ایران و عراق که روابط ناخوشایند در دوران صدام و 8 سال جنگ در سال های 1980 تا 1988 را در تاریخچه خود دارند، اکنون در زمینه های تجاری و روابط اجتماعی و مذهبی به یکدیگر نزدیک تر شده اند و هر ساله میلیون ها زائر شیعه در بین دو کشور در حال سفر هستند. مساله کنایه آمیز این است که سرنگونی صدام راه را به روی افزایش نفوذ منطقه ای تهران گشود. نظام سیاسی در بغداد از سال 2003 تحت سلطه چهره های مطرح شیعه بوده که در زمان صدام اپوزیسیون به شمار می رفتند. بسیاری از این چهره ها که توسط رژیم صدام تبعید شده بودند، سال ها در میان مسلمانان شیعه در ایران پناه گرفته بودند.

اکنون، بیش از نیمی از کرسی های پارلمان عراق در اختیار سیاست گذاران وابسته به گروه های شبه نظامی شیعه است که با ایران روابط خوبی دارند. سیاستگذاران جنگ طلب در ایالات متحده معتقدند که ایران از طریق نفوذش در دولت و در میان شبه نظامیان عراقی، آن را به یک کشور واسطه تبدیل کرده است.

نوری مالکی که 8 سال نخست وزیر عراق بود، این مساله که بغداد از دستورکار تهران پیروی می کرده را رد کرده است: «من با آمریکایی ها دست می دادم و با آنها معامله کردم. در همان زمان، از ایران هم استفاده می کردم.»

اما موضع ایران در عراق چنان قدرتمند و ایالات متحده چنان نامحبوب است که مقامات عراقی هشدار داده اند اگر آمریکا آنها را برای انتخاب تحت فشار بگذارد، حتی میانه روترین سیاستمداران عراقی نیز به سمت ایران خواهند گروید. مالکی که دولت باراک اوباما در سال 2014 او را به کناره گیری از دولت وادار کرد، گفته: «سیاست آنها مبنی بر تهدیدهای جنگ، محاصره و تحریم ها و فهرست های سیاه، تنها دشمنان بیشتری برای ایالات متحده به همراه خواهد داشت.»

از نظر برخی، هادی العامری، رئیس تشکیلات بدر که قدیمی ترین گروه شبه نظامیان شیعه عراق و یک حزب سیاسی است، از همان دست متحدان ایران به شمار می رود که آمریکایی ها نگران آن هستند. او قبل از بازگشت به عراق و ریاست تشکیلات بدر، سال ها در ایران در تبعید به سر می برد. او در اغلب موارد از سیاست های ایران دفاع می کند و تجاوزهای آمریکا را عامل تنش ها می داند. او ایران را به دلیل کمک هایش در جنگ علیه داعش ستایش می کند و قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران را دوست عراق می خواند. با این حال، او که لباس نظامی را با کت و شلوار معاوضه و در میانه بروز احساسات «اول عراق» خود را یک ملی گرای تمام عیار نشان داده، از دید دیپلمات ها و تحلیلگران فرمانده ای انگاشته می شود که امکان مذاکره با او وجود دارد.

سیاست گذاران آمریكایی اکنون سعی در آزمودن این مساله دارند که آیا تحریک ملی گرایی در عراق و جایگزینی لفاظی های قومی-فرقه ای سنی و شیعه می تواند به تضعیف نفوذ ایران در عراق کمک کند یا خیر.

با این حال، بسیاری از عراقی ها امیدوارند که احساسات ملی گرایانه این کشور را در برابر همه مداخله کننده های خارجی به ویژه ایالات متحده نامحبوب، قدرتمند کند. عامری اکنون با مقامات آمریکایی دیدار می کند، اما همچنان یک منتقد صریح ایالات متحده به شمار می رود. او در اظهاراتی که به وضوح نشانه بی اعتمادی به دستورکار بی محابای ترامپ علیه تهران بود، گفته: «طرف ایرانی هزار برابر عاقلانه تر از طرف آمریکایی عمل می کند.»

موسسه غیرانتفاعی «صندوق صلح» در ایالات متحده در سال 2007 عراق را دومین کشور شکننده در جهان توصیف کرد؛ عراق امروز در ارزیابی این موسسه که بر مبنای عوامل متعددی از شرایط اجتماعی گرفته تا برابری اقتصادی صورت می گیرد، رتبه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. صالح می گوید: «لیاقت عراقی ها بهتر از این هاست. اما نمی توان این مساله را رد کرد که شرایط بهتر شده است.» صالح ترجیح می دهد به جای نگرانی درباره تبدیل شدن به صحنه جنگ نیابتی دیگران، روی مشکلات داخلی و تبدیل ساختن عراق به مرکزی منطقه ای برای «همکاری ها و تعاملات اقتصادی» تمرکز کند.

قانون گذاران کهنه کار عراقی معتقدند که نه ایران و نه ایالات متحده هیچ یک خواستار شروع جنگ نیستند. اما به گفته هشیار زیباری، وزیر خارجه پیشین عراق، گاهی جنگ طبق برنامه ریزی آغاز نمی شود و صرفا یک اشتباه برای شروع آن کافی است.

منبع: فایننشال تایمز

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا