میدل ایست نیوز: ناظران معتقدند که حملات به تأسیسات نفتی «آرامکو» به روسیه فرصت می دهد که حضور خود در صحنه سیاسی منطقه خاورمیانه و خلیج را افزایش دهد. شاید بتوان روسیه را کشوری دانست که از اضطراب در بازارهای نفت در نتیجه تنش در خلیج بهره می برد. البته روسیه سیاست نفتی خود را فارغ از این تنش ها پیش می برد و در شراکت با کشورهای صادرکننده نفت در مجموعه ای که «اوپک پلاس» خوانده می شود توانسته اقتصاد خود را تقویت کند.
بی ثباتی در چند کشور تولیدکننده نفت که باعث شده نفت آنها از بازار حذف شود، مانند لیبی و ونزوئلا و نیجریه، امتیاز دیگری برای روسیه است. اما همکاری با ریاض برای مسکو اهمیتی ویژه دارد. این دو با همکاری یکدیگر یک میلیون بشکه نفت را از بازارهای جهانی بیرون کشیدند. این همکاری ها حتی در ابعاد سیاسی هم دیده می شود که یک نمونه اش نرم شدن لحن عربستان درقبال سوریه و نیز تبدیل ریاض به یکی از منابع اصلی سرمایه گذاری خارجی در روسیه است. ریاض توانسته جای خالی شرکت های اروپایی و امریکایی را که پس از تنش های روسیه با غرب در 2014 از روسیه خارج شدند پر کند.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد روسیه به ایران به چشم شریکی تاکتیکی و نه استراتژیک نگاه می کند. اختلافات ایران و روسیه درباره حوزه نفوذشان در سوریه و نیز سرمایه گذاری در بازسازی سوریه که گاه به تنش نظامی هم کشیده دیگر پنهان کردنی نیست. همه می دانند که حملات اسرائیل به نیروهای ایرانی در سوریه با چراغ سبز روسیه انجام شده است. در تنش اخیر ایران با امریکا بر سر برنامه هسته ای ایران هم رئیس جمهوری روسیه رسما اعلام کرد که روسیه قرار نیست مانند آتش نشان در منطقه عمل کند. جدا از اینها، رقابت ایران و روسیه در صادرات نفت و گاز به اروپا را هم نباید از نظر دور داشت. رقابتی که با توجه به تحریم های ایران، روسیه در آن جلو افتاده است.
البته اشتراکات مهمی هم میان دو کشور وجود دارد که مهم ترین آنها مبارزه با هژمونی امریکا در جهان است. اما این مبارزه شکل های گوناگونی می تواند داشته باشد. در حالت کلاسیک این مبارزه، روسیه از کشورهایی که در محور امریکا قرار ندارند، مانند ایران و ونزوئلا و چین حمایت سیاسی و اقتصادی می کند. اما این تنها حالت ممکن نیست.
به نظر می آید که روسیه تاکتیک تازه ای پیش گرفته که عبارت است از دور کردن متحدان سنتی امریکا از ایالات متحده. یک نمونه روشن آن ترکیه است. همچنین اختلافات امریکا و اروپا بر سر برنامه هسته ای ایران، فرصتی برای روسیه است تا به بروکسل نزدیک تر شود، به خصوص که اختلافات متحدان دو سوی اقیانوس اطلس فراتر از این مورد است. یکی از جلوه های این تلاش روسیه، تقویت روابط روسیه و فرانسه است.
به نظر می آید فاصله انداختن میان متحدان قدیم امریکا از مهم ترین ابزارهایی است که روسیه به کار گرفته است. پیشنهاد فروش سامانه دفاعی اس 400 به عربستان را هم می توان در همین چارچوب دید.
در دل همه این تحولات، حمله به تأسیسات نفتی عربستان فرصتی تازه در اختیار روسیه می گذارد تا در مقام واسطه حل اختلافات ظاهر شود. اما در این میان نباید ابعاد فنی اجرای این عملیات را نادیده گرفت.
گزارش تازه ای از «پژوهشگاه استرالیایی سیاست استراتژیک» که تحلیلگر برجسته اقتصاد جنگی «مارکوس هیلر» با همکاری چند کارشناس برجسته دیگر آن را نوشته بر دقت بالای این عملیات تأکید می کند. براساس این گزارش، این دقت بالا فقط از دو راه به دست می آید. یکی از طریق تصاویر ماهواره ای (ارتوفتو) است که در آن مقیاس تصویر یکنواخت است و از آن می توان برای اندازه گیری فواصل واقعی استفاده کرد. دومی تصاویری با کمک اشعه مادون قرمز فوق دقیق است که با دستگاه یا با استفاده از فناوری های هوش مصنوعی (Human-in-the-loop) تهیه شده باشد.
به گفته تدوین کنندگان این گزارش، همچنین برای این حمله به تصویرهایی دقیق تر از تصویرهای «گوگل ارث» نیاز است و احتمالا عاملان این حمله به تصاویر ماهواره ای دسترسی داشته اند. و این فناوری بالا این احتمال را مطرح می کند که تصاویر را کشوری پیشرفته مانند روسیه در اختیار عاملان حمله قرار داده باشد. در این گزارش تأکید شده که این به معنای آن نیست که برای انجام عملیات با روسیه هماهنگی شده باشد، بلکه چه بسا در چارچوب هماهنگی های امنیتی ایران و روسیه در سوریه، اطلاعاتی از این دست در اختیار ایران قرار گرفته باشد. البته نویسندگان تأکید کرده اند که این فقط یک حدس است.
اینکه روسیه ایران را به حمله ای از این دست تشویق کرده باشد بسیار بعید است، دست کم چون هیچ کس نمی تواند ابعاد واکنش متقابل را از جانب عربستان حدس بزند و بداند که در بازارها چه اتفاقی خواهد افتاد. ضمن اینکه عربستان چند هفته دیگر میزبان رئیس جمهوری روسیه خواهد بود.
جدا از عاملان این حمله، به نظر می آید که روسیه از همه بیشتر از آن نفع می برد. ضمن اینکه روسیه بیشترین نفع را از سیاست های امریکا درقبال ایران می برد بی آنکه نیاز به تنش بیشتری باشد.
