ایالات متحده چاره ای جز تغییر رویکرد در خاورمیانه ندارد

نویسنده: چالز دابلیو. دان

میدل ایست نیوز: تحولات چند ماه اخیر و آشکار شدن شدت اختلافات عربستان سعودی و امارات متحده عربی سبب شدند که ایالات متحده در سیاست گذاری ها و درباره دوستان خود در حاشیه خلیج فارس از نو بیندیشد و انتظار می رود که در هر دو زمینه تغییراتی ایجاد کند.

تغییر رویکرد آمریکا در یمن با توجه به ایران

وزارت امور خارجه ایالات متحده در واکنش به تحولات در عدن بیانیه ای صادر و درباره این خشونت «عمیقا ابراز نگرانی» کرد «گفت و گو» برای حل اختلافات میان طرف های درگیر را خواستار شد. اما در ماهیت دیپلماسی سطح بالای ایالات متحده نشانه های دیگری از تلاش بر حل و فصل اختلافات عربستان و امارات دیده نمی شود. در حقیقت، گزارش های اخیر حاکی از آن بوده اند که دولت ترامپ که تا چندی پیش کاملا از سعودی ها و کمپین آنها حمایت می کرد، تصمیم گرفته است در عمان مذاکرات مستقیمی با حوثی ها داشته باشد و عربستان را هم به حضور پای میز مذاکره ترغیب می کند.

دلیل این تغییر شدید در رویکرد احتمالا نگرانی دولت ترامپ درباره چگونگی تاثیرگذاری اوضاع نه چندان خوشایند در یمن بر سیاست گذاری ها در قبال ایران است؛ این مساله برای کاخ سفید از هر چیزی که در خود یمن اتفاق می افتد، مهمتر است.

استراتژی «اعمال فشار حداكثری» واشنگتن در قبال تهران که با اعزام دارایی های بیشتر نظامی به خلیج فارس و اعمال تحریم های شدید بر بسیاری از مقامات ایران همراه شده، احتمال درگیری نظامی را ایجاد كرده است كه دامنه و پیامدهای آن غیرقابل پیش بینی است. حملات اخیر اسرائیل علیه نیروهای متحد ایران در لبنان، سوریه و عراق خطر قرارگیری نیروهای آمریکایی در منطقه در معرض حملات تلافی جویانه را افزایش داده است. در چنین شرایطی دولت ترامپ نگرانی است که وخیم تر شدن اوضاع در یمن و فروپاشی اتحاد عربستان سعودی و امارات متحده عربی، چشم انداز وقوع جنگی که امکان برد در آن وجود ندارد را بالا ببرد و توجه ایالات متحده را از ایران منحرف کند. در حقیقت، سرعت و دامنه گسترده حملات هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی حوثی ها علیه زیرساخت های نفتی و اقتصادی سعودی آسیب پذیری پادشاهی عربستان در صورت افزایش بیشتر تنش ها را نشان می دهند. این عامل احتمالا بر تغییر رویکرد دولت ترامپ تاثیرگذار خواهد بود می تواند به تلاش های بیشتر کاخ سفید برای متقاعد کردن سعودی ها به پیوستن به مذاکرات با حوثی ها بینجامد. زمان بندی مشکلات جدید در یمن قابل توجه است چرا که با فروپاشی آشکار اتحاد عربستان و امارات در یمن، کاخ سفید احتمالا از سوی مخالفان حمایت نظامی آمریکا از کمپین تحت رهبری سعودی در یمن بیشتر تحت فشار قرار خواهد گرفت.

نگرانی گسترده درباره «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» و مبارزات با تروریسم

عواقب شرایط کنونی در یمن می تواند تاثیرات گسترده تری بر استراتژی منطقه ای ایالات متحده داشته باشد. یکی از این موارد، برنامه ها برای تشکیل یک سازمان جدید «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» برای مقابله با تهدیدات منطقه ای (عمدتا ایران) است. این برنامه معماری جدید امنیتی که در ماه مه سال 2017 اعلام شد، اساسا به وحدت سیاسی و نظامی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بستگی دارد چرا که باید بودجه و وقت زیادی برای این برنامه صرفت کنند و مدرن ترین سیستم های تسلیحاتی خود را به کار گیرند. تنش های فعلی بین عربستان و امارات، خروج مصر از اتحاد پیشنهادی در ماه آوریل، محاصره قطر توسط اتحاد تحت رهبری سعودی و مقاومت کشورهای منطقه خلیج فارس در برابر تعامل نظامی تشکیل چنین سازمانی را بسیار دشوار می سازد. برنامه های بزرگ برای تحکیم پیمان های نظامی منطقه ای یا همکاری های امنیتی چند ملیتی پیشرفته در طی سال ها بارها مطرح شده اند، اما اتحاد استراتژیک خاورمیانه می توانست سنگ بنای سیاست امنیت منطقه ای دولت ایالات متحده شود.

مناقشات میان متحدان در جنگ یمن ممکن است منافع مهم دیگر ایالات متحده به ویژه جنگ برای از بین بردن عناصر القاعده در یمن را به خطر اندازد. ایالات متحده در جریان جنگ جهانی علیه تروریسم در دوران ریاست جمهوری بوش درگیر عملیات نظامی در یمن شد و در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و پس از آن هم ترامپ، جنگ دیرینه علیه القاعده در یمن به عاملی مهم در حمایت ایالات متحده از عربستان سعودی و امارات متحده عربی تبدیل گشت. اما جدای از برخی موفقیت های قابل توجه تاکتیکی علیه این گروه تروریستی، تقسیم سلاح های آمریکایی در میان عناصر القاعده توسط ریاض و ابوظبی، بر اهداف واشنگتن تاثیر منفی گذاشت؛ اکنون انتظار می رود با بروز اختلافات در میان اتحاد تحت رهبری سعودی در یمن، کمپین مبارزه با تروریسم بیشتر دچار آسیب و فضای سیاسی و جغرافیایی جدیدی برای عملیات القاعده و دیگر گروه های تروریستی فراهم شود.

نهایتا اینکه استراتژی دولت ترامپ در خاورمیانه در حد غیرمعمولی بر روابط شخصی رئیس جمهوری با مستبدان کلیدی در خلیج فارس و مصر و همچنین اسرائیل در راستای تشکیل جبهه های متحد در مسائلی همچون کمپین علیه ایران، مبارزه با تروریسم، مبارزه با افراط گرایی سیاسی و پشتیبانی از برنامه صلح فلسطین و اسرائیل پیشنهادی جرد کوشنر، داماد ترامپ، بنا شده است. با افزایش اختلافات میان قدرت های خلیج فارس، احتمالا دستیابی به موفقیت در هر یک از جبهه های یاد شده برای ترامپ به ویژه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده دشوارتر می شود.

پایان دوستی ها

این احتمال وجود دارد که تحولات اخیر در یمن به تغییر در سیاست های دولت ترامپ در قبال خلیج فارس یا دست کم شیوه نگرش او درباره متحدان فعلی در منطقه بینجامد. اگر ترامپ به اتفاقات در یمن به عنوان نشانه ای بنگرد مبنی بر اینکه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، توانایی تحقق بخشیدن وعده ها یا حفظ شرکای ائتلافی در کنار خود را نداشته و این مساله بر اولویت های برتر ایالات متحده در خلیج فارس تاثیر منفی گذاشته، آنگاه ممکن است با ارزیابی مجدد رابطه خود با بن سلمان تصمیم بگیرد. در چنین شرایطی برقراری رابطه نزدیک تر بین آمریکا و امارات محتمل خواهد بود. از سوی دیگر، اگر رئیس جمهوری ایالات متحده به ناگاه رویکرد خود را تغییر دهد و در صدد گشایش دیپلماتیک با ایران برآید، چنین اتفاقی به روابط ایالات متحده و عربستان خدشه وارد می آورد. با توجه به بی ثباتی ها در منطقه خلیج فارس و ماهیت غیرقابل پیش بینی رئیس جمهوری ترامپ، هر دو حالت ممکن است. اگر هر یک از این موارد اتفاق بیفتد، روابط خارجی ایالات متحده در خلیج فارس دچار تغییرات اساسی خواهد شد.