سیاسی

آیا روسیه می تواند ایران و عربستان را در سوریه به هم نزدیک کند؟

عادی سازی روابط عربستان با سوریه از اهداف سفر «ولادیمیر پوتین» به ریاض اعلام شده است.

میدل ایست نیوز: در سوم اکتبر، روزنامه «الشرق الاوسط»، وابسته به عربستان سعودی، مصاحبه ای با «سرگی لاوروف»، وزیر امور خارجه سوریه منتشر کرد که در آن بر حمایت روسیه از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تأکید و از نقش سازنده عربستان سعودی در آینده سوریه تقدیر کرد.

قرار است «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه، روز دوشنبه (14 اکتبر) به عربستان سعودی سفر کند. مصاحبه مزبور هم در همین راستا منتشر شد و از آن چنین برداشت شد که یکی از موضوعات مورد بحث پوتین با مقامات عربستانی بازگشت سوریه به اتحادیه عرب خواهد بود.

عربستان تاکنون حاضر به ازسرگیری روابط خود با سوریه نشده، اما لحن متعادل عربستان درباره سوریه از آغاز 2018 مایه خوش بینی روسیه شده است.

در مارس 2018، «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان تأکید کرد که «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه خواهد ماند. «عادل الجبیر»، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان سعودی، نیز پیش تر گفته بود که عربستان آماده همکاری با روسیه در روند صلح در سوریه است.

این اظهارات در حالی مطرح شده که دو متحد اصلی عربستان سعودی، یعنی امارات و بحرین، رسما روابط خود را با سوریه از سر گرفته اند.

با وجود این، معلوم نیست که عربستان سعودی به این راحتی نظر خود را درباره بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تغییر دهد. عربستان بارها اعلام کرده که پایان جنگ در سوریه فقط در صورتی ممکن است که شبه نظامیان وابسته به ایران از سوریه خارج شوند. سیاستگذاران عربستانی می ترسند که با تغییر موضعشان، ایران تلاش های راهبردی خود برای تثبیت حضورش در سوریه را افزایش دهد.

بی اعتمادی کامل میان عربستان و دولت «بشار اسد» می تواند مانعی جدی در مسیر عادی سازی روابط دو کشور باشد. «آندره پاکلانوف»، سفیر روسیه در انگلستان، به «لوبلاگ» گفت که بشار اسد تلاش های عربستان برای سرنگونی اش را به چشم خیانت دیده و تصویری بسیار منفی از عربستان در ذهن دارد که مانعی جدی در مسیر افزایش همکاری دو کشور است.

اما عادی سازی روابط با سوریه، برای عربستان منافعی راهبردی در پی دارد که از جمله می تواند باعث شود که عربستان در کنار مصر و امارات در روند بازسازی سوریه سهیم شود.

چراغ سبز عربستان برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب می تواند عاملی مهم برای تقویت عربستان با روسیه نیز باشد، بدون آنکه عربستان خود را درگیر تبعات مذاکره با روسیه برای خرید سامانه دفاعی اس ـ 400 کند.

با همه این منافع راهبردی، سیاست ریاض درقبال دمشق تا حد زیادی تحت تأثیر پیشرفت مذاکرات عربستان با ایران است. عربستان برای مذاکرات جدی با ایران شرط های بسیاری مانند توقف حمایت از گروه انصار الله و توقف حملات به تأسیسات نفتی دارد، اما برگه هایی که می تواند با آنها دربرابر ایران چانه زنی کند بسیار محدود است. جذاب ترین  پیشنهادی که عربستان می تواند برای ایران داشته باشد حمایت از ماندن بشار اسد در قدرت است.

اما بی اعتمادی شدیدی که میان عربستان و ایران وجود دارد باعث می شود که ریاض چندان به کوتاه آمدن یکجانبه دربرابر ایران در سوریه فکر نکند، و در عوض بخواهد از این موضوع به عنوان موضوعی برای چانه زنی در ازای توقف حمایت ایران از شبه نظامیان حوثی استفاده کند.

پیشنهاد اخیر گروه انصارالله برای توقف حملات پهپادی به عربستان فرصتی کم نظیر برای عربستان سعودی است تا خود را از مشکلات ناشی از دخالت نظامی در یمن نجات دهد. اگر عربستان به اقداماتی عملی برای توقف تنش در یمن دست زند، می تواند بر سر یمن دربرابر سوریه با ایران معامله کند.

«حمیدرضا عزیزی»، استاد دانشگاه شهید بهشتی ایران، به «لوبلاگ» گفت که ایران احساس می کند که عربستان هم در سوریه و هم یمن در موضع ضعف است و برای همین تغییر موضع عربستان درقبال سوریه چندان چیز مهمی نخواهد بود.

به نظر عزیزی، برداشت عمومی این است که بحرین و امارات با هماهنگی عربستان روابط خود را با سوریه عادی کرده اند، برای همین حمایت عربستان از بشار اسد را نمی توان اقدام تازه ای نیست که بتوان آن را نشان دهنده حسن نیت عربستان دانست، بلکه بیشتر اعتراف عملی به پیروزی اسد در جنگ داخلی سوریه است.

عزیزی افزود که آنچه میان ایران و عربستان فاصله بزرگی انداخته آن است که تفسیر دو کشور از پیروزی و شکست در منطقه کاملا با هم تفاوت دارد.

تردیدی نیست که پوتین در عربستان در پی عادی سازی روابط عربستان با سوریه برخواهد آمد و روسیه را نیز به یکی دیگر از کانال های غیر رسمی ارتباط عربستان و ایران تبدیل خواهد کرد و همزمان خواهد کوشید که حمایت فوری عربستان برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب را دریافت کند.

تا وقتی ایران و عربستان در دیپلماسی منطقه ای دنبال توافقات برد و باخت باشند و نه برد ـ برد، تحول سیاست های عربستان در قبال سوریه نمی تواند به تنش های این کشور با تهران پایان دهد.

منبع
لوبلاگ

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا