سیاسی

اردوگاه-زندان های رها شده یک تهدید افراط گرایی

نادیده گرفتن خانواده های داعش دست کم با منافع برخی از مقامات عراقی هماهنگی دارد.

 

نویسنده: تاناسیس کمبانیس

میدل ایست نیوز: خانواده های داعش که نزدیک به یک سوم از ۱.۵ میلیون نفر جمعیت افراد بی خانمان در عراق را تشکیل می دهند، عمدتا در اردوگاه های بدون امکانات در صحراها از فلوجه تا موصل زندگی می کنند. این اردوگاه ها نه مدرسه دارند و نه کلینیک های پزشکی. ساکنان این اردوگاه ها برگه های شناسایی و اقامت ندارند. از نظر فنی این افراد بی خانمان در بازداشت نیستند، اما اجازه کار ندارند و نمی توانند هر زمانی که می خواهند به اردوگاه آمد و شد داشته باشند. دولت عراق آنها را هیچ جرمی متهم نکرده، اما آنها را بی گناه هم نمی داند. علی اکرم البیاتی، یکی از اعضای کمیسیون عالی عراق در حقوق بشر، برآورد کرده که ۹۰ درصد از افراد بی خانمان مظنون به داشتن روابط با داعش هیچ تهدیدی برای هیچ کسی ایجاد نمی کنند. او می گوید: «جداسازی این جمعیت از باقی مردم یا فرستادن آنها به زندان غیرمنطقی است. ما فقط یافتن راه حل برای این مساله را به تعویق می اندازیم.»

شکل گیری یک تهدید

در ماه سپتامبر که از اردوگاه آوارگان در حومه فلوجه بازدید کردم، رئیس یک خانواده بزرگ که در آنجا زندگی می کردند به من گفت: «ما اینجا زنده مانده و زندانی شده ایم چون اهل سنت هستیم.» این مرد که از ترس مجازات خواست نامش فاش نشود، افزود که قبلا در مقر داعش در جرف صخر یک مقام محلی بوده است. نیروهای شبه نظامی داعش 4 سال پیش پسر او را ربودند و از آن زمان به بعد هرگز خبری از او نشنیده است. خود این مرد هم بازداشت شده بود، اما مقامات عراقی نتوانسته بودند هیچ اتهامی علیه او مطرح کنند و بدین ترتیب، او را در ماه اوت آزاد کرده و به او اجازه داده بودند در اردوگاه صحرایی به دیگر اعضای خانواده اش بپیوندد؛ این خانواده در 5 سال گذشته در این اردوگاه ساکن بوده اند. او می پرسد؟ «دیگر چه امیدی برایمان مانده است؟ قرار است برای همیشه در اینجا بمانیم؟»

در حال حاضر به نظر می رسد که برنامه بالفعل دولت عراق همین است. نادیده گرفتن خانواده های داعش دست کم با منافع برخی از مقامات عراقی هماهنگی دارد. حدود یک سال پیش در بازدیدی که از اردوگاه دیگری در نزدیکی دریاچه حبانیه در استان انبار داشتم، گروهی از مردان جوانی که با آنها صحبت کردم مجوز بازگشت به شهر سنی نشین جرف ااسخر را خواستار بودند که تحت کنترل یکی از گروه های شبه نظامی شیعه متحد دولت است و محدوده نظامی اعلام شده. اواخر ماه سپتامبر که به اردوگاه بازگشتم، همان مردان خواسته های خیلی کمتری داشتند: آزادی و اجازه کار روز مزد در خارج از اردوگاه، بهبود امکانات همچون برق و دسترسی به مدارس و خدمات آموزشی برای فرزندانشان.

بیشتر «خانواده های داعش» که از افراد بی خانمان تشکیل شده اند، در حال حاضر هیچ تهدیدی برای امنیت عراق ایجاد نمی کنند؛ اما اگر مقامات دولت به نگه داشتن آنها در انزوا ادامه دهند می توانند به سادگی آنها را به یک تهدید گسترده تبدیل کنند. این اردوگاه های پرجمعیت که ارتباط ساکنانشان با جامعه قطع شده است، مکان های مناسبی برای ظهور مجدد دکترین داعش به شمار می روند. آنهایی که احساس همدردی با مخاطره داعش ندارند، به قربانیان گروه تبدیل می شوند و این پویایی به مرور زمان می تواند به چالشی جدید برای مشروعیت دولت تبدیل شود.

حل مشکل بی خانمان ها

ایالات متحده و متحدان اروپایی آن باید برای جلوگیری از تبدیل شدن این بحران فزاینده به یک فوریت اضطراری تمام عیار به دولت عراق نشان دهند که «خانواده های داعش» را یک اولویت اصلی بشردوستانه و ضد تروریسم می دانند؛ تنها با چنین اقدامی می توانند به مقامات عراقی همچون الحبوسی که متعهد به کاهش شمار بازداشت شدگان هستند، کمک سیاسی کنند. همچنین لازم است که ایالات متحده و متحدانش منابع مازادی برای پوشش دادن هزینه های رسیدگی به خانواده های داعش در سرع وقت، اختصاص دهند. بخشی از این تلاش ها هم باید نظارت بر روند رسیدگی به پرونده این افراد و بازگشت افراد غیرمشکوک به جامعه را شامل و از این مساله کسب اطمینان شود که بودجه تخصیص یافته برای اسکان مجدد آوارگان توسط مقامات فاسد در داخل نظام دولتی عراق به سرقت نرود.

دولت عراق در روند رسیدگی به مشکلات خانواده های داعش به وکلا، بازرسان و کارشناسانی احتیاج دارد که توانایی ارزیابی و مستند سازی وضعیت بازداشت شدگان «منطقه خاکستری» را داشته باشند. اگر مقامات عراقی در این پروسه از حمایت فنی و مالی جامعه بین المللی برخوردار باشند، می توانند ظرف مدت یک سال به پرونده شمار قابل توجهی از خانواده های داعش رسیدگی و افراد بی گناه را آزاد کنند. بررسی و ارزیابی پرونده های خاص که حاکی از شواهدی مبنی بر ارتباط افراد با داعش است، احتمالا مدت زمان بیشتری طول بکشد. اگر افراد بی خانمان از سوی داعش یا به دلیل ارتباط احتمالی با این گروه در زمان بازگشت به خانه های خود با مخاطره خشونت مواجه شوند، احتمال بروز پیچیدگی هایی وجود خواهد داشت.

برخی از افراد بی خانمانی که با آنها گفت و گو کرده ام، فرقه گرایی را عامل مشکلات می دانند و خودشان را قربانیان سنی یک دولت تحت تسلط شیعه تجسم می کنند. با این حال، مساله دلگرم کننده این است که شمار افرادی که هویت فرقه ای را عامل مشکلات خود می دانند بسیار اندک است و بسیاری دیگر از این افراد مشکلات خود را یک مساله امنیتی و سیاسی می دانند. به هر حال، بسیاری از مناطق با اکثریت جمعیت سنی نیز خشونت های داعش را متحمل شده اند. برای ایجاد ثبات بلند مدت در عراق لازم است که روند آشتی و مصالحه سیستماتیک تری با این مناطق در نظر گرفته شود. با این حال، پیش از آغاز پروسه بهبود، عراق باید اردوگاه ها را تعطیل کند و تا جایی که می تواند ساکنان آنها را به شهرها و خانه هایشان بازگرداند.

منبع
فارن افرز

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا