آیا مرجعیت، تلاش‌های «سید مقتدی صدر» را برای تسلط بر اعتراضات نقش برآب کرد؟
جریان صدر عراق به رهبری «سید مقتدی صدر» که تلاش داشت با استفاده از کلاه‌آبی‌ها دیدگاه مورد نطر خود را به معترضان تحمیل کند با مواضع اخیر مرجعیت دینی در خطبه‌های نماز جمعه خود را در معرض فشار تظاهرات‌کنندگان و افکار عمومی از یک سو و مرجعیت عالیقدر از طرفی دیگر می بیند.
میدل ایست نیوز: پس از تلاش‌های جریان صدر به رهبری «سید مقتدی صدر» برای تسلط بر میدان‌های اعتراضات با استفاده از شیوه‌های مختلف از جمله اعمال زور از رهگذر کلاه‌آبی‌های وابسته به این جریان، آیت الله سیستانی مرجعیت عالیقدر تشیع در خطبه‌های نماز جمعه که توسط نماینده ایشان قرائت شد، خشونت‌های صورت گرفته در جریان تظاهرات را محکوم و مخالفت خود را با تامین امنیت معترضان از سوی نهادهای غیر رسمی اعلام کرد، در پی خطبه‌های نماینده مرجعیت، جریان صدر دستور خروج کلاه‌آبی‌ها از میدان‌های اعتراضات و تحویل پرونده امنیتی به دست نیروهای امنیتی را صادر کرد.
سید احمد الصافی، نماینده مرجعیت عالیقدر تشیع در خطبه‌های نماز جمعه ضمن درخواست از نیروهای امنیتی برای حمایت از تظاهرات‌کنندگان مسالمت‌جو، اعلام کرد: «نیروهای امنیتی باید به مسئولیت‌های خود در حفاظت از منافع عمومی در برابر تجاوزات خرابکاران و نیز شناسایی عناصر نفوذی و برهم زننده امنیت عمل کنند.» مرجعیت همچنین به طور ضمنی اقدام برخی طرف‌های غیر رسمی در مداخله در پرونده امنیتی و تحمیل دیدگاه خود بر شهروندان را محکوم کرد، سخنانی که مخاطب آن طبق دیدگاه ناظران امر، کلاه‌آبی‌های وابسته به سید مقتدی صدر بوده است.
مواضع پرنوسان صدر
کارشناسان و ناظران امر بر این باور هستند که جریان صدر میان قدرت حاکم و تظاهرات مردمی دست به عصا و با احتیاط راه می رود تا منافع سیاسی خود را از رهگذر همراهی نمایشی با روند تظاهرات تامین کند، این ناظران همچنین معتقدند که آیت‌الله سیستانی با سخنان اخیر خود راه را برای جریان صدر و کلاه‌آبی‌ها برای تسلط بر روند اعتراضات بست.
گفتمان جریان صدر پس از حمله پهپادی امریکا در ترور «ابومهدی المهندس»، نائب‌رئیس الحشد الشعبی و سردار «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران ایران دستخوش تغییر و تحول شده است به طوری که صدر که پیشتر طلایه‌دار افرادی بود که خواهان اعتصاب‌های سراسری ادارات، دانشگاه‌ها و مدارس بود در یک چشم برهم زدن و پس از ترور دو شخصیت یادشده تغییر موضع داد و معترضان را مسئول بستن راه‌ها و جلوگیری از فعالیت مدارس و دانشگاه‌ها عنوان کرد.
نشست شبانه
همزمان با این تغییر و تحولات، شب جمعه گذشته نشستی میان گروهی از نمایندگان تحصن‌کنندگان و معترضان با «کاظم العیساوی»، معاون (موسوم به) جهادی صدر برگزار شد و طبق اطلاعات به بیرون درز کرده، العیساوی در این نشست متعهد شد که رستوران تُرکی را تخلیه و آن را به معترضان شناخته شده تحویل دهد همچنین نیروهای کلاه‌آبی را از میدان‌های تظاهرات خارج کند.
منبعی آگاه که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با ایندیپندنت عربی تصریح کرد: «العیساوی این امر را تکذیب کرد که جریان صدر یا کلاه‌آبی‌ها مسئول اتفاقات خونین و خشونت‌بار نجف اشرف باشند.» وی همچنین تاکید کرد که جریان صدر یا ائتلاف سائرون از علاوی حمایت نمی کنند و بر سر عدم رای‌اعتماد به وی یا کابینه‌اش به اجماع رسیده اند.
منشور انقلاب
در نخستین واکنش به خطبه‌های نماز جمعه مرجعیت عالیقدر تشیع، صدر دستور عقب‌نشینی کلاه‌آبی‌ها از میدان تظاهرات و تحویل پرونده حفاظت از تظاهرات‌کنندگان به نیروهای امنیتی را صادر کرد.
صدر در این منشور ضمن اشاره به تداوم روند مسالمت‌آمیز تظاهرات، بر عدم مسدودسازی راه‌ها و آسیب رساندن به زندگی عمومی مردم، عدم ممانعت از فعالیت مدارس و نیز عدم تعرض به اموال خصوصی و دولتی و مراکز خدمات‌رسانی تاکید کرد.
وی همچنین ضمن دستور به کلاه‌آبی‌ها برای خروج از میدان‌های تظاهرات، خواستار پایبندی به رهنمودهای مرجعیت و رهبران ملی و نیز تشکیل کمیته‌هایی در داخل تظاهرات برای درخواست آزادسازی بازداشت‌شدگان و ربوده‌شدگان و تحقق جدی در مساله شهدای تظاهرات شد.
رهبر (خودخوانده) انقلاب و نماینده حاکمیت
در همین رابطه، «سامان نوح»، نویسنده و روزنامه‌نگار عراقی تصریح کرد: «خطبه‌های مرجعیت کاملا روشن بود، مرجعیت خطاب به کلاه آبی‌ها گفت که وظیفه شما حفاظت از تظاهرات‌کنندگان یا مداخله در امور تظاهرات نیست، جریان صدر این پیام را دریافت کرد و مستقیما پس از آن گفت‌وگوها و مذاکراتی را با تظاهرات‌کنندگان ترتیب داد و به توافقاتی در این زمینه دست یافت.»
وی افزود: «صدر در تلاش است تا مناسبات خود با معترضان را بازنویسی کند، وی در توئیتی که تحت عنوان منشور انقلاب منتشر کرد طوری سخن گفت که گویی رهبری تظاهرات و حاکمیت را در آن واحد برعهده دارد اما سخنان وی در عدم سیاسی‌سازی تظاهرات متناقض و ناهمساز است چرا که همین اقدامات وی به معنای سیاسی‌سازی اعتراضات و دخالت در روند آن به شمار می رود.»
عقب‌نشینی از حمایت از علاوی
در همین ارتباط «واثق الهاشمی»، رئیس مرکز پژوهش‌های راهبردی عراق تصریح کرد:«خطبه‌های مرجعیت راه را برای برخی گروه‌ها که در تلاش برای تسلط بر میدان‌های اعتراضات بودند، بست. واکنش‌ها به خطبه‌های مرجعیت بسیار سریع اتفاق افتاد به طوری که صدر معاون جهادی خود را نزد معترضان فرستاد و اعلام کرد که از دولت علاوی حمایت نخواهد کرد و بدان رای اعتماد نخواهد داد.»
حمایت مرجعیت از معترضان
«احمد الشریفی»، پژوهشگر امور سیاسی عراق در این رابطه تصریح کرد: «برخی گروه‌های سیاسی از آیت‌الله سیستانی دلخور هستند چرا که این گروه‌ها معتقدند که مرجعیت علیه آنان در کنار معترضان صف گرفته و این امر بر خلاف منافع گروه‌های سیاسی است.»
الشریفی در گفت‌وگو با ایندیپندنت اعلام کرد: «صدر پیش‌بینی نکرده بود که واکنش مرجعیت بدین سطح باشد، پیام آیت‌الله سیستانی، صدر را واداشت تا منشور مذکور را مننتشر کند، الشریفی همچنین پیش‌بینی کرد که امور به سمت یافتن جایگزینی برای علاوی منتهی شود چرا که وی مورد قبول مردم نیست.»
جریان صدر بازی را باخت
«عقیل عباس»، پژوهشگر و شخصیت دانشگاهی عراقی اعلام کرد: «توافقی میان آیت‌الله سیستانی و صدر وجود داشت اما رهبر جریان صدر این توافق را با جای‌گیری در کنار دولت و وارد کردن کلاه‌آبی‌ها به روند تظاهرات و سرکوب آنان نقض کرد، این اقدامات صدر در راستای تفاهم با ایران صورت گرفت که خواهان نخست‌وزیری علاوی و پایان یافتن تظاهرات و انجام اصلاحات جزئی است.»
این پژوهشگر عراقی اظهار داشت: «هدف صدر از اقدامات کلاه‌آبی‌ها این بود که ایران و گروه‌های مسلح را از فشار اعتراضات رها سازد و در نهایت خود را به عنوان طرف برنده اعتراضات و قدرتی غیرقابل انکار در سپهر سیاسی عراق نشان دهد اما در نهایت جریان صدر خود را در میان فشار تظاهرات‌کنندگان و مرجعیت یافت به طوری که با خطبه‌های اخیر نماز جمعه کربلا، مرجعیت، مشروعیت اقدامات صدر را زیر سوال برد.»
عقیل عباس در پایان گفت: «جریان صدر در نهایت معادله را باخت، به طوری که سید مقتدی صدر طرفداران مردمی و معترضان حامی خود را از دست داد و نتوانست دشمنان سابق خود در گروه‌های مسلح را به خود جذب کند و بالاخره با موضع منفی آشکار آیت‌الله سیستانی علیه خود رو به رو شد.»
