میدل ایست نیوز: ضربههای بزرگی که داعش در مهمترین لانههای خود در خاورمیانه بهخصوص پس از کشته شدن «ابوبکر البغدادی» دیده باعث شده که این گروه افراطگرا با فرماندهی «ابوابراهیم القرشی» استراتژیهای فعالیتهای خود را تغییر دهد و در پی بهرهبرداری از سرگرم شدن حکومتهای منطقه به ویروس کووید ـ 19 (کرونا) برآید.
داعش در ماههای اخیر تحرکات انبوهی را در مناطق میان استانهای کرکوک و صلاحالدین و دیالی عراق که از آن به «مثلث مرگ» یاد میشود انجام داده است. این گروه میکوشد که گروههای ستیزهجوی خود را در شرق و غرب رودخانه فرات در سوریه و مناطق صحرایی و کوهستانی غرب و شمال غربی عراق احیا کند.
منابع امنیتی عراقی هفته گذشته اعلام کردند که ستیزهجویان داعش یک میدان نفتی در استان کرکوک در شمال عراق را هدف قرار دادهاند. در آغاز هفته گذشته نیز در درگیریهایی یک سرباز عراقی و 23 تروریست داعش در کرکوک کشته شدند.
عراق در سال 2017 با پس گرفتن همه خاک خود از چنگ داعش پیروزی کامل خود بر تروریستها را اعلام کرد. اما داعش همچنان گروههای خفتهای در مناطق متعدد صحرایی این کشور دارد و هراز چندی دست به عملیاتی در عراق میزند.
مقامات در دستگاه اطلاعات مرکزی امریکا نیز هشدار داده بودند که در کشته شدن ابوبکر البغدادی در حمله هوایی امریکا در 26 اکتبر سال گذشته، لزوما به معنای پایان تهدید داعش نیست، زیرا این گروه ساختار تشکیلاتی و رهبری خود را حفظ کرده و بسیاری از شاخههای آن در مناطق دیگر به فعالیت خود ادامه میدهند.
گزارشهای اطلاعاتی امریکا و دیگر دستگاههای اطلاعاتی در حال حاضر بر «ابوابراهیم الهاشمی القرشی»، فرمانده جدید این گروه که جانشین ابوبکر البغدادی شده متمرکز شده است. شخصیتی که بسیاری گزارشها تأکید میکنند که توانایی اداره داعش در مرحله پسا ـ البغدادی را ندارد.
بسیاری گزارشها نشاندهنده چنددستگی و شکافهای عمیق در صف اول فرماندهان داعش است. این اختلافات بر سر نحوه عملکرد میان دو جریان تندرو شکل گرفت و خود البغدادی هم نتوانست مانع از بروز آنها شود.
داعش در حال حاضر «گروههای سیاری» دارد که حملاتی نه چندان جدی در مناطقی از عراق و سوریه که امنیت شکننده دارند انجام میدهند.
امریکاییها درباره توانایی ابوابراهیم القرشی در رهبری مؤثر فعالیتهای داعش به نحوی که باعث جلب توجه به حضور آنها در جهان شود تردیدهای جدی دارند و معتقدند او نمیتواند یکپارچگی و انسجام این گروه را تأمین کند و مانع از تجزیه آن شود.
برخی گزارشهای دستگاههای امریکایی شمار افراد داعش در عراق و سوریه پس از سقوط باغوز در استان دیرالزور (مارس 2019) را حدود 14 هزار تن برآورد کردهاند. در برخی گزارشها این شمار به 18 هزار تن هم میرسد.
نیروهای امنیتی عراق میکوشند با کنترل کامل مرزهای عراق و سوریه مانع از تردد تروریستهای داعش در دو سوی مرز و مناطق جزیریه در شمال رود فرات و صحرای بادیه در جنوب آن تا مثلث عراق ـ اردن ـ سوریه شوند.
مناطقی که تاکنون شاهد فعالیتهای هرـ از ـ گاه داعش بوده استانهای صلاحالدین، انبار، دیالی، کرکوک، نینوا، و منطقه کمربند شمالی بغداد در عراق و استانهای حمص، دیرالزور، حسکه، و رقه در سوریه است. تمرکز عملیات داعش بر حومه شهرها و مناطق دورافتاده در مرزهای عراق و سوریه و مناطق مورد مناقشه میان دولت فدرال عراق و حکومت اقلیم کردستان عراق در استانهای کرکوک و نینواست.
با وجود ضربههای سختی که داعش خورده، بهنظر میآید این گروه همچنان امکانات بشری لازم برای تبدیل شدن به یک تهدید جدی امنیتی را از راه نصب کمین برای نیروهای امنیتی عراق و سوریه و نفوذ به مناطق شهری و اجرای عملیاتی مقطعی بدون تلاش برای به کنترل گرفتن شهرها دارد.
داعش در چهار سال جنگی که نیروهای ارتش و الحشد الشعبی و پیشمرگه عراق و ائتلاف بین المللی و همچنین ارتش سوریه علیه آن ترتیب دادند بسیاری از رزمندگان و فرماندهان خود را از دست داد. اما همچنان به فکر جلب نیروی تازهنفس و تشکیل ستاد فرماندهی متمرکزی به رهبری ابوابراهیم القرشی برای کنترل و هدایت این نیروهاست.
گزارشهای فرماندهی ستاد مرکزی امریکا نشان میدهد که تبلیغات گسترده داعش برای جذب نیرو و سربازگیری در مقایسه با آنچه پیش از حوادث موصل یا در سالهای 2015-2016 انجام شد تأثیر بسیار کمتری داشته است.
داعش در سال 2014 و پس از سقوط طی چند ماه توانست هزاران نیرو از میان ساکنان محلی و افرادی از کشورهای اسلامی و اروپایی جذب کند اما روش بسیار خشونتآمیز داعش در اداره مناطق تحت کنترلش باعث کاهش آشکار نیروهایش از میان افراد محلی و ساکنان مناطق تحت کنترلش شد و به مهاجرتهای گسترده از این مناطق انجامید.
وزارت دفاع امریکا امیدوار است که ناتو مسئولیت بیشتری در آموزش نیروهای امنیتی عراقی و مبارزه با داعش در عراق بر عهده بگیرد.
با تغییر سیاستهای امریکا و کاهش حضور نظامی این کشور در خاورمیانه و تمرکزش بر تهدیدهای دیگری مانند چین یا روسیه، نگرانیها از افزایش فعالیتهای داعش یا گروههای تروریستی مشابه آن در منطقه افزایش یافته است.
در گزارشهای مطبوعاتی، شمار سربازان امریکایی مستقر در عراق 5200 تن برآورد میشود که مسئولیت آنها آموزش نیروهای عراق و افزایش توان رزمی آنها و همچنین ادامه جنگ با بقایای داعش است.
از سوی دیگر، به نظر میآید که نیروهای عراقی بدون کمک لجستیک و بدون حضور نیروی هوایی ائتلاف بین المللی، همچنان توانایی پایان دادن کار داعش را ندارند. ضمن اینکه آنها همچنان نیازمند آموزشهای بیشتر هستند.
کارشناسان گروههای تروریستی معتقدند که داعش همچنان خطری بالقوه برای امنیت و ثبات کشورهایی است که عناصرش در آن حضور دارند، بهخصوص عراق و سوریه که تقریبا هفتهای نیست که شاهد اقدامی تروریستی ازجانب داعش نباشد.
با این همه، بسیار بعید است که دستکم در آیندهای نزدیک داعش بار دیگر سراغ گرفتن شهرهایی در عراق و سوریه برود، چون توانایی رزمی و امکانات مالی و انسانی آن بسیار کاهش یافته و نمیتواند مانند قبل نیروهای تازهنفس جذب کند.
