میدل ایست نیوز: برای پنجمین سال متوالی ساکنان دهها روستای عراقی در مناطق مورد مناقشه شمال عراق، بعد از ویران شدن خانه و کاشانهشان در اردوگاههای آوارگان زندگی میکنند.
پرونده تخریب روستاهای واقع در مناطق مورد مناقشه با اقلیم کردستان عراق از سوی نیروهای پیشمرگه به دلیل حسابهای سیاسی میان بغداد و اربیل و عدم اختصاص بودجهای از سوی دولتهای فدرال برای بازسازی این روستاهای ویران شده برای بازگشت آوارگان، پروندهای پیچیده به شمار میرود.
نیروهای پیشمرگه وابسته به حزب دموکرات و اتحادیه میهنی در سال 2014 میلادی دست به عملیات گسترده تخریب روستاهای عربنشین در استان نینوا در مناطق خازر، زمار، مخمور و مناطق شمالی استان کرکوک و استان دیالی در محور کلار و خانقین زدند، این روستاها طبیعتا در مناطق مورد مناقشه میان بغداد و اربیل در ذیل ماده 140 قانون اساسی قرار دارد، نیروهای پیشمرگه پس از ماه اوت سال 2014، این روستاها را خطوط مقدم خود قرار دادند و تمرکز خود در این مناطق را برای مقابله با داعش تشدید کردند.
اقدام نیروهای پیشمرگه در عملیات تخریب، نه فقط در منازل، باغها و اراضی کشاورزی ساکنان این مناطق بلکه در مدارس و ادارات دولتی نیز انجام شد، این عملیات تخریب در استان نینوا، دیالی و کرکوک به ویژه در میان سالهای 2015 تا 2016 میلادی به اوج خود رسید و تاکنون مقامات رسمی آمار و ارقامی درباره شمار روستاهای نابود شده ارائه نکردهاند اما برخی مسئولان ذیربط این پرونده، تعداد روستاهای عربنشین و ترکمننشین تخریب شده را 300 روستا برآورد میکنند.
گزارشهای بسیاری از سوی سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان حقوق بشر سازمان ملل در این باره صادر و تاکید شده است که عملیات تخریب و ویرانسازی روستاها در جریان عقب راندن گروه تروریستی داعش با کمک ائتلاف بینالمللی ضدداعش از سوی نیروهای پیشمرگه انجام شده است، در همین رابطه، در بسیاری از گزارشهای پارلمانی و سازمانهای حقوق بشری خواستار انجام تحقیقات در این باره به عنوان جنایتی جنگی و عملیاتی در راستای تغییر ترکیب جمعیتی و پرداخت غرامت به ساکنان این مناطق و بازگرداندن آنان به منازلشان شدند اما تاکنون این پرونده راکد باقی مانده است و ساکنان کوچانده شده این روستاها نیز همچنان در اردوگاههای آوارگان به سر می برند.
این عملیات تخریب پس از برگزاری همهپرسی جداییطلبانه اقلیم کردستان از عراق در سپتامبر سال 2017 و به دنبال آن، بروز پیامدهای سیاسی و امنیتی و اقدام بغداد در انجام عملیات نظامی گسترده برای کنار زدن نیروهای پیشمرگه از کرکوک و 13 منطقه دیگر متوقف شد و بدین ترتیب، اغلب روستاهای نابود شده تحت تسلط نیروهای فدرال عراق قرار گرفت اما وضعیت این روستاها همچنان به حال خود رها شده و حتی مافیاهای جمعآوری «آهنقراضه» وارد میدان شده و شروع به سرقت آهنآلات موجود در این روستاها کرده اند.
در گزارش سازمان حقوقبشر تاکید شده است که نیروهای امنیتی وابسته به دولت محلی اقلیم کردستان عراق به صورت غیر قانونی دست به تخریب شمار زیادی از منازل عربها و در برخی مواقع، تخریب کامل روستاها در مناطقی زده اند که از داعش بازپس گرفته شده است.
این سازمان بینالمللی افزوده است که مستندات عملیات غیر قانونی انجام شده در اکتبر سال 2016 میلادی در راستای اهداف سیاسی مسئولان اقلیم کردستان موجود است.
در همین رابطه، مقام مسئول در دفتر نخستوزیری عراق به وجود حسابهای سیاسی میان احزاب فعال در بغداد و اربیل اذعان کرد و افزود: این امر موجب سلب حقوق هزاران خانواده و باقی ماندن آنان در اردوگاههای آوارگان شده است، این روستاها متعلق به عربها و ترکمنها بوده است و بخش بزرگی از آن به هنگام بیرون راندن داعش و برخی نیز هنگامی که اثری در داعش در این مناطق نبود، تخریب شد.
این مقام عراقی در گفتوگو با العربی الجدید تصریح کرد: «گنجاندن موضوع آوارگان در پرونده قربانیان تروریسم به معنای اعطای برگه برائت و بیگناهی به دست نیروهای پیشمرگه است همچنین درج این موضوع در چارچوب قانون قربانیان عملیات و اشتباهات نظامی نیز به معنای نادیده گرفتن حقیقت است.»
در همین رابطه، «قاسم الشمری»، فعال مدنی موصل که با اردوگاههای آوارگان در تماس دائم قرار داد، تاکید کرد: حجم تخریب در منازل آوارگان که به دست نیروهای پیشمرگه پس از آزادسازی از چنگال داعش به وجود آمده، بسیار گسترده است و نیروهای پیشمرگه در توجیه این اقدام خود می گویند که ساکنان این روستاها عضو داعش یا طرفدار حزب بعث بوده اند همچنین منفجرسازی و تخریب منازل را به بهانه بمبگذاری آن توجیه می کنند که ساکنان این روستاها این اتهامات را تکذیب میکنند.
وی در گفتوگو با العربی الجدید تصریح کرد: نیروهای پیشمرگه تنها به تخریب منازل اکتفا نکردند بلکه دست به آتش زدن مزارع و قاچاق دام این روستاها به اقلیم کردستان زدند و ساکنان عرب این روستاها را وادار به ترک منازلشان بدون برداشتن مایلزم خود کردند.
در مقابل «عماد باجلان»، از رهبران حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق ضمن تکذیب این ادعاها، اظهار داشت: «دشمنان اقلیم کردستان سخنانی میگویند که به هیچ وجه درست نیست، شایعات موجود در اقدام نیروهای پیشمرگه در تخریب روستاهای عربی نزدیک به مرزهای اقلیم صحیح نیست، گروههایی که اقلیم را متهم به این کار میکنند، هیچ ادله و مستنداتی در این باره در دست ندارند.»