میدل ایست نیوز: خبرگزاری رسمی عربستان جمعه (20 نوامبر) اعلام کرد ملک سلمان، پادشاه سعودی تماس تلفنی با «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه برقرار کرده و در آن درباره هماهنگی تلاش‌ها درخصوص نشست گروه بیست به میزبانی ریاض و مناسبات دوجانبه رایزنی کرده است.
پادشاه عربستان و رئیس جمهوری ترکیه در این تماس تلفنی بر باز گذاشتن کانال‌های گفت‌وگو و ارتباط میان دو کشور برای توسعه روابط فیمابین و نیز تلاش و همکاری برای از میان برداشتن مشکلات کنونی به توافق رسیدند.
این تماس تلفنی تنها پس از دو هفته از تصمیم ملک سلمان برای ارسال کمک‌های بشردوستانه فوری به ترکیه در پی زمین‌لرزه شدید استان ازمیر انجام می‌شود؛ زمین‌لرزه‌ای که منجر به جان باختن 114 شهروند ترکیه‌ای و مصدوم شدن صدها تن دیگر به همراه تخریب بسیاری از ساختمان‌های مسکونی شد.
این تحولات در حالی روی داده است که مناسبات ریاض و آنکارا از چند سال پیش شاهد تنشی شدید به ویژه از زمان ولیعهدی «محمد بن سلمان» به دلیل تعارض دیدگاه‌ها در قبال سیاست خارجی دو کشور به علاوه کشته شدن «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در استانبول بوده است؛ حادثه‌ای که منجر به تشدید تنش میان دو کشور به شکلی بی‌سابقه شد.
تماس ملک سلمان با اردوغان؛ اقدامی تشریفاتی
بسیاری از رسانه‌ها تماس ملک سلمان را به عنوان گامی نخست در مسیر پایان دادن به قطع روابط میان دو کشور قلمداد کرده‌اند به ویژه در سایه شرایط مبهم منطقه‌ای و بین‌المللی که عربستان پس از دست دادن «دونالد ترامپ»، هم‌پیمان کلیدی خود در انتخابات ریاست جمهوری امریکا با آن رو به رو است.
طرفداران این دیدگاه بر این باور هستند که انتقادات پرشمار داخلی و خارجی از عربستان به دلیل سیاست‌های ستیزه‌جویانه ریاض که منجر به از دست دادن بسیاری از هم‌پیمانان منطقه‌ای شده است و عربستان را در دام دیکته‌های امارات و طرح منطقه‌ای خاندان بن زاید برای به دست آوردن نفوذ و هیمنه در منطقه انداخته است، چه بسا بخشی از دلایل نزدیکی ریاض به آنکارا باشد.
برخی دیگر بر این باور هستند که تماس مذکور در راستای آب کردن یخ روابط دو کشور است به خصوص که اردوغان و پادشاه بحرین نیز در 12 نوامبر گذشته تماس تلفنی با یکدیگر برقرار کرده و درباره تسریع در همکاری و مناسبات دوجانبه گفت‌وگو کردند، اقدامی که بدون چراغ سبز عربستان تقریبا محال به نظر می آید.
در مقابل، برخی از تحلیلگران معتقدند که تماس تلفنی مذکور، اقدامی تشریفاتی بوده است که رئیس کشور میزبان گروه بیست اساسا با همه رهبران کشورهای عضو برای هماهنگی آمادگی‌های نهایی و زمانبندی اقدامات و سخنرانی‌ها برقرار می کند لذا در این راستا، تماس تلفنی ملک سلمان با اردوغان اقدامی غیرمعمول به شمار نمی رود.
به گفته این دسته، تصور اینکه این تماس با هدف کاهش تنش در مناسبات منطقه‌ای و بازبینی دو کشور در سیاست خارجی خود در قبال پروندهای مورد اختلاف بوده است، نوعی خوش‌خیالی نسبتا به دور از واقعیت میدانی به شمار می رود.
توپ در زمین عربستان
«حمزه تکین»، تحلیلگر امور سیاسی ترکیه و نزدیک به دولت این کشور در واکنش به تماس تلفنی رهبران آنکارا و ریاض اظهار داشت: ترکیه به هیچ عنوان مسئولیت بحرانی بودن مناسبات با عربستان را نمی پذیرد. آنکارا هیچ وقت به ریاض بدی نکرده است بلکه همواره تلاش داشته تا مناسبات مستحکمی با این کشور داشته باشد، ترکیه هرگز مواضع خصمانه‌ای در قبال عربستان با مردم این کشور در پیش نگرفته است، در مساله خاشقجی هم تنها خواستار تحقق عدالت و بازخواست عاملین این جنایت شد.
تکین افزود: ترکیه هیچگاه خواستار تنش‌آلود شدن روابط با عربستان نبوده است بلکه همیشه سعی کرده همکاری و هماهنگی کاملی بین دو کشور باشد، تماس تلفنی اخیر پادشاه عربستان و رئیس جمهوری ترکیه هم در چارچوب پروتوکل‌های مربوط به نشست گروه بیست بوده است که عربستان بدان به عنوان فرصتی تاریخی می نگرد.
وی اظهار داشت: عربستان اگر واقعا در نزدیک‌سازی دیدگاه‌ها با ترکیه جدی است، اکنون توپ در زمین این کشور قرار دارد و باید کارزارهای رسانه‌ای مسموم علیه آنکارا در حوزه سیاسی و اقتصادی را متوقف کند؛ کارزارهایی که با حمایت شاهزادگان سعودی و مسئولان نزدیک به ولیعهد سعودی رهبری می شود.
در هفته‌های اخیر فعالان مجازی سعودی و اماراتی در چارچوب دشمنی و نفرت‌پراکنی گسترده علیه ترکیه، دست به کارزار تحریم کالاهای ترکیه به علت دخالت این کشور در امور داخلی کشورهای عربی زده اند؛ کارزاری که بعد از مواضع قوی اردوغان در قبال اظهارات ضد اسلام مکرون، با مخالفت بسیاری از فعالان مجازی کشورهای عربی رو به رو شده است.
نشست گروه بیست؛ تلاشی برای بهبود وجهه عربستان
تبلیغات فراوان رسانه‌های وابسته به عربستان درخصوص میزبانی ریاض از نشست مجازی سران گروه بیست نشانگذ اهمیت فوق العاده این نشست برای عربستان است که آن را روزنه امیدی برای بهبود وجهه خارجی به شدت مخدوش شده خود می بیند؛ وجهه‌ای که پس از قتل فجیع خاشقجی، زندانی کردن فعالان اجتماعی و نبرد چند ساله به شدت مخدوش شده است.
در همین رابطه، سازمان حقوق بشری «گرنت لیبرتی» در گزارشی اعلام کرد از زمان به قدرت رسیدن «محمد بن سلمان» در سال 2017، حقوق انسانی حدود 309 زندانی سیاسی در عربستان نقض شده است.
این گزارش تأکید کرده که 20 زندانی به علت جرم های سیاسی ای که پیش از سن قانونی مرتکب شده اند بازداشت شدند که 5 تن از آنها اعدام و 13 تن نیز محکوم به اعدام هستند.
براساس این گزارش، 27 زن فعال مدنی در زندان های عربستان هستند که 6 تن از آنها در معرض آزار جنسی قرار گرفته اند.
«لینا الهذلول»، خواهر لجین الهذلول (31 ساله)، فعال حقوق زنان در عربستان که از سال 2018 در بازداشت به سر می برد و امروز وارد بیست و سومین روز اعتصاب غذای خود شده، تأکید کرد که لجین الهذلول در آغاز بازداشت خود در معرض شکنجه و آزار جنسی قرار گرفته است.
لینا الهذلول که در برلین به سر می برد به «فرانس پرس» گفته که از 26 اکتبر که پدرومادرش با لجین الهذلول دیدار کردند و وی در این دیدار از اعتصاب غذای خود خبر داد، هیچ اطلاعی از لجین الهذلول ندارند.
الهذلول در سال 2018 همراه با چند زن عربستانی دیگر در ماجرای تلاش برای گرفتن حق رانندگی زنان و پایان نظام ولایت مرد بر زن در عربستان بازداشت شد. همه اینان در دوره قدرت محمد بن سلمان بازداشت شدند در حالی که خود او از ژوئن 2018 اجازه رانندگی زنان را صادر کرد.
عبدالله الغامدی، فعال حقوق بشری عربستانی می گوید که از سال 2012 برای مبارزه با دیکتاتوری و استبداد در عربستان تلاش کرده و توانسته از عربستان خارج شود و از انگلستان حق پناهندگی بگیرد.
او افزوده که پس از خروج وی مادر و دو برادر او بدون هیچ اتهامی بازداشت شدند و آنها را دربرابر چشم همدیگر شکنجه کردند، این شکنجه شامل ضرب و شتم و خاموش کردن سیگار روی پوستشان بوده است و در نهایت برادرش با ضبط فیلمی که در آن از وی ابراز برائت کرده آزاد شده است.
در این گزارش تأکید شده که بازداشت انفرادی طولانی مدت از رایج ترین روش های دستگاه امنیت عربستان برای فشار وارد کردن بر بازداشت شدگان است.
«لوسی رای»، سخنگوی سازمان گرنت لیبرتی تأکید می کند که گزارش این سازمان نشان دهنده نقض گسترده حقوق انسانی زندانیان ازطریق شکنجه، قتل، و آزار جنسی است. «بدترین چیزهایی که درباره نقض حقوق بشر به ذهن کسی برسد در عربستان اجرا می شود.»
