میدل ایست نیوز: تاخیر در پرداخت حقوق کارمندان اقلیم کردستان موجب تظاهرات ادامه‌دار اهالی استان سلیمانیه علیه دولت محلی اقلیم و احزاب اصلی این منطقه شده اما کارشناسان معتقدند این بحران بسیار عمیق‌تر از عدم پرداخت حقوق‌هاست، آیا اقلیم کردستان شاهد بهار کُردی خواهد بود؟
استان سلیمانیه که معمولا یکی از امن‌ترین مناطق عراق به شمار می‌رود از هفته پیش شاهد اعتراضات خشونت‌آمیزی از جمله حمله به ساختمان‌های دولتی و مقر احزاب اصلی؛ حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی بوده است که در مقابل، مقامات دولتی اقدام به ممنوعیت آمد و شد و قطعی اینترنت کردند.
اعتراضات شروع شده از هفته گذشته با خشونت هر دو طرف همراه بوده است به طوری که تظاهرات‌کنندگان که مقامات دولتی را به فساد، اختلاس و پارتی‌بازی متهم می‌کنند، به مقر احزاب سیاسی مختلف حمله کرده و آن را به آتش کشیدند، در مقابل، نیروهای امنیتی اقلیم نیز در جریان این تظاهرات از گاز اشک‌آور و گلوله جنگی و پلاستیکی علیه تظاهرات‌کنندگان استفاده کرده و شمار زیادی از آنها را نیز بازداشت کردند. به گفته منابع آگاه، تا صبح جمعه 10 تَن طی این اعتراضات کشته شده و 65 نفر زخمی شدند.
تبادل اتهام‌زنی‌ها
«برهم صالح»، رئیس جمهوری عراق که اهل سلیمانیه و عضو اتحادیه میهنی کردستان است به همراه نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل و سفیر بریتانیا و فرانسه نسبت به تحولات مربوط به اقلیم کردستان ابراز نگرانی کردند.
دلایل عدم پرداخت حقوق کارمندان پیچیده و بخشی از مشکلات سیاسی انباشته شده طی سالیان گذشته است، در این میان، مقامات اقلیم کردستان باید بخشی از درآمدهای حاصل از فروش نفت را به خزانه دولت مرکزی واریز کنند و بغداد نیز در مقابل سهم کُردها از بودجه فدرال را پرداخت می‌کند که اربیل از طریق آن می‌تواند حقوق کارمندان را تامین کند اما با این وجود، این توافق تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است و دو طرف یکدیگر را به تخلف و انجام ندادن تعهدات متهم می کنند.
در همین رابطه، بغداد می‌گوید که اربیل از قراردادهای نفتی به سود خود استفاده می‌کند، از سوی دیگر اربیل نیز تصریح دارد که دولت مرکزی بنا به دلایل سیاسی از ارسال اموال خودداری می‌کند.
در این بین، آنچه که مساله را پیچیده می‌کند به وضعیت سیاسی اقلیم کردستان باز می‌گردد چرا که اقلیم مین دو حزب اصلی یعنی حزب دموکرات در اربیل و اتحادیه میهنی در سلیماینه تقسیم شده است.
دو حزب درخصوص مسائل بسیاری اختلاف‌نظر دارند حتی در دوران جنگ داخلی در دهه نود میلادی با یکدیگر در حال جنگ بودند، از جمله اختلاف‌نظر این دو حزب به نحوه تعامل با بغداد باز می گردد.
هماهنگی مناطق شمالی و جنوبی
ساکنان مناطق و ناظران امور سیاسی متفق‌القول هستند که این دور از اعتراضات با گذشته تفاوت دارد؛ اکنون نسل جوان خواهان ورود به بازار کار است و غالبا این افراد در یافتن شغلی برای خود با شکست مواجه شده‌اند.
«زانکو احمد»، روزنامه‌نگار کُرد در این باره معتقد است که بسیاری از افراد موجود در خیابان از جوانان هستند و حتی بسیاری از این افراد شرکت‌کننده اعتراضات، کارمند نیستند.
وی افزود: در انتخابات پیشین، جوانان از طریق صندوق‌های انتخابات به بیان اعتراض خود می پرداختند اما اکنون هیچ حزب اپوزیسیون فعالی وجود ندارد لذا آنها خشم خود را با آتش زدن احزاب سیاسی و منازل مسئولان نشان می دهند.
زانکو در ادامه تاکید کرد: یقینا ارتباط‌هایی میان معترضان کُرد موجود در مناطق شمالی و معترضان مناطق مرکزی و جنوبی عراق وجود دارد چرا که دلایل بروز اعتراضات در این مناطق مشابه است.
«ریناد منصور»، مدیر مرکز نظرسنجی Chatham House که مقر آن در لندن است، ضمن تایید این ارتباط، اظهار داشت: حتی در سلیمانیه هم ابراز همدردی پررنگی با معترضان در جنوب عراق وجود دارد اکنون با توجه با وضعیت اقتصادی و ترکیب جمعیتی (وجود مهاجران و آوارگان) وخیم اقلیم این اعتراضات شبیه طوفانی است.
دشواری اقتصادی
پروژه‌های بخش خصوصی در عراق نسبتا اندک است و دولت عمدتا کارفرمای اغلب کارمندان است و تقریبا 80 درصد از بودجه دولتی صرف پرداخت حقوق کارمندان و تامین اجتماعی می شود.
ریاد منصور در ادامه گفت: کاهش بهای نفت، تغییرات جمیعیتی، وجود نسل جوان پرشمار و میزبانی اقلیم کردستان از بیش از یک میلیون جویای کار در سال‌ها گذشته به معنای آن است که بودجه دولت اقلیم برای حل مشکلات بسیار اندک است و کفاف هزینه‌های جاری را نمی دهد افزون بر آن، ایپدمی کرونا نیز تاثیر شدیدی بر اقتصاد اقلیم نهاده است.
وی افزود: مقامات اقلیم نمی‌توانند با بکارگیری ایدئولوژی کهنه و قومیتی کُردگرایانه یا وابستگی‌های حزبی صدای معترضان را خاموش کنند چرا که شهروندان دیگر به این تبلیغات دولت اقلیم وقعی نمی‌نهند.
بهار کُردی
آیا این اعتراضات می‌تواند سرآغاز جنبشی بزرگ و شبیه به اعتراضات مستمر در بغداد یا بهار کُردی باشد؟
منابع رسانه‌ای گزارش داده‌اند که تظاهرات تاکنون تنها محدود به سلیمانیه؛ منطقه تحت کنترل اتحادیه میهنی بوده است اما تحرکاتی برای گسترش دامنه اعتراضات به مناطق تحت سلطه حزب دموکرات در اربیل و دهوک وجود دارد که در صورت کشیده شدن این اعتراضات به این مناطق، تاثیر و مخاطره آن برای دولت و احزاب اقلیم پررنگ تر خواهد بود.
اما با این وجود، اعتراضات مذکور در مقطع کنونی بدون رهبری مشخص و اغلب به شکل خودجوش بوده است و این امکان وجود دارد که گسترش یابد یا با اقدامات دولت در واریز بخشی از حقوق‌ها، شعله این اعتراضات فرو نشیند اما به اعتقاد شماری از تحلیلگران به نظر می رسد که اعتراضات کنونی به دلیل مطالبات عمومی برای ریشه‌کن‌سازی فساد، پارتی‌بازی و تسلط دو حزب سنتی بر مقدرات اقلیم، فراتر از موضوع حقوق‌هاست و مردم درپی تداوم اعتراض‌ها تا تحقق مطالبات خود هستند.
