زمزمه های دست داشتن بن زاید و بن سلمان در کودتای نافرجام اردن

میدل ایست نیوز: بازداشت‌های گسترده‌ روز گذشته در اردن، سوالات بسیاری درباره واقعیت این رخداد و پشت پرده اختلافات در درون خاندان هاشمی و نقش بازیگران خارجی در آن مطرح می‌کند به ویژه که این حوادث در میانه اعتراضات مردمی و درخواست‌ها برای برکناری دولت و افزایش نقش دستگاه اطلاعاتی اردنی رخ می‌دهد.

اعلام همبستگی گسترده کشورهای عربی و غیر عربی با حکومت ملک عبدالله دوم نشانگر خطرات کودتای مذکور و اهمیت این کشور بر امنیت و ثبات منطقه است.

بازداشت‌های گسترده

به گفته خبرگزاری رسمی اردن (بترا)، «باسم عوض الله»،مشاور سابق پادشاه اردن و شاهزاده «حسن بن زید» از اعضای خاندان هاشمی به همراه نزدیک به 20 تن دیگر روز گذشته به «دلایل امنیتی» بازداشت شدند.

این در حالی است که منابع اردنی تاکید می‌کنند که شمار افزاد بازداشت شده بیش از 20 نفر است که شامل همراهان و نزدیکان شاهزاده حمزه، ولیعهد پیشین و برادر ناتنی پادشاه اردن می‌شود.

نگته جالب توجه اینجاست که گزارش‌های رسمی اردن به استثنای عوض الله و بن زید هیچ اشاره‌ای به دیگر بازداشت‌شدگان نکرده‌اند، این در حالی است که سرلشکر یوسف احمد الحنیطی، رئیس ستاد مشترک ارتش در بیانیه‌ای بازداشت شاهزاده حمزه را تکذیب کرد.

آنچه که بر حساسیت این موضوع افزوده، این است که نیرویی مشترک از اداره امنیت نظامی و دستگاه اطلاعات با نظارت فرمانده ارتش مامور بازداشت‌‌ها بودند و این امر نشانگر اهمیت بسیار این موضوع و تقویت‌کننده صحت گزارش‌های دال بر بروز «کودتا در درون خاندان پادشاهی» است که با شکست رو به رو شد.

مشاور محمد بن سلمان

علیرغم تلاش‌های دیوان پادشاهی عربستان در اعلام همبستگی و حمایت کامل ریاض از اردن و اقدامات ملک عبدالله در پاسداشت امنیت و ثبات این کشور، اما انگشت اتهام به سمت «عوض الله» از نزدیکان «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی نشانه می‌رود.

باسم عوض الله که در کارنامه کاری خود، وزارت امور مالی و برنامه‌ریزی، رئیس دیوان پادشاهی اردن و فرستاده ویژه ملک عبدالله در عربستان را برعهده داشت در سال 2018 میلادی از آخرین سمت خود (فرستاده پادشاه اردن در عربستان) برکنار شد اما پس از آن به یکی از نزدیکان بن سلمان و مجریان پروژه «شهر نیوم» تبدیل شد، وی همچنین مناسبات نزدیکی با امارات دارد به طوری که در سال 2008 میلادی به عنوان عضو هیات اداری دانشکده مدیریت دولتی دبی منصوب شد.

در همین رابطه، آنچه روابط نزدیک عوض الله و بن سلمان را تقویت می‌کند به نخستین حضور وی در کنفرانس اقتصادی عربستان در اکتبر سال 2018 میلادی یعنی تنها چند روز پس از کشته شدن «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول و همراهی عوض الله با ولیعهد سعودی در نماز عید فطر بود.

اما حسن بن زید از شاهزادگان هاشمی و برادر «علی بن زید» است که به هنگام حضور در میان نیروهای مسلح اردن در افغانستان در سال 2010 کشته شد.

بن زید که مدیر دفتر شاهزاده «علی بن حسین» بوده است، پیشتر عهده‌دار منصب فرستاده پادشاه اردن در عربستان را برعهده داشته است و این همان نقطه مشترک وی با عوض الله است، بن زاید همچنین علاوه بر تابعیت اردنی دارای تابعیت سعودی نیز است.

حصر اجباری

به نظر می‌رسد پشت پرده این کودتا رفته رفته در حال فرو افتادن است به خصوص که ولیعهد پیشین در ویدئویی اعلام کرد که در حصر خانگی قرار گرفته و از وی خواسته شده است خانه را ترک نکرده و با کسی تماس نگیرد.

شاهزاده حمزه تاکید کرد که وی بخشی از یک توطئه خارجی نبوده است.

ولیعهد سابق اردن در ادامه این ویدیو عنوان می‌کند که بازداشت او بخشی از برنامه حکومت اردن برای سرکوب منتقدان است. وی می‌افزاید که اما او مسئول «ازکارافتادگی حکومت، فساد و بی‌ کفایتی» آن نیست و اکنون شرایط در کشور به جایی رسیده که هیچ کس نمی‌تواند بدون ترس از بازداشت و تهدید و آزار و اذیت دیدگاه‌های خود را بیان کند.

در همین رابطه، «مالک العثامنة»، نویسنده و تحلیلگر سیاسی اردنی تصریح کرد: بازداشت عوض الله چه‌بسا پیامی شدید اللحن به عربستان و دست داشتن این کشور در کودتای مذکور باشد به ویژه که دو کشور در رابطه با عادی‌سازی روابط با اسرائیل و قیمومیت اردن بر بیت المقدس و پرونده‌های دیگر اختلاف دارند.

«جواد العنانی»، رئیس پیشین دیوان پادشاهی اردن هم اظهار داشت: اردن خواهان تحکیم وضعیت خود است تا در صورت بروز تغییرات در عربستان، موضع بی‌طرفی خود را حفظ کند.

دیگر تحلیلگران اردنی نیز معتقدند که ملک عبدالله از عملکرد عوض الله و یا جدیت وی در تلاش برای منافع اردن ناراضی بود، چرا که وی فرستاده اردن در عربستان بود اما در اصل برای بن سلمان کار می کرد.

در همین رابطه، روزنامه یدیعوت احرونوت اسرائیل هم در گزارشی مفصل درباره اتفاقات اردن به نقل از منابع بلندپایه این کشور نوشت: «عربستان و یک کشور دیگر شورای همکاری در اتفاقات روز گذشته اردن دست داشتند.»

روزنامه یدیعوت احرونوت به نقل از منابع اردنی نوشت که ولیعهد سعودی و یکی دیگر از رهبران کشورهای عربی و به احتمال زیاد ولیعهد ابوظبی در جریان این کودتا قرار داشتند.

این روزنامه نوشت: یکی از دلایل ممانعت پادشاه اردن از عبور هواپیمای نخست‌وزیر اسرائیل به امارات از آسمان اردن، انتقام‌گیری از ولیعهد ابوظبی بوده است که با عاملان کودتا علیه وی همکاری کرده است.