نویسنده: جورجیو کافیرو
میدل ایست نیوز: پیروزی رئیس جمهوری بشار اسد در انتخابات ماه گذشته سوریه با کسب 95درصد آراء نمی توانست برای آنهایی که نحوه عملکرد دولت سوریه را درک می کنند، تعجب آور باشد. اما این انتخابات برای دولت بشار اسد در دمشق اهمیت زیادی داشت و در جهت یک هدف مهم بود: اسد حالا می تواند بگوید که نه تنها محبوب است، بلکه از جنگ داخلی سوریه پیروز بیرون آمده و دوره جدید پساجنگ را آغاز کرده.
دنی ماکی، تحلیلگر مستقر در دمشق، به «ریسپانسیبل استیت کرفت» گفت: «بزم در حمایت از اسد و جشن های سیاسی یک جانبه دارای مفهوم داخلی و منطقه ای است. اولا، نشان می دهند که چه کسی هنوز در سوریه رئیس است و دوم، یک پیام واضح است به کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی.»
اقتصادی آشفته و تحریم های ایالات متحده
اگرچه دولت اسد فرصت یافته پیروزی خود را در برابر مخالفان جشن بگیرد، اما آینده سوریه در چهارمین دوره هفت ساله ریاست جمهوری اسد مبهم به نظر می رسد.
دکتر جاشوا لندیس، عضو غیر مقیم موسسه کوینسی که در دانشگاه اوکلاهما مطالعات خاورمیانه تدریس می کند، توضیح داد: «اقتصاد سوریه آشفته است، ارز این کشور فروپاشیده، کمبود برق در سراسر کشور مشاهده می شود و سوری ها به شدت نومید و درگیر فقر هستند. نگرانی اصلی اسد نیاز به احیای سریع اقتصاد و بازسازی ائتلاف نیروهای سیاسی است که خانواده اش را برای 50 سال در قدرت نگه داشتند. او باید سوری ها را متقاعد کند تسلیم دولت شوند. او همچنین تلاش خواهد کرد در میان نخبگانی که برای بازسازی کشور اهمیت دارند، حس اعتماد ایجاد کند.»
اگرچه انتخابات می تواند به جایگاه دولت اسد در جهان عرب کمک کند، اما به معنای مشروعیت در میان دولت های غربی نیست. احتمال تداوم قانون سزار که در دولت دونالد ترامپ اعمال شد، در دولت جو بایدن وجود دارد؛ ادامه اجرای این قانون به معنای اعمال تحریم علیه هر شرکت یا فردی- مستقر در ایالات متحده یا خارج از کشور- که با اقتصاد سوریه تجارت داشته باشد، است. دامنه گسترده این تحریم ها بر سرمایه گذاران خارجی بالقوه تاثیر می گذارد و آنها را از مشارکت در بازسازی سوریه بازمی دارد. با این وجود، اسد و قدرتمندترین متحد خارجی او یعنی روسیه به این مساله امیدوارند که بتوانند کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس را به بازسازی و توسعه سوریه متقاعد کنند. سوریه با تجدید روابط با دشمنان سابق مانند مصر و امارات و ارتباط آزمایشی با عربستان احتمالا به زودی در اتحادیه عرب پذیرفته می شود.
نبود استراتژی گسترده و واقع بینانه برای سوریه
دولت بایدن در حال حاضر استراتژی مشخص یا منسجمی برای مقابله با سوریه ندارد. کاخ سفید احتمالا اینطور نتیجه می گیرد که رویکرد تقابلی از نظر استراتژیک نتیجه بخش نخواهد بود. استیون اِی. کوک در شورای روابط خارجی اخیرا گفته: «منافع ایالات متحده آنقدری در خطر نیست که کاری بیش از تحریم، حمله به تروریست ها و اعتراض به تخلفات اسد انجام دهد.»
در بهترین حالت، ممکن است دولت بایدن سعی کند با اجرای تهاجمی قانون سزار، اهرم فشاری برای وادار کردن اسد به امتیازدهی به غرب از جمله نوعی تقسیم قدرت با اپوزیسیون و کاهش نفوذ روسیه و تهران به دست آورد. ادلب همچنان تحت کنترل شورشی های اسلام گرا باقی مانده و انتظار می رود واشنگتن در رابطه با آنجا، با آنکارا همکاری نزدیک داشته باشد. لندیس افزود: «ترکیه شروع به ارائه خدمات متعدد و جایگزینی دمشق به عنوان ستاره شمالی وفاداری و پول کرده است. همانطور که هاتای در سال 1939 به ترکیه متصل شد، در صورت موافقت جامعه بین الملل، شمال غربی سوریه نیز می تواند بخشی از ترکیه شود.»
کاخ سفید به طور همزمان تلاش خواهد کرد از ادامه حضور نیروهای ارتش ایالات متحده با همکاری یگان های مدافع خلق تحت سلطه کردها در شمال شرقی سرشار از نفت سوریه اطمینان حاصل کند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه بایدن، پیشتر گفته بود ایفای نقش ارتش آمریکا در منطقه تحت سلطه کردها به ایالات متحده در برابر سایر تحولات در سوریه اهرم فشار می دهد. با این حال، لندیس معتقد است که دولت اسد سرانجام شمال شرقی سوریه را پس می گیرد چون آمریکا از تلاش برای استفاده از کردها در برابر اسد و ایران خسته می شود: «اگرچه برای واشنگتن دردناک خواهد بود، اما نهایتا با اسد کنار خواهد آمد چرا که یگان های مدافع خلق ترجیح می دهند تحت جکومت اسد زندگی کنند تا در مقابل ترک ها قرار بگیرند.»
مقابله با روسیه و ایران در سوریه؟
با این حال با توجه به نگرانی های اسرائیل، آمریکا تلاش خواهد کرد با نفوذ روسیه و ایران در سوریه مقابله کند. سیاست دولت بایدن احتمالا تا اندازه زیادی به چگونگی ارتباط با روند آستانه خواهد داشت. این روند در سال 2017 توسط روسیه، ایران و ترکیه با هدف تنش زدایی در سوریه و رسیدن به یک توافق سیاسی آغاز شد، اما هنوز نتیجه نداده است. روند آستانه به روسیه کمک کرد که ترکیه را به مدار خود بکشاند و با همکاری ایران و ترکیه، نفوذ آمریکا را کاهش دهد.
لندیس معتقد است ایالات متحده به تدریج و به ویژه با درک هزینه بالای تبدیل کردن شمال شرق سوریه به یک اقتصاد مناسب و البته دشواری قضاوت بین اعراب و کردها و همچنین ترک ها و کردها، علاقه خود را به حصول قدرت در این کشور از دست می دهد. گروه بایدن احتمالا به مثابه ترامپ، دولت اسد را غیرمشروع خواهد خواند و تلاش خواهد کرد مانع از کنترل بیشتر اسد بر مردم و اعتمادسازی میان نخبگان سوری در روند بازسازی شود.
طبق برآورد سال 2019 سازمان ملل، بازسازی سوریه حدود 250 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت که به معنای نیاز به کمک و سرمایه گذاری قابل توجه خارجی است و مسکو و دمشق امیدوارند بتوانند از طریق پادشاهی های خلیج فارس این هزینه را تامین کنند. به طور همزمان، پادشاهی های خلیج فارس احتمالا اینطور استدلال می کنند که تعامل اقتصادی آنها با سوریه محروم از پول نقد، نفوذ آنها را در دولت اسد به هزینه ایران افزایش می دهد. در حال حاضر دولت بایدن روی دستورکار داخلی و در خاورمیانه روی ایران و یمن متمركز شده است، اما احتمالا خیلی زود با اجرای تمام عیار قانون سزار، سوریه را نیز به دردسر خواهد انداخت.
