میدل ایست نیوز: بد افزار توسعه یافته «پگاسوس» متعلق به شرکت «اناساو» اسرائیل در روزهای اخیر سر و صدای زیادی به پا کرده است. روایت کاربرد این نرم افزار را اگر از مدیران اناساو بشنویم، بد افزاری کارآمد و در جهت مقابله با تهدیدات امنیتی است.
دولتهایی که با تروریسم سازمان یافته و گروههای آشوبگر، بعنوان تهدیداتی علیه امنیت ملی خود مواجه هستند میتوانند با خرید این بدافزار و استفاده از آن روی تلفنهای همراه افرادی که در تعقیب آنها هستند، از عملیات مخرب و برهمزنندهی امنیت جلوگیری کرده و با رصد فعالیتهای اشخاص مظنون از طریق این بدافزار نیات تهدیدآمیز آنها را خنثی کنند.
اما چنین مسئلهای زمانی مشکل آفرین میشود که تعریف از عوامل برهم زنندهی امنیت، توسط هر گروه و یا حکومتی متفاوت است. به عنوان مثال در بسیاری از کشورهای استبدادی، روزنامهنگاران و فعالان حقوق بشر افراد برهم زننده امنیت معرفی شده و لزوم نظارت بر آنها مطرح میشود.
با وجود آنکه اناساو ادعا کرده در انتخاب مشتریان خود دقت کافی دارد، اما زمانی که ابزار جاسوسی فروشی باشد، بحران آفرین خواهد شد.
چه کسانی اهداف جاسوسی این بدافزار بوده اند؟
بر اساس گزارش های اخیر، بیش از 600 سیاستمدار و مقام دولتی، اعضای خانوادههای سلطنتی کشورهای عربی، 189 روزنامه نگار، 85 فعال حقوق بشر و 50 هزار شماره تلفن توسط بدافزار پگاسوس اسرائیل کنترل میشده است.
رهبران مذهبی و سیاستمداران عراقی نیز در زمرهی اهداف جاسوسی این بدافزار بوده اند.
از شخصیت های معروفی که تحت کنترل پگاسوس بوده اند میتوان به «محمد ششم»، پادشاه مراکش، «سعد الدین العثمانی»، نخستوزیر مراکش، اعضای خاندان حاکم مراکش، «امانوئل ماکرون»، رئیسجمهوری فرانسه، «عمران خان»، نخستوزیر پاکستان، «سعد حریری»، نخستوزیر سابق لبنان، «برهم صالح»، رئیسجمهوری عراق، «مصطفی الکاظمی»، نخستوزیر عراق، «علی الاعرجی»، از افسران برجسته ارتش عراق، «محمد الحلبوسی»، رئیس پارلمان عراق، «عادل عبدالمهدی»، نخستوزیر سابق عراق، «سید عمار الحکیم»، رهبر جریان حکمت ملی عراق و «آیتالله العظمی سید علی سیستانی»، مرجعیت عالیقدر شیعیان جهان اشاره کرد.
در سال های اخیر پگاسوس شرکت اناساو یکی از قدرتمند ترین بدافزارهای جاسوسی بوده است که به سادگی امکان فعال شدن بر تلفنهای همراه، حتی آن دسته از تلفنهای همراه که هوشمند نبوده و غیرقابل نفوذ تصور میشوند را دارد.
«آلن وودوارد»، استاد امنیت سایبری در دانشگاهی در بریتانیا میگوید: «پگاسوس احتمالاً یکی از توانمندترین ابزارهای دسترسی از راه دور است.»
وی در رابطه با نحوهی کار این بدافزار میگوید: «به این فکر کنید که گویی تلفن خود را در دست شخص دیگری قرار دادهاید.»
به این ترتیب از این بدافزار میتوان برای خواندن پیامها و ایمیلهای هدف و جستجوی عکسهایی که گرفتهاند و استراق سمع تماسهای آنها و ردیابی موقعیت مکانی آنها و حتی فیلمبرداری از طریق دوربین آنها استفاده کرد.
توسعهدهندگان پگاسوس در پنهان کردن تمام ردپای نرمافزار فوقالعاده عمل میکنند. بنابراین تأیید اینکه آیا یک تلفن خاص درگیر شده یا نه، بسیار دشوار است. به همین دلیل هنوز مشخص نیست که چه تعداد از دستگاههای افراد شنود شدهاند.
سیر تکاملی پگاسوس
محققان بر این باورند که نسخههای ابتدایی این نرمافزار هک برای اولین بار در سال 2016 شناسایی شده است. در آن زمان از پیامهای متنی تلهگذاری شده استفاده میشد تا روی تلفنهای هدف نصب شوند. البته برای اینکه نرم افزار جاسوسی بارگذاری شود، گیرنده باید روی پیوند موجود در پیام کلیک میکرد.
اما این روش، شانس نصب موفقیتآمیز آن را محدود میکرد، به خصوص که کاربران تلفن نسبت به کلیک روی پیوندهای مشکوک بیش از پیش احتیاط میکردند.
نسخههای جدیدتر «پگاسوس» از نقاط ضعف نرمافزارهای معمول نصب شده روی تلفنهای همراه استفاده کرده است.
پگاسوس ابتدا با تماس ساده با هدف از طریق واتساپ میتوانست خود را مخفیانه روی تلفن بارگذاری کند، حتی اگر کاربر هرگز به تماس پاسخ نداده باشد.
اخیراً گزارش شده که پگاسوس از نقاط ضعف نرمافزار پیامک اینترنتی اپل، «آیمسیج» نیز استفاده کرده است.
این موضوع به طور بالقوه امکان می دهد که به یک میلیارد آیفون اپل را که در حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرند، دسترسی وجود داشته باشد. این کار تماما حتی بدون کلیک یک دکمه امکانپذیر است.
بارزترین ویژگی این برنامه، فناوری، هک گوشی بدون تماس کاربر با لینک مشکوک است. به عبارت دیگر پیشرفتهترین تکنیک برای هک گوشی و جاسوسی از کاربران آن بدون آگاهی آنهاست، زیرا بسیار گران است و قیمت آن بیش از سه میلیون دلار است.
واکنش ها
با وجود آنکه بسیاری از کشورها، عربستان و مراکش را متهم به استفاده از این بدافزار کردهاند، اما اطلاعات دقیقی در رابطه با اینکه پگاسوس توسط کدام دولتها و اشخاص به کار گرفته شده است وجود ندارد.
پس از انتشار گزارش های تازه درباره اهداف این بدافزار روزنامه «لوموند» نوشت که برخی از شمارههای هدف جاسوسی، متعلق به مکرون و مقامات بلندپایه فرانسه بوده است. این روزنامه ادعا کرده که احتمالا مراکش پشت این عملیات جاسوسی و رصد قرار داشته است.
سپس یک مقام دفتر ریاست جمهوری فرانسه خبر داد که پس از انتشار گزارش یک رسانه فرانسه مبنی بر این که امانوئل مکرون به طور بالقوه هدف نرمافزار اسرائیلی پگاسوس قرار گرفته، رئیس جمهوری فرانسه موبایل و شمارهاش را عوض کرد.
مراکش اتهام فرانسه مبنی بر استفاده این کشور از پگاسوس را رد کرده و گفته شکایتی را علیه دو سازمان «فوربیدن استوریز» و «عفو بین الملل» به اتهام بدنام کردن این کشور به جریان انداخته است.
«اورزلا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا جاسوسی پگاسوس را کاملا غیر قابل قبول خوانده و «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان نیز گفته که مهم است این نرمافزار به دست افراد یا گروههای ناصالح نیفتد.
وزارت امور خارجه الجزایر نیز در تائید اتهاماتی که علیه مراکش و عربستان ایجاد شده، اقدام این کشورها در استفاده از جاسوسافزار صهیونیستی «پگاسوس» را محکوم و از آن ابراز نگرانی کرده است.
استفاده از پگاسوس علیه روزنامه نگاران، مقامات دولتی و فعالان حقوق بشر
هر چند اتهامات علیه عربستان محدود به چند کشور نمیشود، پیش از این 71 رسانه در سطح جهان در گزارشی مشترک خبر دادند که برخی کشورها از برنامه پگاسوس ساخت مرکز اسرائیلی اناساو برای جاسوسی علیه روزنامه نگاران و مقامات دولتی و فعالان حقوق بشر استفاده کرده اند.
در این گزارش آمده که این برنامه ازجمله برای جاسوسی از دو زن که از نزدیکان «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار عربستانی بوده اند استفاده شده است.
پس از انتشار گزارشهای تازه از اهداف پگاسوس اسرائیلی، رادیو و تلویزیون رسمی عربستان به نقل از یک مقام رسمی در این کشور تأکید کرده که این گزارش ها بی اساس است و سیاست عربستان استفاده از اینگونه ابزارها نیست.
علاوه بر مقامات رسمی دولتی، «کریستوفر دلویر»، دبیرکل سازمان خبرنگاران بدون مرز نیز در بیانیهای گفته است: ما از نفتالی بنت، نخست وزیر رژیم صهیونیستی میخواهیم تا صادرات تکنولوژی نظارتی و جاسوسی را تا زمانی که یک چارچوب قانونی برای آن تعیین نشده است، متوقف کند.
نخست وزیر اسرائیل پیش از این در یک کنفرانس سایبری ضمن دفاع از اقدامات اسرائیل در تولید ابزار نظارتی و دفاعی سایبری و فروش آنها به کشورهای مختلف مدعی شده بود که اسرائیل باید از خود دفاع کند.
به هر روی، فروشی بودن ابزارهای جاسوسی و نیز ارتقای آنها جهان امروز را به مکان ناامنی تبدیل کرده است که در آن هر کسی همانگونه که می تواند به راحتی جاسوس باشد، می تواند به سادگی نیز هدف جاسوسی قرار گیرد.